Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp đổi mới hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi trong Trường Mầm non

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp đổi mới hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi trong Trường Mầm non

1. 2 Thế nhưng, với thực trạng của xã hội hiện nay, công nghệ thông tin phát triển như vũ bão, người lớn bận rộn với công việc mưu sinh, ít bày cho trẻ em chơi trò chơi dân gian, phần đông trẻ em nói chung và trẻ mẫu giáo nói riêng thì thay vì chơi bắn bi, nhảy dây, cướp cờ sẽ chơi những trò chơi trên máy tính, điện thoại thông minh, ipad Vì vậy, trò chơi dân gian ngày càng trở nên xa lạ với trẻ. Việc giành nhiều thời gian để chơi các trò chơi điện tử đã lấy đi của trẻ sự hồn nhiên, giảm sút về thị lực, gây cho trẻ bị ảo giác, coi mình là nhân vật trong trò chơi, ảnh hưởng không tốt đến tinh thần, thể lực và trí tuệ của trẻ. Trong khi đó, trò chơi dân gian rất lành mạnh và có ý nghĩa sâu sắc lại đang bị mai một và lãng quên. Trong nhà trường, giáo viên lại chưa chú trọng tới việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ hoạt động, việc tổ chức còn chưa thường xuyên, thiếu bài bản, chưa kích thích được sự hứng thú đối với trẻ, nội dung chơi còn nghèo nàn, chưa có sự đổi mới. Nhận thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Với tư cách là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở, tìm tòi và nghiên cứu để tìm ra các biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ một cách hứng thú và đem lại hiệu quả cao nhất. Vì vậy, trong năm học 2023 - 2024 tôi đ ã m ạ n h d ạ n áp dụng đề tài “ Một số biện pháp đổi mới hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non” để nâng cao hơn nữa hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ trong trường mầm non, qua đó góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. + Các biện pháp đã tiến hành: Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Biện pháp 2: Xây dựng ngân hàng nội dung, kế hoạch giáo dục lồng ghép trò chơi dân gian. Biện pháp 3: Phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian. Biện pháp 4: Tăng cường các hình thức tổ chức trò chơi dân gian. Biện pháp 5 : Tăng cường phối hợp với phụ huynh học sinh nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ + Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Các biện pháp được tôi áp dụng cho 15 trẻ tại lớp Mẫu giáo lớn 5-6 tuổi A5- Trường mầm non Yên Sơn với đầy đủ cơ sở vật chất, môi trường xanh sạch, đồ dùng, đồ chơi của trẻ gần gũi với thiên nhiên, phương tiện dạy học khi áp dụng đề tài như: Các nguyên liệu từ thiên nhiên: Lá mít, lá đa, lá chuối, mo cau, cành, sỏi,.., nguyên liệu tái chế: Bìa cát tông, hộp nhựa, nắp chai, vỏ lon, xốp, ống nước, Sau khi thực hiện đề tài “Một số biện pháp đổi mới hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non”, tôi nhận thấy các biện pháp tôi đã áp dụng phù hợp với các trường có điều kiện, cơ sở vật chất giống như trường tôi công tác. - Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: * Đối với giáo viên:
2. 3 + Nắm chắc nội dung, phương pháp, các hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ. + Nắm được khả năng mà trẻ bộc lộ ở hoạt động vui chơi. + Sưu tầm nhiều trò chơi dân gian hay để tổ chức cho trẻ. + Làm nhiều đồ dùng đồ chơi cho trẻ dựa vào nguyên vật liệu tự nhiên, nguyên vật liệu phế thải. * Đối với trẻ và phụ huynh: + Trẻ hứng thú tham gia vào các trò chơi dân gian. + Trẻ biết đoàn kết, hợp tác cùng bạn trong khi chơi. + Trẻ biết sử dụng đồ chơi dân gian để chơi trò chơi. + Trẻ đã mạnh dạn, tự tin. + Phụ huynh nhiệt tình hỗ trợ nguyên vật liệu cho GV làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ chơi. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu hoặc áp dụng thử nếu có: Bằng việc đổi mới hình thức tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian vừa giúp trẻ được thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời vừa giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. - Danh sách những người đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu: Số Họ và Ngày Nơi Chức Trình độ Nội dung công việc TT tên tháng năm công tác danh chuyên hỗ trợ sinh môn 1 15 trẻ 2018 Trường Học Tham gia áp dụng mầm sinh sáng kiến non Yên Sơn Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Yên Sơn, ngày tháng năm 2024 Người nộp đơn (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thị Tú Anh
3. 4 PHỤ LỤC NỘI DUNG TRANG I. ĐẶT VẤN ĐỀ (LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI) 5 1. Lý do chọn đề tài. 5 2. Mục đích nghiên cứu. 6 3. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm. 6 4. Phương pháp nghiên cứu. 6 5. Phạm vi nghiên cứu. 7 II. NỘI DUNG. 7 1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn. 7 2. Thực trạng vấn đề 8 3. Các biện pháp tiến hành. 10 Biện pháp1: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ 10 Biện pháp 2: Xây dựng ngân hàng nội dung, kế hoạch giáo dục lồng ghép trò chơi dân gian 10 Biện pháp 3: Phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian 15 Biện pháp 4: Tăng cường các hình thức tổ chức trò chơi dân gian 17 Biện pháp 5: Tăng cường phối hợp với phụ huynh học sinh nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 20 4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm. 21 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 23 1. Kết luận 23 2. Khuyến nghị 23 IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 25 Một số hình ảnh minh chứng 26
4. 5 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Trò chơi dân gian Việt Nam không chỉ là “món ăn tinh thần” gắn bó với bao thế hệ người Việt. Đây còn là những hoạt động vui chơi có ý nghĩa lớn rèn luyện kỹ năng sống, phản xạ, sức khỏe và sự khéo léo cho trẻ nhỏ. Như chúng ta đã biết, hoạt động vui chơi là một trong các loại hình hoạt động của trẻ ở trường mầm non, là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo được giáo viên tổ chức, hướng dẫn nhằm giúp trẻ thỏa mãn các nhu cầu vui chơi và nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ. Thông qua vui chơi, hành động chơi với những mối quan hệ bạn bè cùng chơi giúp trẻ tiếp thu những kinh nghiệm xã hội, và mở ra một chặng đường phát triển mới về Đức – Trí - Thể - Mĩ. Đó là giai đoạn đầu tiên của quá trình hình thành nhân cách, là phương tiện để phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Vì thế chúng ta cần thấy được việc tổ chức các trò chơi cho trẻ là cực kì quan trọng và có ý nghĩa giáo dục to lớn. Và tổ chức các trò chơi chính là tổ chức cuộc sống của trẻ, các trò chơi là phương tiện để trẻ phát huy khả năng sáng tạo và nhạy bén trong cuộc sống. Có nhiều loại trò chơi dành cho trẻ mẫu giáo, như: Trò chơi học tập, trò chơi vận động, trò chơi có luật, trò chơi dân gian, trò chơi đóng vai Mỗi loại trò chơi tuy khác nhau về hình thức, cách chơi nhưng đều nhằm mục đích phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Và một trong số các trò chơi đó, ta không thể không nhắc đến trò chơi dân gian, một loại hình trò chơi nhẹ nhàng mà gần gũi, dễ chơi, dễ nhớ mà lại rất có ý nghĩa đối với trẻ em hiện nay. Trò chơi dân gian không chỉ đơn thuần là trò chơi cho trẻ mà nó còn chứa đựng văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo. Trò chơi dân gian nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả tư duy, sáng tạo, khéo léo, giúp trẻ hiểu tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước Những trò chơi đơn giản, âm điệu vui tươi, sống động nhí nhảnh gần gũi với cuộc sống giúp trẻ thêm hào hứng học tập và sống hồn nhiên hơn. Mặt khác các trò chơi dân gian thường diễn ra ngoài trời sẽ đưa trẻ gần với thiên nhiên hơn, trẻ có nhiều cơ hội tìm hiểu, quan sát về môi trường tự nhiên hơn. Trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi ham học hỏi, thích tìm tòi, khám phá và tìm hiểu về thế giới xung quanh. Chúng thực sự là những chủ thể với những năng lực riêng, có khả năng tư duy, sáng tạo và giao tiếp với mọi người. Chúng có kỹ năng nghe, hiểu lời nói của người khác và nói cho người khác hiểu. Trẻ 5-6 tuổi chủ động, độc lập, có sáng kiến, biết tự tìm kiếm các phương thức giải quyết các nhiệm vụ đặt ra, tự kiểm tra kết quả trong hoạt động học và chơi. Trẻ 5-6 tuổi tập trung chú ý và nỗ lực, cố gắng giải quyết và hoàn nhiệm vụ đặt ra trong hoạt động của chúng. Nhiệm vụ của trò chơi dân gian ở trẻ 5 tuổi rất đa dạng, để giải quyết được nhiệm vụ của trò chơi đòi hỏi trẻ phải dựa vào vốn kinh nghiệm về các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống, trẻ phải biết phân tích, biết tổng hợp, biết liên hệ các sự vật hiện tượng để thực hiện trò chơi của mình. Các hành động chơi của
5. 6 trẻ mẫu giáo 5 tuổi đòi hỏi phải có tính liên tục và tuần tự. Nhiều trò chơi đòi hỏi phải suy nghĩ kỹ trước khi thực hiện động tác chơi như chơi “㤵 ăn quan”, “Cờ đi đường” đây là cơ sở để phát triển tư duy logic cho trẻ. Mối quan hệ cô giáo và trẻ 5 tuổi trong trò chơi dân gian ngày càng gần gũi. Cô giáo vừa như người bạn cùng chơi với trẻ vừa như người hướng dẫn trẻ chơi, chính nhờ sự giúp đỡ của cô giáo mà trẻ có tự lựa chọn nguyên vật liệu để làm, tự chọn trò chơi và có thể tự tổ chức các trò chơi dân gian mà mình yêu thích. Thế nhưng, với thực trạng của xã hội hiện nay, công nghệ thông tin phát triển như vũ bão, người lớn bận rộn với công việc mưu sinh, ít bày cho trẻ em chơi trò chơi dân gian, phần đông trẻ em nói chung và trẻ mẫu giáo nói riêng thì thay vì chơi bắn bi, nhảy dây, cướp cờ sẽ chơi những trò chơi trên máy tính, điện thoại thông minh, ipad Vì vậy, trò chơi dân gian ngày càng trở nên xa lạ với trẻ. Việc giành nhiều thời gian để chơi các trò chơi điện tử đã lấy đi của trẻ sự hồn nhiên, giảm sút về thị lực, gây cho trẻ bị ảo giác, coi mình là nhân vật trong trò chơi, ảnh hưởng không tốt đến tinh thần, thể lực và trí tuệ của trẻ. Trong khi đó, trò chơi dân gian rất lành mạnh và có ý nghĩa sâu sắc lại đang bị mai một và lãng quên. Trong nhà trường, giáo viên lại chưa chú trọng tới việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ hoạt động, việc tổ chức còn chưa thường xuyên, thiếu bài bản, chưa kích thích được sự hứng thú đối với trẻ, nội dung chơi còn nghèo nàn, chưa có sự đổi mới. Nhận thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Với tư cách là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở, tìm tòi và nghiên cứu để tìm ra các biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ một cách hứng thú và đem lại hiệu quả cao nhất. Vì vậy, trong năm học 2023 - 2024 tôi đ ã m ạ n h d ạ n áp dụng đề tài “Một số biện pháp đổi mới hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non” để nâng cao hơn nữa hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ trong trường mầm non, qua đó góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. 2. Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở thực trạng về việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trong trường mầm non, đề tài đề xuất các biện pháp đổi mới các hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi nhằm nâng cao hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ, qua đó góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ, gìn giữ những nét văn hoá của cha ông ta để lại. 3. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm. Nghiên cứu về thực trạng việc tổ chức các hoạt động trò chơi dân gian và việc đổi mới các hình thức tổ chức trò chơi dân gian tại nhóm lớp A5. 4. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp điều tra. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp đàm thoại.
6. 7 - Phương pháp trực quan. - Phương pháp thực hành. - Phương pháp nghiên cứu. 5. Phạm vi nghiên cứu: Từ tháng 9/2023 đến tháng 5/2024 tại lớp 5-6 tuổi A5 Trường mầm non Yên Sơn - Huyện Quốc Oai - Thành phố Hà Nội. II. NỘI DUNG. 1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn: a. Cơ sở lí luận: Trò chơi dân gian trẻ em ra đời và phát triển gắn liền với môi trường sống vốn gần gũi với thiên nhiên và con người Việt Nam. Do đó, chúng không đơn thuần là một trò chơi của trẻ nhỏ mà còn chứa đựng cả một nền văn hóa dân tộc độc đáo và giàu bản sắc. Những trò chơi dân gian Việt Nam thường đơn giản, không cầu kỳ, tốn kém. Vật dụng để tạo nên những trò chơi này thường dễ kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên. Chỉ cần cái gậy, hòn đá, hòn bi là có thể lập được một hội chơi. Do vậy, chúng có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi. Khi chơi các trò chơi dân gian, trẻ được thoả mãn nhu cầu chơi, nhu cầu khám phá thế giới xung quanh, nhu cầu được hoạt động trí tuệ. Sử dụng trò chơi dân gian nhằm giúp trẻ mầm non làm quen môi trường xung quanh chính là thực hiện việc thoả mãn nhu cầu chơi của trẻ đồng thời cung cấp, củng cố kiến thức, tạo cơ hội cho trẻ vận dụng kiến thức, kinh nghiệm trong các hoạt động, rèn luyện, phát triển các kĩ năng nhận thức, các kĩ năng xã hội và tạo cơ hội cho trẻ phát triển các ý tưởng sáng tạo và đặc biệt là khám phá thế giới rộng lớn xung quanh. Trong trường mầm non, trò chơi dân gian là kho tàng cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục cho trẻ mầm non “không thầy, không sách” tương đối rõ ràng và đầy đủ. Trò chơi mang nhiều hình thức và nhiều nội dung khác nhau như vận động, học tập, mô phỏng hay sáng tạo. Cả kho tàng phong phú ấy là phương tiện giáo dục trí, đức, thể, mỹ cho trẻ. Tuy nhiên, vì các trò chơi dân gian mang đậm nét đặc trưng vùng miền, theo thời gian để phù hợp hơn với chương trình giáo dục hiện nay đòi hỏi giáo viên phải không ngừng sáng tạo để lồng ghép vào các hoạt động giảng dạy. Tăng cường các hình thức tổ chức trò chơi dân gian nhưng vẫn đảm bảo tính giáo dục, tính văn hóa, màu sắc đặc trưng của trò chơi đó. b.Cơ sở thực tiễn: Năm học 2023 – 2024, để triển khai mô hình “Mỗi cơ sở Giáo dục mầm non là một không gian sáng tạo” tới các trường mầm non trong toàn Huyện, Phòng giáo dục đào tạo đã phát động các trường đăng kí một hoạt động sáng tạo phù hợp với điều kiện, thế mạnh của trường như: Trường mầm non xanh; Trường mầm non hạnh phúc; Văn hoá cồng chiêng; Văn hoá dân gian....
7. 8 Thực hiện theo công văn hướng dẫn của Phòng giáo dục, trường mầm non Yên Sơn xây dựng mô hình: “Bé với một số loại hình dân gian” với mục tiêu đổi mới hoạt động giáo dục trẻ, 100% giáo viên lồng ghép các hoạt động: Trò chơi dân gian, hát dân ca, ca dao, tục ngữ, truyện cổ tích vào trong các hoạt động. Và triển khai xây dựng mô hình “Văn hóa dân gian” tại 3 điểm trường, nội dung tổ chức các hoạt động: Trò chơi dân gian, hát dân ca được lựa chọn phù hợp với điều kiện nhà trường, địa phương, khả năng của trẻ. Ngay từ đầu năm học, tôi nhận thấy việc tổ chức các hoạt động trò chơi dân gian tại các nhóm lớp chưa được nổi bật, các trò chơi giáo viên lồng ghép đan xen còn hạn chế và chưa có sự đổi mới tạo sự hấp dẫn cho trẻ. Trẻ chưa thực sự phát huy được đúng tinh thần của trò chơi dân gian. Một số trò chơi gắn liền với văn hóa địa phương lân cận chưa được giáo viên đầu tư khai thác. 2. Thực trạng vấn đề: Năm học 2023 – 2024, tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi. Trong quá trình thực hiện tôi còn gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: a. Thuận lợi: - Được sự quan tâm của nhà trường có cơ sở vật chất khang trang, sạch đẹp tại 3 điểm trường, thiết bị dạy học có đầy đủ đáp ứng nhu cầu giảng dạy của giáo viên. Nhà trường đã định hướng và xây dựng nhiệm vụ trong tâm về mô hình: “Bé với một số loại hình dân gian”. - Bản thân có trình độ năng lực chuyên môn vững vàng, yêu nghề mến trẻ, có kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ. Luôn nghiên cứu tìm tòi phương pháp giáo dục tiên tiến, đổi mới, sáng tạo. - Được tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. - Đầu năm học nhà trường đã phát động cuộc thi: Làm đồ dùng đồ chơi dân gian nhằm phát huy khả năng sáng tạo của giáo viên và linh hoạt trong việc thiết kế đồ cùng dân gian phù hợp với thực tế giảng dạy hiện nay, bản thân đã tham gia được 3 sản phẩm. - Phụ huynh quan tâm về công tác chăm sóc và giáo dục trẻ, hưởng ứng nhiệt tình các phong trào, hội thi, chuyên đề của nhà trường, cho trẻ đi lớp chuyên cần, thường xuyên ủng hộ những nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho cô và trẻ. - Sĩ số trẻ ít, trẻ năng động, khỏe mạnh, đi học chuyên cần, có nề nếp học tập tốt. Việc tổ chức giao lưu giữa các nhóm lớp được thực hiện thường xuyên. b. Khó khăn: - Vì đứng lớp một mình nên việc tổ chức các hoạt động cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn.
8. 9 - Còn hạn chế về thời gian và tài liệu nghiên cứu chuyên môn. - Các chuyên đề về tổ chức hoạt động trò chơi dân gian cho trẻ không nhiều, đa phần các giáo viên tự nghiên cứu tài liệu qua mạng internet. - Các trò chơi dân gian không giống nhau với nhiều mức độ dễ khó khác nhau, một số trò chơi có lời bài hát hoặc bài đồng dao quá dài khiến trẻ khó thuộc lời. - Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất ngắn vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào hoạt động ngoài trời. - Trẻ chưa có nhiều kỹ năng trong hợp tác và hoạt động nhóm. - Một số phụ huynh do ít có thời gian nên cho trẻ tiếp xúc nhiều với các phương tiện hiện đại như tivi, ipad, điện thoại, đồ chơi điện tử. * Khảo sát thực trạng: Trước những thuận lợi và khó khăn đó, ngay từ đầu năm học 2023-2024 tôi đã khảo sát 15 trẻ, kết quả thu được như sau: Đạt Chưa đạt TT Nội dung khảo sát Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ 1 Trẻ hứng thú tham gia 4 26,5% 11 73,5% trò chơi dân gian 2 Trẻ biết phối hợp khi 6 40% 9 60% chơi 3 Trẻ sử dụng được các đồ dùng chơi trò chơi dân 5 33% 10 67% gian 4 Trẻ hiểu ý nghĩa trò chơi 5 33% 10 67% dân gian 5 Trẻ mạnh dạn, tự tin 4 26,5% 11 73,5% Nhìn vào bảng khảo sát chúng ta thấy trẻ có hứng thú với trò chơi dân gian, nhưng số trẻ ít tỉ lệ chỉ đạt 26.5%, vẫn còn nhiều trẻ chưa có hứng thú tham gia, tỉ lệ chiếm 73.5 %. Đa phần trẻ chơi theo sự hướng dẫn của cô, kĩ năng chơi của trẻ còn yếu, kĩ năng hợp tác cùng bạn trong trò chơi cũng còn hạn chế chỉ chiếm 40%. Trẻ chưa biết cách sử dụng các đồ dùng, đồ chơi dân gian vào trong trò chơi, tỉ lệ trẻ biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi dân gian chỉ chiếm 33% trên tổng số trẻ và tỉ lệ trẻ chưa hiểu ý nghĩa của trò chơi dân gian chiếm 67%, trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn, tự tin chiếm 11/ 15 trẻ. Từ những khảo sát thực tế như trên, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu để tìm ra các biện pháp đổi mới hình thức tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ một cách
9. 10 hứng thú và đem lại hiệu quả cao nhất để nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian, trước tiên là áp dụng cho chính trẻ của lớp mình. 3. Các biện pháp đã tiến hành 3.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn là nhiệm vụ hàng đầu trong việc nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động giáo dục của bản thân. Đối với việc đổi mới các hình thức tổ chức trò chơi dân gian đòi hỏi bản thân tôi không ngừng nghiên cứu, cập nhật về tính chất của trò chơi đảm bảo tính phù hợp với điều kiện của lớp và khả năng, nhu cầu của trẻ. Ngay từ đầu năm học, tôi đã xây dựng Kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên với các Modul trọng tâm là: - Modul 19: Phương pháp tìm kiếm, khai thác, xử lý thông tin phục vụ xây dựng và tổ chức các hoạt động giáo dục. - Modul 20: Phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non. - Modul 30: Làm đồ dùng dạy học, đồ chơi tự tạo. Song song với việc tự bồi dưỡng thường xuyên, nhằm cung cấp thêm kiến thức tôi kết hợp tham khảo, nghiên cứu một số loại tài liệu: - Sách 101 trò chơi dân gian dành cho trẻ mầm non, tác giả Lê Bạch Tuyết, nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam - Sách đồng dao và trò chơi dân gian cho trẻ mầm non, tác giả Hoàng Công Dụng, nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam. - Tài liệu cải biên trò chơi dân gian- Một hướng đa dạng hoá trò chơi dạy học ở trường mầm non, tác giả Trần Viết Nhi, in trên Tạp chí Khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục – tập 9- số 3 năm 2019. - Các trang mạng xã hội như: Cốc cốc, Google, You Tube, Facebook . (Hình ảnh 1: Sách, tài liệu tham khảo) Tôi còn tham gia một số cộng đồng giáo dục mầm non như: Nhóm Giáo dục từ trái tim, nhóm Giáo viên mầm non, nhóm Đồ dùng mầm non tự tạo, Hội những người yêu thích các trò chơi dân gian, .... (Hình ảnh 2: Các cộng đồng giáo dục) Sau khi tham gia tự học, tự bồi dưỡng, bản thân tôi đã có thêm nhiều kiến thức và kỹ năng, nắm vững phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian. 3.2. Biện pháp 2: Xây dựng ngân hàng nội dung, kế hoạch giáo dục lồng ghép trò chơi dân gian. Trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và mang nhiều màu sắc riêng biệt. Mỗi một trò chơi lại có nhiều giá trị và ý nghĩa khác nhau. Chính vì vậy, lựa chọn trò chơi phù hợp với nhu cầu, khả năng, nhận thức của trẻ là vấn đề được tôi đặt lên hàng đầu.
10. 11 Ngay từ đầu năm học, việc xây dựng ngân hàng nội dung phong phú và chất lượng sẽ mang lại nhiều hiệu quả trong quá trình giảng dạy, giáo viên có nhiều sự lựa chọn trong việc lồng ghép các trò chơi phù hợp với độ tuổi và khả năng của trẻ. Để nâng cao hiệu quả của việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã tích cực tìm hiểu và sưu tầm nhiều trò chơi dân gian. Việc sưu tầm giúp tôi có ngân hàng trò chơi phong phú, đa dạng, dễ lựa chọn, dễ đưa vào sử dụng. Như chúng ta đã biết, kho tàng các trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ. Vì thế, khi xây dựng ngân hàng nội dung, tôi luôn có sự cân nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu. Bên cạnh đó, mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế, các trò chơi cũng được tôi lựa chọn phải phù hợp với nhu cầu, khả năng trẻ lớp mình. Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo lớn, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau: + Các trò chơi phải dễ tổ chức và dễ hoạt động bởi những trò chơi vận động sẽ khiến trẻ yêu thích và không cảm thấy nhàm chán. + Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm. + Không lựa chọn những vật dụng chơi sắc nhọn, quá nặng vì sẽ có thể gây nguy hiểm cho trẻ. + Các trò chơi phải giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kĩ năng cho trẻ. + Đảm bảo các điều kiện về thiên nhiên, môi trường, văn hóa địa phương. Với các tiêu chí trên, tôi đã tìm hiểu và sưu tầm các trò chơi dân gian qua các nguồn tài liệu, tư liệu khác nhau như: Các tuyển tập trò chơi dân gian, các phương tiện truyền thông khác như: Internet, báo, tạp chí......và các trò chơi từ người dân địa phương nơi tôi sinh sống. Sau khi sưu tầm trò chơi, tôi thống kê, phân loại trò chơi theo từng mức độ từ dễ đến khó để thuận lợi cho việc áp dụng vào từng thời điểm khác nhau trong năm học. Tôi phân loại theo đặc trưng các trò chơi như sau: + Các trò chơi giúp trẻ rèn luyện thân thể như: Rồng rắn lên mây, kéo co, đi cà kheo, nhảy bao bố, nhảy dây, nhảy lò cò, trồng nụ trồng hoa, nhảy ngựa.... + Các trò chơi giúp trẻ phát triển trí tuệ như: 㤵 ăn quan, cắp cua, đánh chuyền, đếm sao, .... + Các trò chơi giúp trẻ có tính tập thể, dễ hoà đồng như: Bịt mắt bắt dê, trốn tìm, nhảy dây, cướp cờ, đánh bi, kéo mo cau, ném còn, gảy dây chun..... + Các trò chơi sáng tạo như: Làm con trâu từ lá đa, làm chong chóng, làm đèn ông sao.... Tôi xây dựng kế hoạch giáo dục lồng ghép các trò chơi dân gian như sau:
11. 12 STT Tháng thực hiện Trò chơi dân gian Kéo cưa lửa xẻ, lộn cầu vồng, mèo đuổi chuột, cướp 1 Tháng 9 cờ, kéo co, bịt mắt bắt dê, dung dăng dung dẻ, đi cà kheo, nhảy lò cò, truyền tin, trốn tìm. Ném còn, cáo và thỏ, rồng rắn lên mây, trồng nụ 2 Tháng 10 trồng hoa, bánh xe quay, chó sói xấu tính, một hai ba, bịt mắt đá bóng, đẩy lưng, vật tay. Nhảy bao bố, chim sẻ ô tô, thả đỉa ba ba, ô ăn quan, 3 Tháng 11 tạt lon, nhảy dây, rải ranh, xỉa cá mè đè cá chép. Ném vòng cổ chai, chạy tiếp cờ, làm con trâu từ lá 4 Tháng 12 đa, làm con sâu từ lá chuối, cắp cua, Cá sấu lên bờ, bắt vịt trên cạn, chim bay, cờ lúa ngô, búng chun. Tập tầm vông, đội mũ đánh trống, chồng đống chồng 5 Tháng 1 đe, hát ống 6 Tháng 2 Chi chi chành chành, đánh cá, đánh cầu, câu ếch. 7 Tháng 3 Cờ gánh, nhảy dây quay, đánh chuyền Ném lon, làm chong chóng từ lá dừa, ném bóng vào 8 Tháng 4 chậu, kéo mo cau, chuyển nước, nhảy ô, đếm sao, nổi- chìm 9 Tháng 5 Nu na nu nống, đua thuyền, oẳn tù tì. Sau khi xây dựng được ngân hàng nội dung trò chơi dân gian, tôi bắt đầu lập kế hoạch chuẩn bị trước khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi, bám sát vào phiên chế năm học của khối, kế hoạch năm học của nhà trường đã xây dựng, chương trình giáo dục mầm non và dựa trên tình hình thực tế của lớp mình, khả năng nhận thức của học sinh để lồng ghép các trò chơi dân gian sao cho phù hợp. * Bố trí thời gian, không gian hợp lý cho trẻ chơi: Mỗi trò chơi lại có tác dụng rèn luyện và phát triển ở trẻ một số kĩ năng khác nhau. Chính vì vậy, sau khi phân loại các trò chơi dân gian, tôi tiến hành chuẩn bị, bố trí thời gian, không gian hợp lý trước khi tiến hành cho trẻ chơi. Đối với các trò chơi rèn luyện giúp trẻ rèn luyện thân thể như: Rồng rắn lên mây, kéo co, đi cà kheo, nhảy bao bố, nhảy dây,.... tôi lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho trẻ. Thời gian được tôi lựa chọn chủ yếu trong các giờ hoạt động ngoài trời và các hoạt động khác. Đối với các trò chơi giúp trẻ phát triển trí tuệ như: 㤵 ăn quan, cắp cua, đánh chuyền, đếm sao, ....Đây là những trò chơi luyện sự phán đoán và tính chính xác cao nên không gian tôi lựa chọn không cần không gian rộng mà có thể tổ chức ở trong lớp học, ngoài hiên hoặc một góc sân chơi nào đó, đảm bảo sạch sẽ thoáng mát cho trẻ chơi. Thời gian chơi được tôi sắp xếp vào các hoạt động ngoài trời, hoạt động góc hoặc các hoạt động ngày hội, ngày lễ...