Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường Tiểu học mới

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường Tiểu học mới

1. - 3 - đạo Đảng và Nhà nước rất quan tâm, nhắc nhỡ toàn ngành thực hiện nhằm xây dựng trường học là môi trường sư phạm lành mạnh, an toàn, tạo cơ sở vững chắc, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Do đó, “Lớp học thân thiện” được xem là “Tế bào sống”, là yếu tố quan trọng của phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Việc xây dựng “Lớp học thân thiện” có tác dụng rất lớn trong sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, bởi học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng, do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi nên các em rất hiếu động, ham thích tìm tòi, khám phá cái mới và rất nhạy cảm với tác động bên ngoài. Đặc biệt ở độ tuổi này, các em đã có nhu cầu phát triển mạnh về nhân cách, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ. Do đó,“Lớp học thân thiện” là một môi trường học tập thuận lợi và giúp các em phát triển một cách toàn diện nhất. Các em sẽ hình thành ý thức, thái độ, hành vi, thói quen liên quan đến những chuẩn mực về đạo đức, về phát triển kỹ năng sống, về lao động thể chất và thẫm mỹ. Rèn luyện cho các em những kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh như: kỹ năng giao tiếp, ứng xử; kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể kỹ năng tự giác học tập, tự kiểm tra đánh giá kết quả, tự rèn luyện; củng cố, phát triển kỹ năng sống, các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội... Do đó, xây dựng lớp học thân thiện là một yêu cầu cần thiết mà người giáo viên cần phải nỗ lực trong cả tư duy và hành động. IV/CƠ SỞ THỰC TIỄN: Trong năm học 2012- 2013 này, trường tôi là một trong ba trường của Thành Phố được tiếp nhận dạy thử nghiệm chương trình theo mô hình trường Tiểu học mới với khối lớp 2,3 - Đây là một mô hình hoàn toàn mới tại Việt Nam. Mô hình trường học mới sẽ tập trung chuyển đổi từ dạy học truyền thụ của giáo viên sang tổ chức hoạt động tự học của học sinh; trước đây, học sinh học theo lớp là chủ yếu thì nay sẽ chuyển sang dạy và học theo nhóm, cặp, cá
2. - 4 - nhân. Việc tự học của HS chiếm vai trò chủ đạo, giáo viên sẽ là người tổ chức, theo dõi, hướng dẫn giúp đỡ và chuẩn bị đồ dùng học tập cho học sinh. Mô hình mới này cũng đề cập tới việc phát huy vai trò giáo dục của gia đình, cộng đồng trong việc dạy dỗ học sinh. Khi được phân công giảng dạy lớp 3 và dạy theo chương trình của dự án này, bản thân tôi mong muốn làm sao để các em được tiếp cận học tập một cách nhanh và có hiệu quả nhất. Đồng thời, xây dựng lớp học là nơi mà học sinh được tạo điều kiện sống khỏe, vui vẻ, tích cực học tập và tham gia các hoạt động phong trào, học sinh tích cực hoạt động chủ động, sáng tạo trong học tập; xây dựng và nâng cao dần thói quen tự học, tự quản, tự tin, ý thức tìm tòi, tự đề xuất và giải quyết vấn đề. Do đó, ngay từ đầu năm khi đã triển khai dạy theo mô hình trường Tiểu học mới, sau khi nhận lớp, tôi đã theo dõi, tìm hiểu học sinh trong lớp và kết quả thu được như sau: TSHS 32 em/ 13 nữ NỘI DUNG KHẢO SÁT SL TL HS tự tin, hoà đồng trong học tập, sinh hoạt 11 em 34.4 % HS thiếu tự tin trong hoạt động học tập 11 em 34.4 % HS chỉ tham gia hoạt động học tập 10 em 31.2 % Qua quá trình theo dõi, khảo sát, kết quả thu được làm tôi băn khoăn, suy nghĩ phải làm thế nào để khơi dậy sự tự tin trong mỗi em học sinh, để các em tích cực trong học tập, có tính sáng tạo và đạt hiệu quả khi tham gia phong trào, mạnh dạn nhìn nhận khuyết điểm và sửa chữa ...Làm sao để các em xem lớp học là nhà, thầy cô, bè bạn là những người thân trong gia đình, các em luôn mong muốn đến trường, đến lớp... Chính vì thế tôi thiết nghĩ để giúp các em tự tin phát triển năng lực của mình, năng động hơn trong học tập, trong sinh hoạt, giúp các em phát triển
3. - 5 - toàn diện về thể chất, tinh thần lẫn trí tuệ thì cần phải xây dựng một lớp học thân thiện thực sự để đáp ứng những yêu cầu đó. V /NỘI DUNG VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: Xuất phát từ mục đích, yêu cầu của việc dạy học theo mô hình trường Tiểu học mới, cụ thể là đối với 3 tôi đang chủ nhiệm, bản thân tôi đã đầu tư nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp nhằm xây dựng lớp học thân thiện như sau: 1. Biện pháp 1: Nghiên cứu cách thức tổ chức lớp học và lập kế hoạch xây dựng lớp học theo mô hình trường Tiểu học mới Mục đích: Lập kế hoạch những việc cần làm nhằm xây dựng lớp học theo mô hình trường Tiểu học kiểu mới. Nghiên cứu cách thức tổ chức lớp học theo mô hình trường Tiểu học mới chúng ta dễ dàng nhận thấy yêu cầu của lớp học này là : Mô hình trường học mới có khả năng phát huy tính sáng tạo và chủ động trong học tập của học sinh. Để phát huy các khả năng đó thì mô hình lớp học thay đổi để thuận tiện cho việc học sinh học tập theo cặp, nhóm. Cách sắp xếp và trang trí lớp học nhằm khuyến khích sự tự làm của học sinh để các em phát huy vai trò, trách nhiệm của mình. Thành lập các ban học tập thu hút sự tham gia của học sinh. Bên cạnh đó, phương pháp giảng dạy của giáo viên cũng thay đổi nhằm phát huy tính tự học, tự nghiên cứu , tự tìm hiểu của học sinh... Từ những yêu cầu đó, ngay từ khi nhận lớp, tôi lên kế hoạch để thực hiện quá trình xây dựng lớp học như sau: Tu Nội dung Người ần thực hiện 1 -Tổ chức sắp xếp lớp học theo mô hình trường GV- HS-PH TH mới. GV-HS-PH - Xây dựng hội đồng tự quản lớp. - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện
4. - 6 - - Bước đầu trang trí lớp học(Xây dựng bản đồ cộng đồng, góc cộng đồng, nội quy lớp học, 10 bước học tập) - Tổ chức giao lưu sinh hoạt theo chủ điểm 2 - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện. GV-HS, HS-HS - Tiếp tục đầu tư trang trí lớp học( Xây dựng GV-HS, HS-HS góc thư viện, hộp thư bè bạn, hòm thư vui, điều em muốn nói) 3 - Tiếp tục đầu tư trang trí lớp học( Xây dựng GV-HS góc học tập môn Tiếng Việt, Toán, Tự nhiên xã hội, hoạt động giáo dục) - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện GV-HS,HS-HS 4 - Bước đầu hoàn thành việc trang trí lớp học( GV-HS trang trí thêm một số hình ảnh hoạt động của lớp, những thông điệp cần gửi gắm đến học sinh...) GV-HS, HS-HS - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện - Tổ chức giao lưu sinh hoạt theo chủ điểm Cá - Tiếp tục đầu tư trang trí để hoàn thiện lớp học GV-HS c tuần còn - Nghiên cứu chương trình, đổi mới phương lại pháp dạy học phù hợp. GV - Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện. - Tổ chức giao lưu sinh hoạt theo chủ điểm (Tổ GV-HS, HS-HS chức trong lớp và hoạt động NGLL) 2. Biện pháp 2: Tiến hành xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường Tiểu học mới.
5. - 7 - Mục đích: Tạo nên môi trường lớp học thân thiện, giúp học sinh thêm yêu thích trường, lớp của mình. Để xây dựng lớp học theo mô hình trường Tiểu học mới, dựa vào kế hoạch đã xây dựng, tôi tiến hành từng bước như sau: a) Tổ chức sắp xếp lớp học theo mô hình trường TH mới: Đối với học sinh Tiểu học, việc thay đổi về hình thức, những sự mới lạ luôn thu hút các em. Do đó, việc đầu tiên khi áp dụng cho các em thực hiện theo chương trình trường Tiểu học mới là thay đổi mô hình lớp học. Không gian học tập của các em không phải là dãy bàn ghế kê từ trên xuống dưới mà lớp học được chia thành các nhóm học tập, có thể mỗi nhóm là 4,5,6 học sinh. Đây là mô hình học tập hoàn toàn mới với học sinh. Từ trước đến nay, chỉ khi nào giáo viên yêu cầu thảo luận thì các em mới quay lại thành nhóm, nhưng mô hình lớp học mới này các em được ngồi theo nhóm trong suốt quá trình học, các em ngồi quay mặt vào nhau để cùng tự học, cùng thảo luận mọi vấn đề liên quan đến bài học. Cách tổ chức lớp học như vậy không những phát huy được hoạt động cặp, nhóm của các em mà qua hoạt động nhóm này còn giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập, tự tin để trình bày ý kiến của mình trong nhóm, dần dần sẽ hình thành thói quen và sự tự tin cho các em để trình bày trước lớp, trước nhiều người. Nắm bắt được những yêu cầu đó, ngay từ đầu năm học, tôi cùng phụ huynh và các em học sinh sắp xếp lại mô hình của lớp, sau đó, tôi chia đồng đều học sinh vào các nhóm. Nhóm nào cũng có học sinh học tốt, tự tin để các em giúp đỡ những bạn còn rụt rè nhút nhát cùng nhau tiến bộ. b) Xây dựng hội đồng tự quản: Hội đồng tự quản học sinh là một biện pháp giáo dục nhằm thúc đẩy sự phát triển về đạo đức, tình cảm và xã hội của học sinh thông qua những kinh nghiệm hoạt động thực tế của các em trong nhà trường và mối quan hệ với những người xung quanh. Hội đồng tự quản học sinh được thành lập vì học
6. - 8 - sinh và bởi học sinh để đảm bảo cho các em tham gia một cách dân chủ và tích cực vào đời sống học đường, khuyến khích các em tham gia một cách toàn diện vào các hoạt động của nhà trường và tạo tinh thần đoàn kết, hợp tác cho học sinh. Hội đồng tự quản học sinh giúp các em phát triển các kĩ năng: kĩ năng hợp tác, kĩ năng lãnh đạo... Đồng thời cũng chuẩn bị cho các em ý thức trách nhiệm khi thực hiện quyền và bổn phận của mình. Từ những thông tin để thành lập hội đồng tự quản trên, tôi tiến hành thành lập hội đồng tự quản cho lớp ngay từ khi bắt đầu nhận lớp. Tôi hướng dẫn các em cách thức bầu cử để các em được tự do, bình đẳng bầu chọn người mà mình cho là có đủ năng lực và khả năng để làm các công tác của lớp. Lúc đầu, các em còn bỡ ngỡ với các tên gọi như: Chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng tự quản,( thay cho lớp trưởng, lớp phó trước đây), các ban như : ban vệ sinh, ban thư viện, ban học tập, ban đối ngoại, ban sức khoẻ... Do đó, tôi giúp các em hiểu được các khái niệm đó và vai trò, trách nhiệm, quyền lực của hội đồng tự quản để các em biết được mình phải làm gì, làm như thế nào?. Các em biết được hội đồng tự quản phải điều hành tốt mọi hoạt động của lớp. Ví dụ như: Đầu giờ vào tiết học, chủ tịch hội đồng tự quản hoặc ban văn nghệ phải lên cho các bạn sinh hoạt múa hát, chơi trò chơi để khởi động cho tiết học. Khi có khách đến thăm lớp thì chủ tịch hoặc ban đối ngoại phải có trách nhiệm hỏi thăm khách là ai để giới thiệu cho các bạn biết và từng nhóm trong lớp cũng giới thiệu về mình cho khách biết... Từ những việc làm lúc đầu còn bỡ ngỡ nhưng dần dần các em sẽ quen đó giúp các em không còn rụt rè, nhút nhát khi có người lạ vào lớp thăm, dự giờ vì các em được làm quen, tiếp cận, tạo sự gần gũi thân thiện ngay khi chưa vào tiết học. Để khuyến khích, động viên hội đồng tự quản hoạt động tốt, tôi luôn đánh giá tuyên dương kịp thời khi các em hoàn thành tốt nhiệm vụ, và đưa ra quy định cứ mỗi tháng sẽ đánh giá quá trình hoạt động và thăm dò sự tín nhiệm của lớp đối với hội đồng tự quản. Nếu hoạt động tốt và được tín nhiệm cao thì sẽ tiếp tục nhận nhiệm vụ, nếu chưa được thì những học sinh
7. - 9 - nào có thành tích, cố gắng trong quá trình học tập cũng như trong hoạt động sẽ được lớp bầu chọn thay thế. Vì thế, các học sinh trong lớp phải luôn nổ lực phấn đấu, thể hiện mình trước lớp để luôn được tín nhiệm của bạn bè và thầy cô. Hình ảnh Chủ tịch hội đồng tự quản giới thiệu về lớp để các thầy cô làm quen Hình ảnh Chủ tịch hội đồng tự quản tổ chức trò chơi đầu tiết học:
8. - 10 - Hình ảnh Chủ tịch hội đồng tự quản tổ chức trò chơi đầu tiết học: c) Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện. “Lớp học thân thiện” là lớp học mà nơi đây luôn có những tình cảm yêu thương, tôn trọng, gắn bó lẫn nhau. Luôn có sự chia sẽ giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh. Lớp học thân thiện không có sự xúc phạm về nhân phẩm, danh dự, thân thể học sinh. Vì lẽ đó, đối với lớp tôi đang giảng dạy, khi học sinh có sai phạm hoặc học sinh chưa ngoan, tôi tìm hiểu
9. - 11 - nguyên nhân và nhẹ nhàng khuyên nhủ, sử dụng các biện pháp giáo dục phù hợp với đối tượng học sinh. Ví dụ như ngoài việc giáo dục đạo đức cho các em qua các môn học thì tôi thường tâm sự với học sinh trong những giờ giải lao để nắm bắt tâm tư, tình cảm của các em. Tôi thường tìm hiểu xem các em có thích cách làm của bạn A, bạn B đó hay chưa, vì sao? Bạn nào trong lớp là hiếu động nhất, bạn nào hiền nhất, khuyên các em không được đối xử không công bằng với các bạn trong lớp, nhất là đối với những bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì chúng ta nên giúp đỡ vì bạn không có đủ điều kiện như mình thì mình phải thương yêu và giúp đỡ bạn nhiều hơn... Từ những buổi tâm sự đó, tôi đã tạo nên mối quan hệ gần gũi với học sinh hơn, biết được học sinh cần gì và không thích gì. Học sinh thì mạnh dạn hơn trong việc nêu ý nghĩ của mình với cô giáo và qua đó cũng biết cùng nhau giúp đỡ các bạn trong lớp. Trong lớp tôi đang dạy có 2 học sinh nghèo và 1 học sinh mồ côi cả cha lẫn mẹ, các học sinh khác trong lớp cũng thường xuyên giúp đỡ các bạn ấy như góp tiền tiêu vặt mua bút cho bạn, xin ba mẹ ủng hộ vở, quần áo cho bạn...Không những giúp cho các bạn trong lớp mà các em còn hăng hái tham gia các phong trào ủng hộ như “ Mùa xuân tình bạn”, “ Áo ấm tặng bạn” để giúp đỡ các bạn trong trường. Từ những việc làm đó, tôi nhận thấy lớp tôi đã tạo nên được một lớp học tình cảm, thân thiện, ấm áp tình người. Hình ảnh HS hưởng ứng phong trào “Mùa xuân tình bạn”của trường
10. - 12 - d) Đầu tư trang trí lớp học: Môi trường giáo dục tốt sẽ là nơi học sinh phát triển nhân cách tốt. Ở trong môi trường đó, trẻ được tiếp thu tri thức trong một bầu không khí thân thiện, gần gũi như ở gia đình , điều đó góp phần giúp trẻ hứng thú trong học tập và đem lại hiệu quả cao trong giáo dục. Lớp học được coi như ngôi nhà chung, ngôi nhà thứ hai của mình và các em thấy được mỗi ngày đến trường, đến lớp là một ngày vui, bản thân các em thêm yêu trường yêu lớp, gắn bó với ngôi nhà chung đó. Chính vì lẽ đó, tôi nhận thấy việc trang trí lớp học thân thiện là một sự sáng tạo phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh nó tạo cho các em nhận thức về cái đẹp và có ý thức gìn giữ trường lớp của mình sạch đẹp. Các mảng trang trí lớp học chủ yếu là phục vụ cho HS. Làm sao để cuốn hút HS luôn có các nhu cầu đọc, tham khảo, tìm hiểu các thông tin ở các mảng này. Không khí lớp học xanh, sạch, đẹp, an toàn thân thiện là yếu tố quan trọng góp phần thu hút trẻ đến trường, đến lớp, góp thêm cho lớp học một luồng không khí thân thiện, thoải mái, sinh động, hăng say trong giờ học, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, tránh tình trạng trang trí lớp như một mô hình, không gần gũi, thực tế với học sinh. Do đó, tôi cùng tất cả học sinh trong lớp bắt tay vào trang trí lớp học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. Mỗi em đều được góp công sức và nêu lên những ý tưởng sáng tạo của mình để trang trí cho lớp học. Các câu khẩu hiệu trang trí lớp học mang ý nghĩa quan trọng, mang tính giáo dục cao như: “Dạy tốt, học tốt”, “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, ”Nội quy hs”, “Năm điều Bác Hồ dạy”... Và luôn luôn nhắc nhở hs nên giữ gìn tài sản chung của nhà trường từ chỗ ngồi, cửa sổ, lớp học, hành lang cho đến sân trường với câu khẩu hiệu: “Hãy giữ gìn tài sản chung của chúng ta”. Những lời nhắc nhở nhẹ nhàng đạt được kết quả cao như : “Cho tôi xin rác!” đặt phía ngoài sọt rác. “ Tắt đèn, tắt quạt bạn nhé” ở gần ổ cắm
11. - 13 - điện...Sẽ giúp học sinh có ý thức tự giác giữ gìn vệ sinh trường lớp, biết tiết kiệm điện. Hính ảnh trang trí nhắc nhở học sinh thực hiện theo Ngoài ra, tôi còn chú ý đến quan cảnh trong lớp học. Không chỉ ngoài sân trường mới cần có cây xanh mà ngay trong lớp cũng cần phải có đủ ánh sáng, lọ hoa, cây xanh, tạo không khí thật sự thoải mái, thân thiện, gần gũi với thiên nhiên hơn. Để mang lại động cơ, hứng thú khi các em được quan sát chính những sản phẩm, thành quả do mình làm ra thì tôi cùng học sinh xây dựng góc học tập. Góc học tập là nơi để các đồ dùng của giáo viên và học sinh tự làm để chuẩn bị cho tiết học. Và đồng thời cũng là nơi để trưng bày các sản phẩm đẹp mà sau tiết học các em hoàn thiện như sản phẩm môn thủ công, mĩ thuật, những bài văn hay, bài viết chữ đẹp...Những học sinh nào có bài hay và đẹp thì được trưng bày ở góc học tập này. Việc làm này cũng nhằm khuyến khích động viên các em sẽ cố gắng nhiều hơn để có sản phẩm được trưng bày. Giáo viên còn sưu tầm thêm những nội dung, kiến thức mới như những câu ca dao tục ngữ, những bài toán hay, lịch sử địa phương... nhằm khuyến