Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong tiết sinh hoạt lớp ở trường THPT

Nội dung tài liệu: Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong tiết sinh hoạt lớp ở trường THPT

1. PHẦN NỘI DUNG I. GIẢI PHÁP CŨ THƯỜNG LÀM 1. Nội dung giải pháp Thông thường, giờ Sinh hoạt lớp diễn ra với ba hoạt động cơ bản: Tổng kết đánh giá hoạt động trong tuần, xây dựng kế hoạch tuần tiếp theo và tổ chức sinh hoạt vui chơi, ca hát, kể chuyện, Tuy nhiên, trên thực tế việc tổ chức tiết Sinh hoạt lớp của không ít GVCN ở các trường THPT hiện nay chưa đạt được yêu cầu chất lượng và hiệu quả như mong muốn, vẫn còn nhiều bất cập cần được khắc phục: - Trong giờ Sinh hoạt lớp truyền thống, giáo viên chủ nhiệm thường thực hiện theo các bước: Tổ trưởng từng tổ báo cáo tình hình tổ mình tuần qua về các mặt chuyên cần, học tập, vệ sinh, ý thức, Sau đó lớp trưởng tổng kết, tính điểm thi đua các tổ, xếp loại. Kế tiếp, giáo viên nhận xét, biểu dương học sinh gương mẫu, nhắc nhở học sinh vi phạm và phổ biến các hoạt động tuần tiếp theo. Cuối cùng, còn ít thời gian dành cho học sinh biểu diễn một vài tiết mục văn nghệ. - Nội dung giờ Sinh hoạt lớp tẻ nhạt, nặng nề, thiếu đa dạng, không dành nhiều thời gian để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của HS. - Hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với HS bởi chưa tạo điều kiện để học sinh có cơ hội được mở rộng, củng cố kiến thức và rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết. - Đôi khi GV quá nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình vào vị trí của HS để lắng nghe tích cực tiếng nói của các em, để hiểu các em, để có những chia sẻ, uốn nắn, định hướng hiệu quả... Có những giáo viên chú trọng quá nhiều vào việc “kiểm điểm” những lỗi vi phạm của học sinh, thường phê bình học trò nhiều hơn là khen ngợi, nặng về thuyết trình đạo đức một chiều khiến các buổi Sinh hoạt lớp trở nên căng thẳng, áp lực. Lại có những giáo viên sử dụng giờ Sinh hoạt lớp với những mục đích khác như dạy kiến thức môn học chính khoá, thu tiền các khoản đóng góp hoặc cho học sinh ngồi chơi, - Học sinh chỉ là người nghe, thụ động tiếp thu những nội dung giáo viên chủ nhiệm truyền đạt. Các em không có cơ hội được cùng nhau tổ chức, tham gia điều hành giờ Sinh hoạt lớp. 2. Ưu, nhược điểm của giải pháp cũ - Ưu điểm: Giáo viên tiết kiệm được thời gian, không mất công sức chuẩn bị nhiều. - Nhược điểm: + Giờ Sinh hoạt lớp khô cứng, nhạt nhẽo, không thực sự gắn với nhu cầu của HS. + HS không được phát huy vai trò chủ thể, tích cực, ít có điều kiện chia sẻ, giãi bày tâm tư, thực hành, liên hệ Điều này dễ đưa HS vào thế bị động, không tạo điều kiện cho các em độc lập suy nghĩ, sáng tạo, làm tê liệt sự hào hứng của HS. 2
2. + HS không có nhận thức đúng đắn về vai trò của tiết học này, dẫn tới hiệu quả giáo dục không cao. Thâm nhập vào một số diễn đàn của tuổi teen, không khó để bắt gặp những tâm sự chán nản, uể oải của các em mỗi khi nói về giờ Sinh hoạt lớp. Ví dụ 1: “Nội dung của tiết Sinh hoạt lớp tớ chẳng có gì khó đoán. Cán bộ lớp sẽ tổng kết lại tất cả lỗi vi phạm trong tuần của tổ viên trong Sổ ghi đầu bài, rồi giáo viên chủ nhiệm phê bình, kiểm điểm những học sinh vi phạm trước lớp. Ai nấy đều im phăng phắc, nín thở chờ xem đến lượt ai bị luận tội. Giờ Sinh hoạt lớp chẳng khác nào tiết mục tra tấn cực hình”. Ví dụ 2: “Cô giáo chủ nhiệm lớp tớ rất hiền và ít nói. Tiết Sinh hoạt cô chỉ nhắc nhở qua loa các lỗi vi phạm rồi triển khai nhiệm vụ tuần tới. Thời gian còn lại thì bọn tớ ngồi bấm điện thoại hoặc nói chuyện với nhau chờ cho đến hết giờ là ra về”. Ví dụ 3: “26/3 trường tớ tổ chức thi văn nghệ. Cả lớp bàn bạc và quyết định chọn tiết mục nhày hiện đại. Đến giờ Sinh hoạt lớp, cô giáo không đồng ý. Cô nói nhảy hiện đại không nghiêm túc, không phù hợp với môi trường học đường và khó đạt giải. Cô chọn một tiết mục múa truyền thống và chỉ đích danh các bạn phải tham gia. Bọn tớ chỉ biết ngậm ngùi nghe theo.” II. GIẢI PHÁP MỚI CẢI TIẾN 1. Phát huy vai trò của Ban cán sự lớp – cánh tay đắc lực hỗ trợ giáo viên chủ nhiệm 1.1. Lựa chọn Ban cán sự lớp Lựa chọn Ban cán sự lớp là khâu đầu tiên đóng vai trò tiên quyết cho sự thành công của giáo viên chủ nhiệm. Để lựa chọn được một đội ngũ Ban cán sự lớp thực sự có năng lực, nhiệt tình, gương mẫu, có trách nhiệm cao và có uy tín trước lớp, giáo viên chủ nhiệm thực hiện theo quy trình sau: - Đề ra tiêu chuẩn lựa chọn Ban cán sự về: Ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, kết quả học tập và các kỹ năng cần thiết... - Tìm hiểu, nắm bắt thông tin học sinh: qua các hồ sơ liên quan, qua sơ yếu lý lịch giới thiệu các thông tin cá nhân và qua quan sát trực tiếp thông qua các hoạt động tập thể 1.2. Phân công nhiệm vụ Ban cán sự lớp cụ thể, rõ ràng GVCN phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban cán sự lớp để các em có trách nhiệm với mảng công việc mình được giao. Yêu cầu Ban cán sự ghi chép cẩn thận, khoa học 3
3. các nội dung mình phụ trách vào trong sổ theo dõi của mình để cuối tuần có cơ sở đánh giá, nhận xét. Cụ thể: - Bí thư Chi đoàn: tổ chức các phong trào thi đua của lớp. - Lớp trưởng: phụ trách chung và quản lý mảng nề nếp. Nắm bắt kế hoạch của nhà trường để triển khai và lên kế hoạch hoạt động cho lớp. Chủ trì các buổi sinh hoạt lớp. -Lớp phó học tập: theo dõi tình hình học tập của lớp. -Lớp phó văn thể: phụ trách công tác văn nghệ, thể thao và đời sống. - Lớp phó lao động: phụ trách công tác vệ sinh, nội vụ lớp. -Tổ trưởng điều hành công việc chung của tổ, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nội quy của tổ viên, xếp loại hạnh kiểm. -Tổ phó theo dõi tình hình học tập, điểm cộng, điểm trừ 1.3. Trong giờ Sinh hoạt lớp, giáo viên chủ nhiệm chỉ giữ vai trò thiết kế, giám sát, các em tổ chức, quản lý và điều hành các bước của giờ sinh hoạt: tổng kết, đánh giá thi đua, xây dựng kế hoạch cho các hoạt động của lớp trong tuần, tháng Như vậy, các em mới phát huy được tính chủ động, tự giác, giờ sinh hoạt mới có không khí thoải mái, sôi nổi. Đồng thời giúp các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong các hoạt động phong trào của lớp. Cụ thể: - Các tổ trưởng báo cáo cụ thể kết quả thi đua của từng thành viên và cả tổ trong tuần (điểm thi đua, xếp loại hạnh kiểm, điểm trung bình chung của từng cá nhân, của tổ...). - Các lớp phó nhận xét tình hình từng mảng mà mình phụ trách. - Lớp trưởng điều khiển học sinh thảo luận, đóng góp ý kiến về các hoạt động của lớp, về việc theo dõi thi đua của các tổ... Trên cơ sở ý kiến của các bạn và quá trình theo dõi lớp trực tiếp, lớp trưởng tổng kết những mặt mạnh, mặt yếu của tập thể, đề xuất tuyên dương những cá nhân điển hình hay phê bình cá nhân vi phạm, từ đó định hướng kế hoạch cho tuần tới. - GVCN biểu dương kịp thời những cố gắng của Ban cán sự lớp, đồng thời cũng phải nghiêm khắc chỉ ra những thiếu sót, song cần giữ uy tín cho các em trước tập thể. Khi các em có được lòng tin vững chắc, có vị trí quan trọng, có điều kiện để khẳng định mình, các em sẽ nỗ lực cố gắng để hoàn thành tốt công việc của mình vì mục đích chung. 2. Xây dựng mô hình lớp tự quản – một bí quyết thành công của công tác chủ nhiệm lớp 2.1. Xây dựng nội quy lớp tự quản - GVCN định hướng cho HS xây dựng nội quy lớp học dựa trên tinh thần cộng tác. HS được chủ động đề ra những nội quy cho tập thể của mình, các em sẽ tích cực 4
4. gia tăng ý thức tự chủ và tinh thần hợp tác. Chính các em là người thiết kế và thực hiện nội quy do tập thể thống nhất đề ra. Đó là cơ sở để nâng cao ý thức tự quản. - Trên cơ sở những quy định của nhà trường, tiêu chí đánh giá thi đua của Đoàn và mục tiêu của lớp, GVCN tổ chức cho học sinh thảo luận về nội quy của lớp. Cụ thể hóa những nội dung trên bằng hình thức chấm điểm thi đua, quy định mức điểm cộng và điểm trừ phù hợp. Việc xếp loại hạnh kiểm của học sinh hàng tuần dựa trên kết quả điểm mà các em đạt được. Tập thể lớp cũng đề ra hình thức thi đua giữa các tổ, nhóm và cá nhân. 2.2. Duy trì thành công lớp tự quản Hàng tuần và sau mỗi đợt thi đua, các em sẽ bình chọn những cá nhân và tổ, nhóm xuất sắc để biểu dương, khen thưởng (Phần thưởng được trích từ quỹ lớp để ghi nhận và động viên những cố gắng của cá nhân, tổ, nhóm). Để tạo hứng thú cho học sinh trong việc xây dựng bài ở các giờ học trên lớp, GVCN gợi ý cho các em cộng điểm thi đua cho mỗi lượt phát biểu hoặc được điểm cao. Nhờ vậy, nhiều giờ học của lớp đã diễn ra rất sôi nổi, các em có ý thức học tập tốt hơn, hăng say, tích cực hơn trong các tiết học, cũng do đó mà các giáo viên bộ môn của lớp luôn phấn khởi và hài lòng. Cũng vì có điểm thi đua rõ ràng mà trong các tiết Sinh hoạt lớp cuối tuần, các em tự đánh giá được kết quả rèn luyện của mình qua điểm thi đua và xếp loại hạnh kiểm. Từ đó, các em biết cố gắng phấn đấu để ngày càng tiến bộ hơn. 2.3. Đánh giá, rút kinh nghiệm về công tác tự quản - Về phía học sinh: Một trong những nội dung quan trọng của giờ Sinh hoạt lớp là phần đánh giá, nhận xét, đóng góp ý kiến của học sinh. Đây là giờ sinh hoạt tự quản, giúp các em phát huy tinh thần phê và tự phê, tự đánh giá các hoạt động của cá nhân và tập thể. Các em được bày tỏ, chia sẻ tâm tư, tình cảm và tự đánh giá, nhận xét nhau thẳng thắn, tích cực. Chỉ ra được điểm mạnh để phát huy, điểm yếu để khắc phục, sửa chữa. Tuy nhiên, tâm lý của học sinh khi phê bình bạn là e ngại, nể nang nên các em thường có xu hướng bao che. GVCN cần nắm bắt tâm lí này để giúp đỡ và cố vấn cho các em, khuyến khích các em mạnh dạn, tự tin khi bày tỏ quan điểm riêng của mình. - Về phía giáo viên chủ nhiệm: + GVCN cần phát hiện và tuyên dương, động viên kịp thời những HS đã có sự cố gắng, phấn đấu trong tuần; phê bình nhẹ nhàng nhưng cương quyết những cá nhân sai phạm về ý thức, chây lười, lơ là trong học tập và thiếu tinh thần trách nhiệm với tập thể. Phát hiện và ngăn chặn kịp thời hiện tượng học sinh cá biệt. + GVCN cần khen, chê học sinh đúng mức, đúng chỗ, đúng đối tượng. Nếu GVCN biết khen chê đúng mức sẽ khiến học trò hứng thú trong học tập. Về nguyên tắc, khen phải nhiều hơn chê để tạo tâm lí tích cực vì ai cũng thích khen. Nhưng lưu ý, khi chúng ta khen học sinh thì sự khen ngợi đó phải cụ thể, gọi đúng tên bản chất sự việc. Thái độ khen ngợi phải chân thật, gây được cảm xúc tích cực nơi người 5
5. được khen. Đối với những hành vi tích cực mới, GV cần khen ngay khi nó vừa xuất hiện, nhất là với những em hay mắc khuyết điểm, những em học yếu, nhút nhát... vừa có một sự tiến bộ nào đó. Ngay cả khi phê bình học sinh, GVCN cũng cần lưu ý là phê bình hành vi cụ thể chứ không khái quát hoá thành nhận định liên quan đến nhân cách. Tuyệt đối tránh lối phê bình chì chiết, nhắc đi nhắc lại những khuyết điểm cũ đã xảy ra từ lâu. + Một yêu cầu cũng rất quan trọng đối với GVCN là thưởng, phạt cần công minh, đảm bảo được tính thuyết phục, thu hút và ràng buộc học sinh. + Đặc biệt, GVCN phải thực sự giao lưu - đối thoại với HS, để học sinh cởi mở, thân thiện và đoàn kết hơn, giúp các em tin tưởng và không bị ức chế về tâm lí mỗi khi đến trường, đến lớp và đến giờ Sinh hoạt lớp. Khi các em mạnh dạn đưa ra những quan điểm, chính kiến của mình, chúng ta nên sẵn sàng lắng nghe và tiếp nhận những ý kiến đó một cách tôn trọng, đặt mình vào vị trí các em, lắng nghe tích cực tiếng nói của các em để có những chia sẻ, uốn nắn, định hướng hiệu quả. + Với Ban cán sự lớp, GVCN cần giúp các em hiểu rằng làm việc phải công tâm, nghiêm túc, phải tạo được uy tín để các bạn khác nghe theo, đồng thời trong cách nhắc nhở, góp ý cho bạn, các em cũng cần tế nhị, khéo léo để tránh tổn thương người khác. Đồng thời, GVCN cần có sự tập dượt cho lực lượng cán sự lớp phương pháp làm việc, phương pháp theo dõi, đánh giá, phương pháp nhận xét trước tập thể như: tuyên dương thì cần làm nổi bật, phê bình thì nhẹ nhàng, thuyết phục; không nên dùng từ ngữ gay gắt gây tổn thương trực diện đối tượng bị phê bình. + Với tập thể lớp, GVCN cần giảng giải để các em hiểu được những lời phê bình, nhận xét của Ban cán sự lớp đều là vì công việc chung, vì mục tiêu xây dựng tập thể đoàn kết, giúp đỡ nhau tiến bộ. Tất cả các bạn trong tập thể lớp đều bình đẳng, việc phê bình chỉ giúp hoàn thiện chứ không mang tính chất chỉ trích, trù dập hay cô lập một thành viên nào đó trong tập thể. + Với những cá nhân khi đóng góp ý kiến, các em cần xuất phát từ thái độ chân thành, tôn trọng bạn bè; khi được góp ý, các em cần bình tĩnh, tránh tự ái, bảo thủ, phải biết ghi nhận để tiến bộ hơn. + Có những tình huống nảy sinh trong tập thể lớp như xích mích, hiểu nhầm,... GVCN cần nêu vấn đề để các em thảo luận, trao đổi và quyết định, mục đích là nhằm nâng cao bầu không khí đoàn kết, tinh thần trách nhiệm của mỗi học sinh trong lớp. 3. Xây dựng tiến trình giờ sinh hoạt lớp theo mô hình “Tiết học hạnh phúc”; Cần đa dạng hóa nội dung và hình thức tổ chức giờ Sinh hoạt lớp – góp phần giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 3.1. Xây dựng các hình thức tổ chức giờ Sinh hoạt lớp - Sinh hoạt lớp gắn với chủ đề từng tuần, từng tháng. Nội dung của các chủ đề gắn với những ngày kỷ niệm lớn, gắn với các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội ở địa phương, trong nước và trên thế giới. Nội dung chủ đề gần gũi, thiết thực, phù hợp với đặc điểm tâm lí, lứa tuổi, phù hợp với hoạt động thực tiễn của nhà trường. 6
6. - Về hình thức, có thể tổ chức đa dạng như: Thảo luận nhóm, giải đáp ô chữ, hùng biện, sân khấu hóa, thi ca hát, nhảy dân vũ . 3.2. Tổ chức Sinh hoạt lớp theo kế hoạch đã xây dựng * Đánh giá tình hình chung của lớp trong tuần * Thông báo những việc chính trong tuần tới * Tổ chức trò chơi - Nguyên tắc áp dụng phương pháp trò chơi trong giờ Sinh hoạt Giáo viên cần chú ý đến đặc thù của từng tuần, tháng, mối quan hệ giữa trò chơi với hệ thống câu hỏi; vận dụng linh hoạt, hợp lí, đúng mức và đúng lúc để không xáo trộn nhiều không gian lớp học, nhanh chóng ổn định lớp học khi trò chơi kết thúc; trò chơi phải phù hợp với nội dung, mục tiêu cần đạt, không vận dụng cho tất cả các tiết Sinh hoạt. - Lựa chọn thời gian vận dụng trò chơi Khi áp dụng phương pháp trò chơi vào trong giờ học, giáo viên phải biết lựa chọn thời điểm áp dụng trò chơi cho thích hợp. Có thể tiến hành trò chơi khi cán sự lớp đã tổng kết xong tuần học vừa qua, hoặc vào cuối tiết sau khi cán sự lớp thông qua kế hoạch hoạt động tuần tới. - Lựa chọn nội dung tổ chức trò chơi Nội dung phải vừa sức, phải đảm bảo đủ thông tin mà học sinh đã nắm được, không dễ quá và cũng không khó quá. Nội dung cần phù hợp với cuộc sống thực tế của học sinh, giúp các em dễ vận dụng vào thực tiễn. Nội dung trò chơi phải có tính khả thi, trò chơi đưa ra phải phù hợp với thực tế trường, lớp. Để tăng thêm hiệu quả giáo dục, GVCN có thể gợi ý cho các em tổ chức những trò chơi có nội dung phù hợp với lứa tuổi, gắn với ý nghĩa của những ngày lễ lớn trong năm như: Ngày nhà giáo Việt Nam, Ngày học sinh sinh viên, Ngày Quốc tế phụ nữ, Ngày thành lập Đoàn... Những hoạt động sinh hoạt tập thể thực sự sẽ đem đến niềm vui và bầu không khí đoàn kết, sảng khoái cho các em sau một tuần học tập và rèn luyện căng thẳng. - Cách tổ chức trò chơi có hiệu quả Trò chơi có thể tổ chức theo các bước sau: Bước 1: Phổ biến trò chơi + Giáo viên cố vấn để quản trò (một bạn trong Ban cán sự lớp) giúp các bạn học sinh nắm vững trò chơi như: Tên trò chơi, nội dung, cách chơi, cách phân thắng bại + Chọn một số học sinh tham gia trò chơi, hoặc tất cả học sinh được tham gia, đặc biệt chú ý những học sinh nhút nhát, ít phát biểu. 7
7. Bước 2: Học sinh thực hiện trò chơi: + Các em thảo luận với nhau về việc thực hiện trò chơi. + Một nhóm học sinh thực hiện trò chơi trước lớp, cả lớp theo dõi. + Những em khác, nhóm khác có thể tiếp tục thực hiện trò chơi. Bước 3: Tổng kết, đánh giá: Giáo viên hướng dẫn học sinh đánh giá việc thực hiện trò chơi: trò chơi có được thực hiện đúng quy tắc không, có phù hợp với nội dung không, có thể rút ra bài học gì qua trò chơi này? Giáo viên nhận xét, đánh giá chung và tuyên bố nhóm (hay cá nhân) thắng cuộc (nếu có). Giáo viên khen thưởng nhóm có kết quả tốt bằng cách: + Tặng một tràng pháo tay cùng với những lời động viên khen ngợi. + Ghi điểm các thành viên trong nhóm. + Trao thưởng (một hoặc hai gói quà) cho đội thắng. - Lập kế hoạch và giao công việc: Lớp phó phụ trách phân công cho các nhóm chủ động lên kế hoạch và chuẩn bị trước về nội dung, cách thức, quà tặng... Những bạn có khiếu hài hước có khả năng làm quản trò sẽ làm cho lớp thực sự phấn chấn. - Các trò chơi có thể tổ chức: Có thể tổ chức nhiều trò chơi với hình thức phong phú như: Đuổi hình bắt chữ, Đố vui để học, Thần tượng âm nhạc, Đối mặt, Trò chơi ô chữ, Trò chơi âm nhạc... Tuy nhiên, tùy đặc điểm và điều kiện từng trường học, lớp học, GVCN có thể định hướng cho HS trò chơi phù hợp. Một số trò chơi có thể tổ chức như: (1) Tổ chức các cuộc thi: Giai điệu tuổi hồng, Học sinh thanh lịch, Tìm hiểu kiến thức bộ môn, Rung chuông vàng nhằm tạo sân chơi bổ ích để các em bộc lộ tài năng, giao lưu, học hỏi những kiến thức mới Đây là hình thức tổ chức hoạt động tổng hợp nhiều loại hình đòi hỏi phải có sự chuẩn bị công phu về thời gian, về cả nội dung lẫn hình thức. (2) Trò chơi “Phỏng vấn siêu nhân đi muộn” Đây là trò chơi dành cho những HS hay đi học muộn. Những học sinh này sẽ được làm siêu nhân ngồi trên chiếc ghế “nóng” và các nhà văn, nhà báo (là các bạn trong lớp) sẽ mỗi người một câu phỏng vấn xoay quanh việc “siêu nhân đi muộn”. Giờ sinh hoạt biến thành giờ vui chơi giải trí nhưng lại thể hiện được sự giáo dục học sinh cao. Mỗi khi học sinh nào đó đi muộn lại bị phỏng vấn, học sinh đó rất ngại và lần sau không mắc lỗi nữa. (3) Trò chơi “Hát đối đáp” Chia lớp thành 4 đội (có thể tương ứng với 4 tổ của lớp), quản trò (một bạn trong Ban cán sự lớp) đưa ra một từ bất kì và phát hiệu lệnh, lần lượt các đội chơi phải hát một bài hát có chứa từ đó. Đội nào nhớ và hát được nhiều bài nhất sẽ thắng cuộc. Nhiều em HS tuy học không mấy nổi trội nhưng lại rất có khiếu văn nghệ. Bởi thế, đây là dịp 8
8. để các em đó được khẳng định mình trước bạn bè. Bầu không khí chung của lớp là sôi nổi, thích thú và vô cùng sảng khoái. (4) Trò chơi “Ai nhớ nhiều hơn” Quản trò chia tập thể lớp thành 2 đội. Khi tiến hành trò chơi, quản trò đưa ra chữ cái đầu tiên, lần lượt các đội chơi thi xem đội nào kể được nhiều con vật bắt đầu bằng chữ cái đó hơn (ghi ra tờ giấy). Đội nào không kể được hoặc kể được ít hơn sẽ thua cuộc. Với trò chơi này, GVCN không chỉ tạo được hứng thú cho HS mà qua đó thêm một lần các em thấy được sự phong phú, đa dạng về các con vật sống xung quanh mình. Đồng thời, GV có thể đặt câu hỏi cho HS: Những con vật nào cần được con người quan tâm, yêu quý, bảo vệ?, từ đó giáo dục ý thức trách nhiệm và tình cảm tích cực ở các em đối với sự sống xung quanh. (5) Trò chơi “Nối từ” Chia lớp thành 4 đội, quản trò đưa ra một từ bắt đầu (gồm 2 tiếng), các đội lần lượt nối từ đó sao cho tiếng cuối của cụm từ trước là tiếng đầu của cụm từ sau và tạo thành một cụm từ có nghĩa. Đội nào không nối được từ tiếp sẽ thua cuộc. Ví dụ: Học sinh – sinh hoạt – hoạt động – động lòng – lòng thành – thành thật Khi tham gia trò chơi, HS vừa được vui chơi, vừa được thể hiện khả năng huy động vốn từ tiếng Việt của mình nên các em rất hứng thú. Trong các trò chơi đưa ra, có đội (người) thắng, đội (người) thua, nên mỗi một trò chơi đó, GV lại hỏi các nhóm là: Vì sao nhóm (người) lại thua và Vì sao nhóm (người) có thể chiến thắng được trong trò chơi; Thông qua trò chơi đó, các em rút ra được cho mình những bài học gì? Như vậy, qua những trò chơi, chúng ta có thể giáo dục cho học sinh nhân cách sống, những bài học quý giá, sự bình tĩnh, tự tin để từ đó các em có những kinh nghiệm làm hành trang bước vào đời, đồng thời cũng giúp các em gần gũi với nhau hơn, đoàn kết với nhau hơn để cùng nhau đi đến chiến thắng. Cũng chính vì hầu như tuần nào các em cũng tham gia một trò chơi tập thể như vậy và mỗi trò chơi các em lại hình thành một nhóm khác nhau nên giữa các em không có chuyện chia bè phái trong lớp mà lớp học rất hòa đồng. (6) Cho HS viết tâm thư “Mong muốn, hi vọng, quan tâm” - Với trò chơi này, giáo viên chuẩn bị một hộp không có nắp đậy (bằng giấy hoặc bằng nhựa hoặc bằng sắt), một tờ giấy A0 và một cây bút dạ. Tất cả các học sinh trong lớp tham gia, mỗi em lấy ra một mảnh giấy trắng và cầm bút chuẩn bị. - Các em học sinh làm việc độc lập, không nhìn và chép đáp án của nhau. Trong vòng 3 phút, các em viết ra những mong muốn riêng của mình về một môn học hoặc một hoạt động nào đó, nói lên những điều mình hi vọng sẽ đạt được và cả những điều mà mình quan tâm đến. - Giáo viên yêu cầu lớp trưởng thu lại tất cả những mảnh giấy này để lẫn vào hộp, 9
9. sau đó yêu cầu mỗi học sinh chọn ra một mảnh giấy trong hộp và đọc lên những mong muốn, hi vọng, quan tâm cho học sinh cả lớp cùng nghe. - Giáo viên chủ nhiệm chọn một học sinh lên dùng bút dạ viết ra những thông tin đó lên giấy A0 treo sẵn trên bảng. - Giáo viên chủ nhiệm tổng hợp lại những mong muốn, suy nghĩ, tâm tư và nguyện vọng của các học sinh. Từ đó giáo viên đưa ra lời nhận xét về những điều mà các em đang cần và đang quan tâm, những mơ ước và hoài bão của các em học sinh. - Với trò chơi này, học sinh được mạnh dạn nêu lên những suy nghĩ, mong muốn của mình. giáo viên cũng có cơ hội thấu hiểu học sinh, từ đó đề ra biện pháp dạy học và giáo dục phù hợp. - Để giúp cho cha mẹ có thể hiểu được con, con có thể hiểu được cha mẹ và giúp cho giáo viên có thể hiểu được các em, nên mỗi lần trước khi diễn ra cuộc họp phụ huynh, GVCN có thể tổ chức cho học sinh viết “tâm thư gửi cha mẹ”. Học sinh sẽ bày tỏ tình cảm và những suy nghĩ của mình về bố mẹ các em mà lâu nay các em không dám nói, không dám thổ lộ. Sau đó, giáo viên sẽ thu lại, giữ bí mật và tất nhiên là khi họp phụ huynh, thư đó sẽ được gửi cho phụ huynh của các em đọc. Đồng thời GVCN cũng yêu cầu các phụ huynh viết “tâm thư gửi con” để qua đó cha mẹ các em bộc bạch những tình cảm, suy nghĩ của họ với con của mình. Từ đó, cha mẹ và con cái có thể hiểu được nhau hơn, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái sẽ được xích lại gần với nhau hơn, cuối cùng là cha mẹ và con cái tìm được tiếng nói chung. (7) Hoạt động Chúc mừng nhân dịp sinh nhật, ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, GVCN cố vấn cho HS lớp chủ nhiệm tổ chức những buổi chúc mừng sinh nhật, chúc mừng những ngày lễ lớn có ý nghĩa về mặt tinh thần, thể hiện sự đoàn kết, hòa đồng, quan tâm và tình cảm chân thành của bạn bè dành cho nhau. Chọn những hình thức trao quà, chúc mừng thật ý nghĩa; đồng thời thường xuyên đổi mới hình thức để tạo niềm xúc động sâu xa và sức lôi cuốn mạnh mẽ bởi những yếu tố bất ngờ, thú vị. (8) Sinh hoạt lớp với những câu chuyện kể - GVCN có thể định hướng cho các em kể một câu chuyện/tấm gương có ý nghĩa. Sau khi kể học sinh rút ra những thông điệp, những bài học về cuộc sống. - Thông qua những câu chuyện, đặc biệt là những chuyện với người thật, việc thật mang tính giáo dục về nghị lực sống, sức mạnh của đam mê, cái giá phải trả, biết quý trọng bản thân..., giáo viên định hướng cho các em rút ra những bài học về cách làm người, cách sống, cách ứng xử nhân văn với mọi người. Đồng thời qua những câu chuyện kể của các bạn, các em có thêm vốn sống và tư liệu để học tốt hơn những môn xã hội. * Kết thúc, rút kinh nghiệm giờ sinh hoạt lớp - GV cần thăm dò ý kiến của HS về các hoạt động trong tiết Sinh hoạt lớp để điều 10
10. chỉnh, đáp ứng nhu cầu chính đáng của các em. Có nhiều cách để nhận được thông tin phản hồi từ phía HS: GV trực tiếp trò chuyện với HS, yêu cầu HS điền phiếu, nhờ cán bộ lớp trao đổi với các bạn ... - GVCN cùng cán bộ lớp, cùng tập thể HS thảo luận tìm kiếm những cách thức để tiết Sinh hoạt lớp luôn luôn mới mẻ, hấp dẫn ... 4. Mời đại diện phụ huynh đến dự buổi Sinh hoạt lớp -Với định hướng “trường học mở” như hiện nay, các nhà trường phổ thông luôn mong muốn phụ huynh cùng đồng hành với nhà trường trong giáo dục học sinh. Phụ huynh có thể tham gia các buổi trò chuyện về nghề nghiệp tương lai của con cái và bổ sung phần “thực tế đời sống” cho các bài học, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh. Thầy cô chủ nhiệm có thể mời phụ huynh tiêu biểu, thành công trong công việc đến trường dự giờ Sinh hoạt để trao đổi với học sinh về nghề mà phụ huynh đang làm, về một lĩnh vực công việc mà các em học sinh muốn tìm hiểu. Chính phụ huynh sẽ chia sẻ với học sinh về công việc của họ, những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng cần có để đáp ứng công việc... hay tố chất như thế nào thì hợp với công việc đó. Điều này các phụ huynh có thể làm tốt hơn giáo viên. Bởi vì, các bác phụ huynh có những câu chuyện thực tế, sinh động, là người thật, việc thật – là chính công việc mà phụ huynh đang làm nên có thể thu hút học sinh, thổi vào tâm hồn các em tình yêu, sự ham thích với một công việc nào đó trong tương lai. Học sinh thực sự rất hứng thú với hoạt động này. - Trong một năm học, các tháng có các phong trào thi đua quan trọng như chào mừng Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3, Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, giáo viên chủ nhiệm có thể mời đại diện phụ huynh đến dự buổi sinh hoạt lớp. Nhờ đó, phụ huynh nắm được các phong trào thi đua của lớp, của trường, và nhắc nhở, động viên con em tích cực tham gia rèn luyện ý thức, thi đua học tập để lập thành tích chào mừng các ngày lễ lớn. Đó chính là món quà vô giá mà các em dành tặng cho thầy cô và gia đình. - Tuy nhiên, giáo viên không nên sa đà vào việc tổ chức các trò chơi mang tính giải trí đơn thuần, sẽ làm sai lệch mục đích của việc lồng ghép nội dung giáo dục trong giờ sinh hoạt. Giáo viên phải chuẩn bị trước và tham khảo thêm các trò chơi cho phù hợp, thay đổi nội dung và phương thức sinh hoạt. Khi sử dụng các phương pháp trên, chú ý đến nội dung hoạt động cụ thể của từng chủ điểm, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi học sinh, gắn với những vấn đề phát sinh trong lớp học để uốn nắn những lệch lạc trong học sinh hoặc những vi phạm trong tuần, trong tháng – một hình thức giáo dục nhẹ nhàng và hiệu quả hơn trách phạt, viết kiểm điểm. - Tuy nhiên, muốn làm được điều này, giáo viên chủ nhiệm phải nhiệt tình, năng động, ý thức được tầm quan trọng của tiết sinh hoạt. Hình thức và nội dung tiết sinh hoạt cuối tuần phong phú và đa dạng; tuỳ từng lớp và triển khai linh hoạt hơn để phù hợp với đặc điểm của học sinh lớp mình, góp phần giáo dục toàn diện. 11
11. III. TÍNH HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN - Áp dụng sáng kiến trong quá trình giảng dạy, kết quả giờ Sinh hoạt lớp có chuyển biến rõ rệt theo chiều hướng rất tích cực. Những giờ sinh hoạt có đổi mới thực sự về hình thức tổ chức và nội dung, các em học sinh tỏ ra hết sức hào hứng, phấn khởi. - Với những nội dung tổng kết, đánh giá kết quả rèn luyện, học tập trong tuần, triển khai nhiệm vụ tuần sau, các em lắng nghe nghiêm túc để rút kinh nghiệm, sửa chữa khuyết điểm kịp thời, thực hiện tốt nhiệm vụ, tiết kiệm thời gian để còn được tham gia vào các hoạt động tập thể bổ ích, vui vẻ. - Với trò chơi, hội thảo chuyên đề,... các em tham gia rất sôi nổi, nhiệt tình, bởi đây là giờ học mà các em cảm thấy thực sự được học mà chơi – chơi mà học, được thoải mái, sảng khoái tinh thần mà vẫn lĩnh hội được rất nhiều tri thức và rèn luyện được nhiều kĩ năng. - Trên hết là các em được thể hiện mình, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tinh thần đoàn kết, biết ganh đua lành mạnh. Nếu một bạn mắc lỗi, cả tổ sẽ bị ảnh hưởng, bị mất quyền lợi. Vì thế các thành viên trong tổ sẽ kiểm điểm sâu sắc, ý thức phê bình và tự phê bình của các em được nâng lên rõ rệt. - Qua việc tổ chức, tham gia hoạt động tập thể, nhiều em bộc lộ rõ khả năng tổ chức, quản lí, khả năng giao tiếp, văn nghệ, thể thao. Nhiều em vốn tính nhút nhát, thiếu tự tin đã trở nên bạo dạn và tự tin hơn. Nhiều vấn đề khúc mắc trong học tập, trong tâm tư tình cảm, sinh hoạt hàng ngày của các em,... đã được tháo gỡ trong những buổi sinh hoạt cởi mở, chân tình, thân thiện, vui tươi này. IV. ĐIỀU KIỆN VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG SÁNG KIẾN - Qua trải nghiệm thực tế, chúng tôi nhận thấy rằng việc tạo hứng thú cho HS trong tiết Sinh hoạt lớp còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa. Vì vậy, để có một giờ Sinh hoạt lớp hấp dẫn, hiệu quả, chúng ta nên áp dụng các phương pháp, cách thức trên một cách linh hoạt, sáng tạo. - Để đạt được mục đích giáo dục, giáo viên cần phải biết lựa chọn phương pháp phù hợp với đặc điểm riêng của từng trường, từng lớp, từng HS, Bên cạnh đó, muốn duy trì tốt hiệu quả giáo dục, nhất thiết cần có sự phối hợp chặt chẽ với các phong trào khác của nhà trường, đặc biệt cần phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương để tạo sức mạnh đồng bộ trong việc giáo dục thế hệ trẻ cho đất nước. - Một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng làm nên thành công của việc tạo hứng thú cho học sinh ở tiết Sinh hoạt lớp là Ban cán sự lớp. Bởi thế, giáo viên chủ nhiệm phải thận trọng cân nhắc trong quá trình lựa chọn đội ngũ này. - Và cuối cùng, muốn làm tốt được những điều trên, người GVCN lớp cần có tâm, có uy tín, có năng lực thực sự để chỉ đạo, thực hiện giờ Sinh hoạt lớp mang lại sự hứng thú và thực sự có ý nghĩa đối với sự phát triển nhân cách và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 12