Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng tự tin giao tiếp cho học sinh Lớp 3

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng tự tin giao tiếp cho học sinh Lớp 3

1. 2 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn biện pháp Như chúng ta đã biết mục tiêu của Bộ giáo dục và Đào tạo đã đưa ra là giáo dục phải được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, dân chủ và hòa nhập quốc tế, chất lượng giáo dục phải được nâng cao một cách toàn diện như: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành đặc biệt là chất lượng giáo dục, văn hóa, đạo đức, kĩ năng sống, Để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện nhân cách con người đòi hỏi các thầy cô giáo phải quan tâm, trang bị tri thức, kĩ năng thái độ cho các em học sinh. Trong kĩ năng sống thì kĩ năng giao tiếp chiếm vị trí rất quan trọng đối với cuộc sống của mỗi người chúng ta mà đặc biệt là đối với các em học sinh. Nếu các em không có kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp tốt thì các em sẽ không thực hiện tốt được mục tiêu giáo dục. Kĩ năng giao tiếp không phải do bẩm sinh, di truyền mà nó hình thành, phát triển trong quá trình sống qua hoạt động trải nghiệm và rèn luyện mới thành. Trong quá trình giảng dạy, tôi thấy kĩ năng giao tiếp của một số em còn rất hạn chế, chỉ chào hỏi thầy cô đang dạy mình còn thầy cô không dạy mình thì không biết chào hỏi lễ phép, một số em diễn đạt câu chưa đúng mục đích, thái độ ứng xử với mọi người còn rụt rè, thờ ơ, Vì thế, để nâng cao hiệu quả của việc giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh Tiểu học nói chung và cho học sinh lớp 3 nói riêng là vấn đề trăn trở của quý thầy giáo, cô giáo, cũng như bản thân tôi. Từ những ý nghĩ đó mà tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng tự tin giao tiếp cho học sinh lớp 3” . Tôi xin chia sẻ cùng anh chị em đồng nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu - Đề xuất một số biện pháp giúp học sinh có kĩ năng tự tin giao tiếp hình thành và phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất cho học sinh tiểu học; góp phần nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp 3.
2. 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu chuẩn chương trình nội dung dạy học ở lớp 3; nghiên cứu những cơ sở lí luận về việc giúp học sinh có kĩ năng tự tin giao tiếp, tìm hiểu tâm lí học lứa tuổi. - Điều tra những khó khăn mà giáo viên và học sinh thường mắc. - Đề xuất những biện pháp khắc phục khó khăn trên. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp rèn kĩ năng tự tin giao tiếp cho học sinh lớp 3 - Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 3, tại Trường Tiểu học Trần Phú, thành phố Bắc Giang. 5. Các phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra, khảo sát. - Phương pháp thu thập thông tin - Phương pháp trao đổi... II. Nội dung nghiên cứu 1. Cơ sở lý luận Trong nhiều năm gần đây, giáo dục luôn được coi là quốc sách hàng đầu và được nhà nước quan tâm, chú trọng đầu tư và phát triển. Việc giáo dục hiện nay không còn tập trung vào việc cung cấp những tri thức cho người học mà chú trọng vào việc phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Giáo viên trước đây giống như một “ bình tưới” tưới những tri thức vào học trò của mình. Giáo viên càng giỏi, càng có nhiều hiểu biết thì học sinh sẽ được cung cấp nhiều kiến thức. Trong đổi mới giáo dục hiện nay thì vai trò này của người giáo viên đã có sự thay đổi. Người thầy không còn là người cung cấp tri thức cho sinh nữa mà là người hướng dẫn để các em tự tìm tòi, khám phá kiến thức, trao quyền chủ động cho các em. Và để làm được điều đó thì học sinh cần phải có những
3. 4 năng lực, phẩm chất nhất định. Đặc biệt là năng lực tự tin giao tiếp, bày tỏ ý kiến cá nhân. 2. Cơ sở thực tiễn Giao tiếp có vai trò quan trọng hàng đầu và xuyên suốt trong quá trình dạy học Tiếng Việt. Vì vậy trong quá trình dạy học giáo viên cần phải rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh để các em có điều kiện cơ sở tốt để học tập các môn học khác cũng như đáp ứng sự đổi mới trong giáo dục hiện nay. Năm học 2022-2023 tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 3A6 nhận thấy trong lớp có một số học sinh có hoàn cảnh khó khăn, chưa được quan tâm một cách chu đáo nên các em còn nhút nhát rụt rè, ngại giao tiếp. Một số học sinh nói năng còn cộc lốc, diễn đạt chưa hết ý. Ý thức được sự quan trọng của việc sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp cũng như từ thực tế lớp mình đang chủ nhiệm. Tôi đã đưa ra “Một số biện pháp rèn kĩ năng tự tin giao tiếp cho học sinh lớp 3”. 2.1. Thực trạng Trong quá trình giảng dạy và cùng các em tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp tại lớp chủ nhiệm thì tôi nhận thấy trong lớp có các nhóm học sinh như sau: Khả năng Số học sinh Tỉ lệ % Nói tốt 5 15,6 Tạm được 17 53,1 Chưa được 10 31,3 2.2. Nguyên nhân Như các thầy cô đã biết việc làm quen với kĩ năng chia sẻ, tự tin giao tiếp đã được các thầy cô thực hiện đối với học sinh ngày từ đầu cấp học lớp 1,2. Tuy nhiên ở giai đoạn đó các em còn nhỏ, vốn từ ngữ ít nên kĩ năng chia sẻ của các em chưa tốt. Nguyên nhân học sinh giao tiếp chưa tốt không phải do các em hoàn toàn mà một phần ảnh hưởng không nhỏ là ở giáo viên. Giáo viên luôn là người làm
4. 5 gương cũng như cần có những lời nói chuẩn mực để học sinh noi theo. Thày có hay thì mới có trò giỏi. Để làm tốt được điều đó thì đòi hỏi người giáo viên cần phải không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn. Tuy nhiên không phải cứ giáo viên có trình độ chuyên môn cao sẽ đào tạo được một thế hệ học trò tốt mà ở đây giáo viên cần lựa chọn những phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng học sinh. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy vẫn còn một bộ phận nhỏ giáo viên chưa chú ý quan sát đối tượng học sinh, đặc biệt là những học sinh nhút nhát. Chưa tìm tòi ra nhiều phương pháp để khích lệ học sinh, chưa thực sự gần gũi quan tâm, tìm hiểu kĩ về hoàn cảnh gia đình học sinh. Nhiều phụ huynh bận rộn công việc nên chưa chú ý vào việc học tập của con em mình. Đặc biệt, chưa quan tâm đến kĩ năng giao tiếp hằng ngày trong gia đình, chưa chỉnh sửa lời nói, hành văn của các em. 3. Các biện pháp 3.1. Biện pháp thứ nhất: Phân loại khả năng giao tiếp của học sinh Như chúng ta đã biết kĩ năng giao tiếp không chỉ rèn luyện ngày một, ngày hai mà chúng ta phải theo dõi, uốn nắn và rèn luyện hằng ngày. Vì thế, ngay từ khi bước vào đầu năm học mới tôi đã phải liên hệ với giáo viên chủ nhiệm năm trước để tìm hiểu về tình hình học tập, năng lực đặc biệt và kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp của các em. Những ngày đầu năm, tôi đã bắt đầu theo dõi cách ứng xử của các em trong những giờ ra chơi, qua các tiết học và đặc biệt là qua phần tự giới thiệu về gia đình, về bản thân, về sở thích của mình để nắm bắt được kĩ năng giao tiếp của các em.
5. 6 Học sinh giới thiệu về sở thích của bản thân Từ việc quan sát tôi chia lớp thành các nhóm học sinh như sau: Nhóm 1: Học sinh mạnh dạn tự tin giao tiếp Nhóm 2: Học sinh học khá nhưng ngại giao tiếp Nhóm 3: Học sinh có nhận thức chậm và ngại giao tiếp Sau khi chia được các nhóm học sinh tôi tiến hành sắp xếp chỗ ngồi, thành lập đôi bạn cùng tiến để các em có thể giúp đỡ, hỗ trợ nhau trong các hoạt động học tập cũng như hoạt động trải nghiệm khác.
6. 7 Nhóm đôi bạn cùng tiến 3.2. Biện pháp 2: Giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh qua việc xây dựng môi trường lớp học thân thiện Muốn giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 3 có hiệu quả điều cơ bản và quan trọng là giáo viên phải xây dựng được môi trường lớp học thân thiện tạo sự gần gũi, gắn kết giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh. Nên ngay từ đầu năm học khi nhận lớp tôi và các em đã cùng xây dựng nội quy lớp học, đưa ra những quy ước riêng giữa cô trò để cùng nhau thực hiện. Trong các hoạt động giáo dục tôi thường hướng dẫn học sinh cách chia sẻ cùng với với bạn. Tôi luôn động viên các em dám nói lên suy nghĩ của mình, dám phê bình và đón nhận sự phê bình của bạn thì mới mau tiến bộ. Tuy nhiên, khi phê bình bạn ta nên lựa lời khéo léo tránh làm bạn tổn thương, chú ý những lời phê bình ấy phải mang tính động viên khích lệ tinh thần học tập của bạn. Vào các tiết sinh hoạt tôi thường cho các em viết thư tay như nêu những cảm
7. 8 nhận của mình về thầy cô, bạn bè.. Từ đó, nắm bắt được tâm tư nguyện vọng của các em và có hướng điều chỉnh sao cho phù hợp. Học sinh viết thư tay chia sẻ cùng bạn 3.3. Biện pháp 3: Phối hợp với gia đình để rèn kĩ năng giao tiếp cho học sinh Chúng ta ai cũng biết gia đình là tế bào của xã hội – mối quan hệ xã hội đầu tiên là gia đình. Gia đình là chiếc nôi ấp ủ yêu thương, hình thành tình cảm, nhân cách và những kĩ năng ban đầu của con người. Vì thế trong cuộc họp phụ huynh học sinh đầu năm ngoài trao đổi về tình hình học tập tôi còn tìm hiểu về hoàn cảnh của các em. Tôi lập danh sách học sinh, xin số điện thoại của từng em để kịp thời trao đổi với phụ huynh học sinh về tình hình học tập cũng như về phẩm chất đạo đức của các em. Qua cuộc họp này, tôi thông báo cho phụ huynh biết được mục tiêu và nhiệm vụ năm học của trường, của lớp cần rèn luyện và giáo dục các em như thế nào cho đúng chuẩn. Muốn các em chuẩn thì
8. 9 giáo viên phải chuẩn, phải gương mẫu và phụ huynh phải là người chuẩn mực về đạo đức, tác phong. Nếu thành viên trong gia đình luôn yêu thương, quan tâm, gắn bó, sống gương mẫu trong từng lời nói, cử chỉ thì việc giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh sẽ có hiệu quả. Ngược lại, nếu các thành viên trong gia đình sống không gương mẫu, nói năng cộc lốc, xưng hô với nhau không đúng mực thì nhà trường có làm tốt công tác giáo dục bao nhiêu cũng không đem lại hiệu quả. Vì thế nên tôi và phụ huynh học sinh ngầm cam kết với nhau phải gương mẫu, phải chuẩn mực về nhân cách. 3.4. Biện pháp thứ 4: Đổi mới phương pháp dạy học nhằm tạo cơ hội giao tiếp cho tất cả học sinh ở trong lớp Trong quá trình giảng dạy giáo viên cần có kế hoạch dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh. Tổ chức các hình thức dạy học linh hoạt kích thích các em tham gia các hoạt động học tập. Thay vì giáo viên giảng giải trình bày thì hãy để cho học sinh được thực hành, được khám phá kiến thức. Đừng áp đặt việc đúng sai cho học sinh để các em được thoải mái giao tiếp, trình bày ý kiến cá nhân. Thiết kế bài học với các câu hỏi theo mức độ từ dễ đến khó để tạo cơ hội cho tất cả các em đều được nói được chia sẻ trước lớp. Học sinh hào hứng tích cực tham gia các hoạt động học tập
9. 10 Học sinh mạnh dạn chia sẻ ý kiến cá nhân Thay đổi các hình thức dạy học như thảo luận nhóm, trò chơi học tập để lôi cuốn học sinh vào bài học. Việc tổ chức các trò chơi học tập cũng như các hoạt động chia sẻ trong lớp sẽ không cố định là bạn lớp trưởng, lớp phó mà tất cả các bạn trong lớp sẽ lần lượt thực hiện.
10. 11 Thiết kế các trò chơi học tập để tạo hứng thú cho học sinh Bạn Phương Chi tổ chức cho các bạn chơi trò chơi khởi động đầu tiết học
11. 12 Thay đổi về hình thức đánh giá thay vì trách phạt và chê bai học sinh tôi sẽ dành cho các em những lời khen ngợi chân thành khi các em có sự tiến bộ. Đối với những em học chưa tốt, bài làm còn mắc lỗi, tôi gợi ý để các em tìm ra lỗi sai trong bài và sửa lại dưới sự dẫn dắt của cô giáo. Ngoài nhận xét bằng lời, tôi dùng cử chỉ, ánh mắt, nụ cười hay những cái xoa đầu để khích lệ các em. Những em nào tiến bộ tôi có thể thưởng bông hoa, sticker hay thư khen cuối tuần. Khi các em được nhận những lời khen, thư khen của cô các em cảm thấy rất vui và hạnh phúc. Giáo viên tặng sticker khen ngợi động viên học sinh Khuyến khích học sinh đọc thật nhiều loại sách. Cố gắng hình thành “thói quen” đọc cho học sinh. Đầu tiên các em có thể nói những bài học thuộc lòng, sau đó trình bày một nội dung đã đọc ở mức độ cao hơn. Hướng dẫn học sinh luyện nói trước gương.