Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 3 - 4 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm

Nội dung tài liệu: Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 3 - 4 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm

1. 3 Một số phụ huynh chưa thực sự hiểu ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng dạy học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm đối với sự phát triển toàn diện cho trẻ. * Để đánh giá thực trạng tôi đã tiến hành khảo sát trẻ trên lớp tôi chủ nhiệm đã thu được kết quả như sau: Bảng 1: Bảng khảo sát trước khi áp dụng giải pháp tại lớp 3 tuổi A trường Mầm non Tân Đồng với số trẻ 23 trẻ Trẻ đạt Chưa đạt STT Các tiêu chí khảo sát Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ % Trẻ hứng thú, tích cực 1 15/23 65,2 8/23 34,9 tham gia các hoạt động Trẻ mạnh dạn, nhanh nhẹn, 2 12/23 52,2 11/23 47,8 tự tin Trẻ biết vận dụng các kiến 3 thức, kỹ năng đã có được 13/23 56,5 10/23 43,5 vào thực tế. Trẻ sử dụng đồ dùng đồ 4 14/23 60,9 9/23 39,1 chơi theo hướng mở - Điểm khác biệt, tính mới của sáng kiến đã, đang được áp dụng: Sau khi thực hiện các giải pháp của sáng kiến “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 3 - 4 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm” đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ trong nhà trường. Đồng thời, kế thừa và phát huy được những ưu điểm của các giải pháp đã thực hiện. Giáo viên đã biết cách xây dựng môi trường giáo dục theo hướng mở lấy trẻ làm trung tâm, phát huy tối đa khả năng sáng tạo tích cực, chủ động của trẻ. Đổi mới hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Giáo viên đã biết ứng dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả trong quá trình tổ chức các hoạt động, phát huy hết vai trò của công nghệ trong thời kỳ chuyển đổi số. Giáo viên đã sử dụng đồ dùng đồ chơi, học liệu đa dạng, hấp dẫn tận dụng những nguyên vật liệu, phế liệu từ thiên nhiên và có sẵn ở địa phương vào các hoạt động cho trẻ theo hướng trải nghiệm. Làm tốt công tác tuyên truyền phụ huynh cùng nâng cao chất lượng giáo dục trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Sau khi nghiên cứu triển khai áp dụng giải pháp “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 3 - 4 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm” đã giúp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ, giáo viên đã biết cách xây dựng môi
2. 4 trường theo hướng mở, tạo cơ hội cho trẻ tham gia trải nghiệm đáp ứng theo nhu cầu và sở thích của trẻ. Lồng ghép một cách linh hoạt phương pháp giáo dục và tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ. Đặc biệt, đã giúp trẻ hứng thú, tích cực, tự tin hơn khi tham gia vào các hoạt động. Từ đó, các kiến thức được truyền tải đến trẻ một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. - Nội dung giải pháp: Để khắc phục những nhược điểm và nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 3-4 tuổi theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, tôi đã áp dụng các giải pháp như sau: Giải pháp 1: Xây dựng môi trường giáo dục theo hướng mở giáo dục lấy trẻ làm trung tâm một cách linh hoạt, sáng tạo, tạo hứng thú cho trẻ tham gia vào các hoạt động Theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm thì môi trường học tập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em rất hiếu kì, thích khám phá mọi thứ xung quanh chúng. Chính vì vậy, tôi luôn chú trọng tới việc xây dựng một môi trường học tập mà ở đó trẻ sẽ được thoải mái khi tham gia vào tất cả các hoạt động. * Xây dựng môi trường bên trong lớp học theo hướng mở, linh hoạt tổ chức các hoạt động cho trẻ. Môi trường trong lớp học đóng vai trò then chốt trong việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Trong lớp học không thể thiếu những góc chơi của trẻ, do đó để lớp học thêm lôi cuốn trẻ tôi trang trí môi trường lớp học phù hợp với tính chất của các hoạt động, phù hợp với trẻ 3-4 tuổi tạo nên một môi trường lớp học với những màu sắc sinh động, những nhân vật ngộ nghĩnh, sắp xếp phù hợp, gần gũi, quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ; phản ánh kinh nghiệm, văn hóa của địa phương; luôn thay đổi để tạo ra sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ. Với các hình thức hoạt động phong phú, đa dạng, qua đó giúp trẻ củng cố kiến thức đã học, là nơi tìm hiểu và khám phá cái mới, phát huy khả năng sáng tạo của trẻ, rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, hợp tác cùng bạn, hoặc tự giải quyết các nhiệm vụ. Tôi đã bố trí số lượng và vị trí các góc hoạt động phù hợp với diện tích và không gian lớp học của mình, góc hoạt động cần yên tĩnh bố trí xa góc hoạt động ồn ào, góc thư viện, sử dụng sách, tranh ở những nơi nhiều ánh sáng. Các góc hoạt động có “ranh giới” rõ ràng bằng các vật dụng an toàn (giá, kệ, cây xanh,...), có lối đi cho trẻ di chuyển thuận tiện khi liên kết giữa các góc chơi. Sắp xếp các góc để giáo viên có thể dễ dàng quan sát, giám sát được toàn bộ hoạt động của trẻ. Ví dụ: Sử dụng giá dựng đồ chơi quay lại tạo thành ranh giới cho góc chơi. Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên. Thay đổi vị trí các góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích
3. 5 thích hứng thú của trẻ. Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với nội dung từng chủ đề đang thực hiện, tên góc rõ ràng để tích hợp lồng ghép chữ cái. Ví dụ: + Góc nghệ thuật: Đặt ở vị trí cố định trong phòng, nơi có đủ ánh sáng chiếu vào. Ở đây, gồm có các thiết bị và những nguyên vật liệu thiên nhiên, các loại phế liệu để trẻ có thể thỏa sức sáng tạo và thể hiện khả năng nghệ thuật theo trí tưởng tượng phong phú của mình. + Góc học tập: Góc này bố trí nơi yên tĩnh, tránh lối đi lại, có đủ ánh sáng. Có đầy đủ bàn, ghế, giá sách, các loại tranh ảnh sách, truyện. + Góc phân vai, góc xây dựng: Tôi dùng những hình ảnh ngộ nghĩnh, đáng yêu, đơn giản để trang trí mảng tường mà vẫn làm nỗi bật lên các vai chơi. Đồ dùng, đồ chơi phù hợp với nhánh và chủ đề đang thực hiện được sắp xếp gọn gàng vào từng rổ để trẻ dễ lấy và sử dụng. + Góc bé làm đẹp: Ở đây trẻ có thể chăm sóc bề ngoài của mình như: Soi gương, chải đầu, buộc tóc, trang điểm... Qua góc chơi này, cô dạy cho bé các kỹ năng tự phục vụ bản thân, chăm sóc, giúp đỡ bạn bè. Đồ dùng đồ chơi ở các góc phải đảm bảo đủ và đa dạng các loại vật liệu, thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phù hợp với từng chủ đề, phù hợp với đặc điểm tâm lý của trẻ và phù hợp với đặc điểm địa phương. Qua cách bố trí, sắp đặt các mảng, các góc chơi, sử dụng các đồ dùng đồ chơi mang tính mở ở lớp mình tôi nhận thấy trẻ hoạt động tích cực hơn, có hiệu quả hơn. Trẻ được trao đổi, giao lưu với nhau thoải mái mà không ảnh hưởng đến các góc khác. Trẻ có không gian riêng yên tĩnh để hoạt động. Thỏa mãn nhu cầu hoạt động và sáng tạo của trẻ. * Xây dựng môi trường ngoài lớp học Để thỏa mãn nhu cầu chơi, kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ tôi không chỉ trang trí trong lớp học mà tôi còn chú trọng trang trí khu vực bên ngoài lớp học để trẻ có cơ hội trải nghiệm, khám phá môi trường xung quanh như: Góc thư viện, góc chợ quê, khu phát triển thể chất, góc với thiên nhiên, góc kỹ năng sống, góc làm đẹp, góc âm thanh, vườn rau, vườn hoa, bể cá, con đường cảm giác... Ở mỗi khu vực trẻ đều có thể tham gia trải nghiệm, thực hành với nhiều nội dung chơi đa dạng, phong phú, trẻ có nhiều sự lựa chọn làm quá trình trải nghiệm của trẻ không bị nhàm chán. Xây dựng khu cho trẻ trải nghiệm với môi trường thiên nhiên: Đây là khu vực để trẻ được trải nghiệm khám phá những điều mới lạ như: Khu vực ngoài hiên tôi xây dựng góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động chăm sóc cây cối: Trẻ được tự tay gieo hạt rau, trồng hành, làm thí nghiệm “Hạt nảy mầm”, nhặt cỏ, bắt sâu, tưới nước. Ở đây trẻ được trải nghiệm các sự vật, hiện tượng một cách chân thực nhất.
4. 6 Xây dựng góc “chợ quê” ở khu vực này trẻ không chỉ được thỏa sức vui chơi khi được nhập vai để trẻ tập làm người lớn mà còn được hình thành kỹ năng sống như: kỹ năng giao tiếp, chào hỏi, sự tự tin mạnh dạn khi đến mua hàng, bán hàng. Xây dựng “góc thư viện” ở thư viện trẻ được xem những hình ảnh ngộ nghĩnh trong những cuốn truyện tranh và kể lại câu chuyện theo hình ảnh trong tranh và nhập vai vào nhân vật. Vườn rau xanh với nhiều loại rau gần gũi quen thuộc để trẻ được trải nghiệm làm bác nông dân nhí tự tay chăm sóc cho rau trong những giờ hoạt động ngoài trời như: gieo hạt, nhổ cỏ, tưới nước cho rau, bắt sâu, cùng cô thu hoạch rau. Bên cạnh đó là không thể thiếu ở khu vực trải nghiệm là những con đường được làm từ cát, sỏi được thiết kế một cách tỉ mỉ như tạo thành con đường, sỏi được sơn nhiều màu sắc để kích thích sự hứng thú của trẻ. Như vậy, tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm theo hướng mở giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã mang đến cho trẻ môi trường học tập lành mạnh, vui tươi, tạo môi trường trong và ngoài lớp học, đáp ứng nhu cầu tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Đã kích thích được sự tò mò, ham hiểu biết của trẻ, hứng thú, say sưa tham gia và các hoạt động. Từ đó, đã góp phần phát huy được khả năng tư duy và tính sáng tạo của trẻ, biết vận dụng các kiến thức, kĩ năng đã học để áp dụng vào thực tế. Giải pháp 2: Đổi mới việc tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Ở độ tuổi trẻ 3 - 4 tuổi, hoạt động chủ đạo của trẻ là “chơi mà học, học mà chơi” thông qua các hoạt động đa dạng phong phú mà trẻ lĩnh hội tri thức trong cuộc sống xung quanh trẻ, tạo điều kiện cho mỗi đứa trẻ hoạt động tích cực phù hợp với sự phát triển bản thân trẻ, đáp ứng được tối đa nhu cầu hứng thú dựa vào khả năng của mỗi trẻ. Đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải chủ động, sáng tạo, dạy học tập trung vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm. Nhờ đó tạo ra các cơ hội cho trẻ tham gia vào các hoạt động, tiếp thu kiến thức một cách chủ động sẽ phát triển mọi khả năng của trẻ, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp, giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể lực và trí tuệ, tạo sự gần gũi giữa cô và trẻ, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi bước vào giờ hoạt động. Việc vận dụng cơ hội mọi lúc mọi nơi để cung cấp kiến thức cho trẻ là rất quan trọng và cần thiết. Thông qua các hoạt động học, dạo chơi ngoài trời, hoạt động chiều, hoạt động góc, giáo viên có thể cho trẻ tìm hiểu môi trường xung quanh về con người cuộc sống, làm quen các câu chuyện, bài thơ, trò chơi. Từ đó, giúp trẻ hình thành một số kiến thức, kỹ năng giúp trẻ tự tin hơn khi tham gia vào hoạt động chung với cô và các bạn.
5. 7 Tổ chức hoạt động luôn đặt trẻ vào trung tâm trong quá trình giáo dục, có nghĩa là tạo tất cả mọi cơ hội để cho trẻ tự tham gia vào các hoạt động như trải nghiệm, giao tiếp, suy nghĩ, trao đổi với bạn và với cô. Tôi đã dựa trên sự hiểu biết, hứng thú và nhu cầu của trẻ mà đưa ra nội dung bài dạy, kiến thức sao cho phù hợp với trẻ, không gò bó, áp đặt trẻ theo đúng tính chất: “Học bằng chơi, chơi mà học” của trẻ mầm non. Với những hiểu biết của bản thân về dạy học lấy trẻ làm trung tâm tôi đã tổ chức một số hoạt động như sau: + Với hoạt động: Khám phá môi trường xung quanh: Cho trẻ tìm hiểu về “Một số động vật sống dưới nước”. Trước tiên, khi tổ chức hoạt động tôi chia trẻ thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm có đội trưởng, nhằm cho các thành viên tự quan sát, thảo luận, rồi mời đội trưởng lên trình bày ý kiến của nhóm mình. Tôi cho trẻ quan sát các con vật thật để trẻ có cái nhìn thật nhất về các động vật. Sau đó, tôi sử dụng câu hỏi mở để khuyến khích trẻ tự nói lên hiểu biết của mình về những động vật đó. Tiếp đó, tôi cung cấp cho trẻ những video về cách di chuyển của các loại động vật. Sau khi kết thúc hoạt động cung cấp kiến thức tôi cho trẻ về nhóm thực hành tạo hình các con vật sống dưới nước từ các nguyên vật liệu thiên nhiên theo sự sáng tạo của trẻ. Tôi đã gây hứng thú trực tiếp cho trẻ bằng trải nghiệm (Quan sát, tri giác). Trẻ được khuyến khích và chủ động nói ra những điều mình cảm nhận được để nói lên nhận xét cá nhân từ đó giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp. Tiếp theo đó, tôi đã tổ chức các trò chơi tĩnh động xen kẽ giúp củng cố lại hệ thống kiến thức mà trẻ đã học, nhằm khắc sâu cho trẻ kiến thức cần cung cấp mà không bị nhàm chán và lặp lại. Nhờ vậy, trẻ được lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. - Với hoạt động làm quen với văn học: Thơ: Đàn gà con Thay vì cách dạy truyền thống sử dụng tranh minh họa đơn điệu từ đầu đến cuối thì tôi đã thay đổi các hình thức để lôi cuốn trẻ vào giờ học mà vẫn đảm bảo đầy đủ tiến trình hoạt động. + Cô đọc mẫu cho trẻ nghe lần 2: Kết hợp với hình thức rối bóng. + Khi cho trẻ đàm thoại về nội dụng bài thơ: Giáo viên sử dụng tranh 3D để minh họa cho nội dung đàm thoại. + Khi cho trẻ đọc thơ theo hình thức tổ: Giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ cho trẻ tự tay tạo nên các bức tranh để minh họa cho bài thơ và sau đó sử dụng bức tranh đó để đọc thơ. + Khi cho trẻ củng cố lại bài thơ: Giáo viên cho trẻ đọc thơ kết hợp sa bàn rối minh họa cho bài thơ. Qua đó, giúp bài thơ trở nên sinh động, hấp dẫn trẻ vào tiết học và đạt được mục đích, yêu cầu đã đặt ra cho tiết dạy.
6. 8 - Với hoạt động ngoài trời: + Về đối tượng quan sát: sử dụng tối đa các đối tượng thật để cho trẻ quan sát, để trẻ có cái nhìn chân thực nhất về đối tượng đó. + Về trò chơi vận động: Tôi đã học hỏi, sưu tầm các trò chơi dân gian phù hợp và gần gũi với trẻ như: Rồng rắn lên mây, luồn luồn tổ dế, thả đỉa ba ba,... * Giải pháp 3: Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc tổ chức các hoạt động giáo dục phát huy quan điểm lấy trẻ làm trung tâm Để đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, cần đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ tin vào công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ đồng thời gắn liền với chuyển đổi số trong giáo dục mầm non, tăng cường số dụng công nghệ số như: máy tính, tablet hoặc các ứng dụng trực tuyến để hỗ trợ quá trình giảng dạy và học tập cho trẻ. Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc tổ chức các hoạt động giáo dục đã tạo ra một môi trường học tập mang tính tương tác cao. Qua đó, trẻ được chủ động tham gia vào các trải nghiệm, thể hiện khả năng và ý kiến của bản thân, được tạo mọi cơ hội để phát huy tối đa khả năng sáng tạo của mình. Trẻ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và sống động, góp phần hình thành ở trẻ nhận thức được về cái đẹp, biết yêu cái đẹp, mong muốn tạo ra cái đẹp và những kỹ năng cần thiết ở lứa tuổi mầm non. Để ứng dụng công nghệ thông tin và các hoạt động học đạt kết quả cao, việc đầu tiền cần làm đó là cho trẻ làm quen với công nghệ thông tin. Giáo viên cần hướng dẫn cho trẻ làm quen với máy tính vào giờ hoạt động chiều. Hướng dẫn trẻ biết về các tắt mở cũng như giới thiệu qua cho trẻ biết về các bộ phận của máy tính. Sau đó, giáo viên hướng dẫn trẻ các thao tác đơn giản trên máy tính như: cách di chuyển chuột, cách kích chuột chọn biểu tượng. Nhờ đó, trẻ có thể tương tác cùng cô trong quá trình học tập. Bản thân tôi đã ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức một số hoạt động cho trẻ như: Hoạt động làm quen với tác phẩm văn học Thông qua phần mềm powerpoint, tôi cho trẻ quan sát tranh thơ, truyện bằng cách hình ảnh đẹp, âm thanh câu truyện, bài thơ trên màn hình với màu sắc sinh động, hình ảnh to, rõ nét đã làm trẻ hứng thú và tiếp thu và hiệu nội dung câu truyện, bài thơ nhanh hơn. Với việc sử dụng phần mềm powerpoint tôi chỉ cần nhấp chuột là những hình ảnh sống động về bài thơ, câu truyện sẽ lần lượt xuất hiện theo trình tự nội dung tác phẩm. Hoạt động làm quen với toán Tôi đã sử dụng phòng học thông minh để tổ chức hoạt động kết hợp với thiết kế bài giảng điện tử có các hiệu ứng âm thanh, hình ảnh để trẻ hứng thú khi tham gia vào hoạt động. Các trò chơi ôn luyện, củng cố trẻ được trực tiếp thao tác trên bảng thông minh kích thích sự tập trung, hứng thú của trẻ. Nhờ đó mà
7. 9 các kiến thức mà tôi muốn truyền tải tới trẻ thông qua hoạt động học được trẻ tiếp thu một cách nhẹ nhàng, hiệu quả, giúp trẻ khắc sâu kiến thức. Hoạt động: Khám phá môi trường xung quanh Đối với những tiết dạy cô khó có thể cung cấp kiến thức cho trẻ theo cách truyền thống thì giáo viên có thể sử dụng các tư liệu video trên mạng để tạo thành giáo án điện tử để dạy trẻ. - Giáo viên có thể lồng ghép âm thanh, hình ảnh sống động, video về cách di chuyển hay cách săn mồi của một số động vật sống trong rừng để trẻ quan sát. - Vẽ, cắt tạo ra các quy trình phát triển của con vật, cây hoa để có thể dễ giải thích cho trẻ. - Cho trẻ xem video về quá trình lớn lên và phát triển của cây cối, hoa quả, con vật, quá trình nở của các loài hoa,... để mở rộng thêm sự hiểu biết cho trẻ. - Xây dựng các trò chơi ôn luyện: sử dụng phần mềm powerpoint, Kidsmart,... thiết kế các trò chơi phân biệt bằng cách cho trẻ nhấp chuột và hình ảnh các đối tượng theo yêu cầu của giáo viên. Ví dụ: Tìm hiểu về một số loại rau, tôi đã sử dụng phần mềm Activlnspire thiết kết trò chơi ôn luyện cho trẻ. Tôi lên google tìm kiếm các hình ảnh về một số loại rau, sau đó tôi sẽ tạo các thùng chứa được mặc định: thùng màu đỏ đựng các loại rau ăn lá, thùng màu xanh đựng các loại rau ăn củ, cho trẻ sử dụng chuột hoặc thao tác trực tiếp trên bảng học thông minh để tham gia trò chơi. Hay sử dụng phần mềm powerpoint thiết kế trò chơi: “Nghe tiếng kêu đoán tên con vật”, trò chơi “ Cây nào quả nấy”,... Hoạt động: Âm nhạc: Tôi đã sử dụng phần mềm capcut để ghép các bài nhạc trong trò chơi: Nghe giai điệu thể hiện cảm xúc, vòng tròn tiết tấu,... Từ đó, trẻ sẽ được cung cấp và khắc sâu được nhiều kiến thức về thế giới xung quanh phong phú, đa dạng, giáo viên cũng giúp trẻ phát huy tính tích cực sáng tạo và luôn hấp dẫn trẻ trong các hoạt động. Việc sử dụng công nghệ thông tin giúp cho giáo viên sưu tầm tất cả các loại tranh ảnh một cách phong phú và không bị lệ thuộc, việc tìm kiếm các tư liệu rất nhanh tiết kiệm được thời gian và kinh phí. Các trò chơi sử dụng hình ảnh đẹp, có sự chuyển động, các âm thanh phát ra nhằm phát triển sự hứng thú của trẻ, phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ từ đó phát triển được ngôn ngữ, tư duy, trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Qua việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ một cách linh hoạt, phù hợp, gần gũi với trẻ, giúp giáo viên đạt được những mục đích, yêu cầu của tiết dạy, giúp cho trẻ hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động, đã phát huy hết vai trò của công nghệ thông tin trong thời kỳ chuyển đổi số.
8. 10 Biện pháp 4: Lồng ghép Steam vào việc tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cần đảm bảo: hứng thú, nhu cầu, kỹ năng, thế mạnh của mỗi trẻ đều được hiểu, đánh giá đúng và tôn trọng. Để giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được thực hiện một cách có hiệu quả nhất thì đổi mới và áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến là việc làm rất cần thiết và không thể thiếu. STEAM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, do đó, trẻ 3-4 tuổi khi được tiếp cận với phương pháp giáo dục này sẽ có những ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kĩ thuật, công nghệ và toán học chắc chắn, khả năng sáng tạo, tư duy logic, hiệu suất học tập, làm việc vượt trội và có cơ hội phát triển các kĩ năng mềm toàn diện hơn. STEAM sẽ hướng dẫn và dạy trẻ cách suy nghĩ khoa học, thúc đẩy một cách tự nhiên để trẻ khám phá toán học, khoa học và các khái niệm trẻ gặp trong cuộc sống hàng ngày. Lồng ghép phương pháp steam vào các hoạt động cho trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi là mang khoa học, công nghệ và toán học đến với trẻ một cách đơn giản, nhẹ nhàng, gần gũi với những bài học, đồ đùng mang đến cho trẻ những điều thú vị khi trẻ tham gia vào các hoạt động. Qua đó, giúp trẻ hình thành sớm các kỹ năng như: làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp,... nhằm kích thích tư duy sáng tạo của trẻ giúp trẻ mạnh dạn, tự tin vượt qua các thử thách cũng như tìm ra được hướng giải quyết các vấn đề tốt nhất khi thực hành trải nghiệm, giúp trẻ dễ hòa nhập với các môi trường sống khác nhau. Bản thân tôi đã lựa chọn nội dung lồng ghép phương pháp STEAM phù hợp cho từng hoạt động như sau: * Lồng ghép các dự án STEAM trong hoạt động học: Để có thể lồng ghép các dự án vào hoạt động học một cách phù hợp thì ngay từ đầu năm học tôi sẽ xây dựng các dự án một cách linh hoạt bám sát vào kế hoạch giáo dục năm học bao gồm nhiều bài học để trẻ có cơ hội được trải nghiệm thực tế nhất. Các dự án đảm bảo tính phù hợp với trẻ, khả năng của giáo viên, điều kiện thực tế của địa phương và theo nguyên tắc đồng tâm. - Ví dụ: + Với hoạt động làm quen với văn học: Dựa vào từng tiết học là thơ hay truyện tôi dựa vào phương pháp giáo dục Steam đưa ra những dự án cho việc làm đồ dùng đồ chơi vào mọi lúc mọi nơi như hoạt động góc, hoạt động chiều, lựa chọn nội dung phù hợp để thực hiện, bài nào dùng rối tay, bài nào dùng rối bóng hay bài nào sử dụng mô hình cho hợp lý Sau khi đã lên được ý tưởng tôi sẽ chuẩn bị các nguyên vật liệu để tiến hành làm đồ dùng đồ chơi, sử dụng các nguyên liệu sẵn có và gần gũi: Rơm, gỗ, len, bìa carton, vải nỉ, xốp...
9. 11 Ví dụ 1: Câu chuyện “Cô bé quàng khăn đỏ” tôi đã áp dụng theo mô hình giáo dục 5E của phương pháp giáo dục Steam (sau khi thực hiện E2 Khám phá) đưa ra dự án “Làm chiếc khăn đỏ”,“Khung rối bóng kì diệu” sử dụng: Bìa carton, vải nỉ, chai, lọ nhựa. Ví dụ 2: Làm con ong từ lõi giấy vệ sinh, làm con gà bằng quả bóng, làm cô bé quàng khăn đỏ bằng chai nhựa, bóng và vải vụn . Những con vật, những đồ chơi, sản phẩm trẻ làm ra trẻ sẽ được sử dụng luôn để kể lại chuyện, để hóa thân đóng vai 1 nhân vật trong chuyện hay dùng để đọc thơ diễn cảm. Với cách kết hợp cùng trẻ làm đồ dùng đồ chơi tôi và trẻ đã tạo được rất nhiều những sản phẩm cho các câu chuyện: Cậu bé mũi dài, cô bé quàng khăn đỏ hay bài thơ: “Đi bừa”, “Gà mẹ đếm con” Với những đồ dùng đồ chơi như trên khi dạy trẻ vô cùng hứng thú, chăm chú nghe cô kể chuyện, đọc thơ. Khi trẻ cùng cô và bạn làm đồ dùng đồ chơi trẻ rất vui và hào hứng khi tự mình tạo nên được sản phẩm và đó là sự thành công lớn nhất khi tôi đã áp dụng việc sử dụng đồ dùng đồ chơi có hiệu quả để gây hứng thú cho trẻ. + Hoạt động: Môi trường xung quanh: Tìm hiểu về một số loại hoa Tôi tạo ra các cơ hội cho trẻ được tri giác, tìm tòi và khám đồng thời khéo léo áp dụng phương pháp steam và trong hoạt động như: sử dụng kính núp để soi, khám phá những bộ phận bên trong của hoa, tìm và ghép các bộ phận của cây hoa và đúng vị trí của nó, sử dụng những cây hoa có sẵn để tạo thành những bức tranh riêng của mình. + Hoạt động phát triển thẩm mỹ: Tạo hình: Xây cầu Trẻ được quan sát các nguyên vật liệu khác nhau và sẽ lên ý tưởng cho bẩn thiết kế của nhóm mình, trẻ được làm việc theo nhóm, chia sẻ ý tưởng của mình, tự tay lựa chọn các nguyên vật liệu và hoàn thiện sản phẩm của mình. Trẻ được trình bày sản phẩm của mình với các bạn xem đã đạt các yêu cầu mà mình đặt ra chưa, có thể chỉnh sửa để hoàn thiện hơn. Sau khi lồng ghép STEAM vào các hoạt động trong ngày của trẻ, tôi thấy trẻ hào hứng, tích cực tham gia các hoạt động. Qua đó, trẻ được hoạt động nhóm, nêu ý kiến của bản thân mình, được thỏa sức sáng tạo khi tham gia các hoạt động, trẻ tự tin thể hiện khả năng của mình. Trẻ mạnh dạn tự tin hơn, biết làm việc theo nhóm, biết lắng nghe ý kiến góp ý của bạn để hoàn thành mục tiêu đã đề ra. * Lồng ghép phương pháp steam trong các hoạt động khác: *Hoạt động góc: + Góc xây dựng: Tôi hướng dẫn trẻ vừa xây tường dào, vừa đếm xem cần bao nhiêu viên gạch, cần bố trí cây xanh, vườn hoa,... như thế nào cho hợp lý. + Góc STEAM: Giáo viên cho trẻ thực hiện các dự án theo từng chủ đề. + Góc nghệ thuật: Cho trẻ quan sát bức tranh, trẻ sẽ lên ý tưởng tô màu hoặc bồi dán cho từng phần và phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong
10. 12 nhóm. Sau đó, sẽ trình bày bức tranh của mình với mọi người. + Góc âm nhạc: Trẻ hát, vận động bộ gõ cơ thể của một số bài hát trong chủ đề, trao đổi, chia sẻ với nhau cảm nhận của mình về bài hát mà bạn trong nhóm vừa biểu diễn. Thảo luận cùng nhau các vận động mới phù hợp với bài hát. * Hoạt động ngoài trời: Dựa vào từng chủ đề để lựa chọn những hoạt động thí nghiệm, trải nghiệm phù hợp cho trẻ để trẻ phát hiện ra tính khoa học trong mỗi thí nghiệm. Trẻ luôn hứng thú khám phá những điều mới lạ điều đó khiến trẻ tham gia tích cực và phát huy hết khả năng sáng tạo của mình khi tham gia hoạt động. Tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động trải nghiệm: “Chiến sĩ tí hon”, “ làm thiếp tặng mẹ”, “Làm quà tặng cô nhân ngày 20/11”, ... Khi tham gia hoạt động, trẻ có thể lên ý tưởng riêng cho sản phẩm của mình và khi hoàn thiện có thể thuyết trình trước lớp về sản phẩm của mình. Qua đó, rèn luyện cho trẻ kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, mạnh dạn, tự tin hơn, ... * Hoạt động chiều: Giáo viên cho trẻ xem những hình ảnh sinh động, các video hướng dẫn trẻ thực hiện dự án theo kế hoạch. Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi ôn luyện, mở rộng kiến thức về các nội dung đã học ở hoạt động học. Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tập thể tăng cường tinh thần đoàn kết, sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm. Sau khi lồng ghép Steam vào việc tổ chức các hoạt động giáo dục trong ngày của trẻ, tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng tham gia các hoạt động. Qua đó, trẻ được làm việc theo nhóm, được nêu ý kiến của cá nhân mình làm trẻ tự tin hơn, sáng tạo hơn khi tham gia hoạt động. Kiến thức mà trẻ học được sau mỗi hoạt động được tiếp thu một cách nhẹ nhàng và khắc sâu. Thông qua đó, nhiều kỹ năng tốt cũng dần hình thành ở trẻ. Giải pháp 5: Làm và sử dụng đồ dùng đồ chơi, chuẩn bị đồ dùng, học liệu đa dạng, hấp dẫn tận dụng những nguyên vật liệu, phế liệu từ thiên nhiên và có sẵn ở địa phương theo hướng trải nghiệm. Đối với trẻ nhỏ, đồ chơi là một nhu cầu thiết yếu, là những phương tiện trẻ dùng để học tập, vui chơi, là những đồ vật cụ thể giúp trẻ cầm, nắm dễ dàng... giúp trẻ tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh. Thông qua đồ chơi trẻ có thể tìm tòi, khám phá, thao tác với các đồ chơi qua đó giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về cả tư duy lẫn trí tuệ. Những món đồ chơi thích hợp sẽ giúp trẻ vận động trí não tốt hơn. Không những thế, đồ chơi còn giúp các bé vận động linh hoạt hơn, rèn luyện trí nhớ và sự khéo léo của đôi bàn tay. Vì vậy, chúng ta có thể thấy rõ được vai trò quan trọng của đồ chơi đối với trẻ em.
11. 13 Đồ chơi có tác dụng rất hiệu quả trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Có những đồ chơi giúp trẻ phát triển thể chất, giúp bé không lười nhác và tạo thói quen vận động nhiều hơn, tăng cường sức khỏe và sức đề kháng. Có loại đồ chơi giúp trẻ phát triển các mối quan hệ xã hội thông qua giao tiếp, tương tác với các bạn cùng trang lứa. Sau khi chơi, bé sẽ thể hiện cảm xúc giận, hờn, yêu, thích tốt hơn và có thể biết được cảm xúc của người khác. Trong quá trình nhập vai, trẻ giao tiếp với các bạn thường xuyên nên sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, nói năng lưu loát hơn. Có những đồ chơi giúp phát triển các cơ quan cảm thụ, những đồ chơi mô phỏng các đồ vật giúp trẻ nắm được hình dáng, cấu tạo, công dụng và phương thức sử dụng. Những đồ chơi lắp ghép sẽ giúp trẻ phân biệt nhóm đồ vật dựa theo tính chất: Số, chữ, hình dạng, kích cỡ, Khi phân biệt được các nhóm đồ vật, trẻ sẽ hình thành tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề tốt. Do đó, đồ dùng đồ chơi cần phải đẹp, phong phú, sáng tạo, mới mẻ, đảm bảo sự an toàn tuyệt đối, dễ sử dụng. Đặc biệt là những loại đồ dùng đồ chơi tự làm, luôn thực tế, sinh động và bám sát với yêu cầu của tiết học, nên chắc chắn sẽ hấp dẫn, thu hút trẻ hơn so với những loại đồ dùng mua sẵn. Để đáp ứng nhu cầu của trẻ, tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu, phế liệu có sẵn ở địa phương dễ kiếm, dễ tìm như: Bìa carton, xốp, đĩa CD cũ, giấy màu, chai nhựa, vỏ hộp sữa chua, vải vụn, vỏ sò, vỏ hến, vỏ óc, hạt gấc, hạt xoài, vỏ cây, lá cây, Tất cả những nguyên vật liệu này cần đảm bảo tính an toàn, không gây độc hại, không sắc nhọn đối với trẻ. Từ những nguyên liệu trên, tôi đã làm ra rất nhiều đồ dùng đồ chơi, các bài tập mở ở các góc cho trẻ. Và khuyến khích trẻ cùng cô làm đồ dùng, đồ chơi để trang trí lớp. Những đồ dùng, đồ chơi này có giá trị sử dụng lâu dài, dùng trong các hoạt động vui chơi, hoạt động góc, làm quen với toán, môi trường xung quanh, làm quen với văn học... Cũng từ những nguyên liệu đó, trẻ sử dụng trong giờ hoạt động góc và trẻ làm ra những sản phẩm như: Trẻ dùng vỏ hộp sữa để xếp hàng rào, dùng lá cây khô làm bờm cho sử tử,... Đồ dùng học liệu tôi không chỉ tự mình chuẩn bị mà còn khuyến khích phụ huynh, trẻ tham gia chuẩn bị. Những loại nguyên vật liệu, học liệu được cô, phụ huynh và trẻ sưu tầm, phân loại theo chất liệu chủng loại sau đó cô tiếp tục phân loại theo mục đích sử dụng, phân theo góc chơi, chủ đề chơi. Những đồ dùng học liệu đó không để cố định ở một góc nào, cũng không áp đặt trẻ cách sử dụng mà có thể thay đổi vị trí, mục đích và cách sử dụng tùy vào sự sáng tạo, ý tưởng của trẻ theo chủ đề. Qua việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi làm từ những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương tôi nhận thấy đồ dùng cho trẻ