Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp chỉ đạo xây dựng Thư viện thân thiện ở trường Tiểu học Ninh Thắng

Nội dung tài liệu: Đơn công nhận Sáng kiến Một số giải pháp chỉ đạo xây dựng Thư viện thân thiện ở trường Tiểu học Ninh Thắng

1. * Về hạn chế: Tuy hoạt động thư viện của nhà trường có nhiều ưu điểm song vẫn bộc lộ một số hạn chế sau: Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường, thư viện được đặt trên tầng 2 của khu nhà hiệu bộ nên chưa thuận lợi cho việc đến thư viện của giáo viên và học sinh. Tài liệu trong thư viện được phân loại theo nội dung của văn bản nên việc chọn tài liệu phù hợp với trình độ đọc của học sinh còn gặp nhiều khó khăn. Nguồn tài liệu sơ sài, chưa đa dạng phong phú, chủ yếu là sách giáo khoa, sách nghiệp vụ. Cán bộ thư viện là giáo viên Mỹ thuật kiêm nhiệm, chưa được bồi dưỡng thường xuyên về nghiệp vụ, chưa thực sự trở thành cầu nối giữa bạn đọc và vốn tài liệu trong thư viện. Hoạt động của thư viện chủ yếu do cán bộ thư viện phụ trách, chưa huy động được sự tham gia của giáo viên trong việc tổ chức các hoạt động cho các em học sinh tại thư viện. Chính vì vậy, việc phát triển văn hóa đọc còn hạn chế. Thư viện không có nhiều các hoạt động mở rộng, chỉ đơn thuần là mượn, đọc và trả nên chưa thu hút được giáo viên và học sinh, chưa tạo được hứng thú và niềm vui đọc sách. Việc trang trí, sắp xếp trong thư viện chưa phù hợp đối tượng học sinh nên chưa tạo được hứng thú muốn tới thư viện của các em, chưa thực sự thuận lợi cho các hoạt động của học sinh. Cũng do kinh phí nhà trường còn hạn chế nên việc đầu tư kinh phí cho thư viện chưa nhiều, tài liệu bổ sung không thường xuyên, liên tục nên chất lượng của hoạt động thư viện chưa được nâng cao. Xuất phát từ những thực tế trên, được sự chỉ đạo của Sở GD&ĐT Ninh Bình, phòng GD&ĐT Hoa Lư, sau chuyến tham quan, học tập tại trường Tiểu học Thị trấn Thắng - tỉnh Bắc Giang, chúng tôi đã mạnh dạn áp dụng một số giải pháp xây dựng “Thư viện thân thiện” - một hình thức thư viện mở nhằm đổi mới công tác thư viện trường học, cải thiện và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thư viện và bước đầu đã thu được một số kết quả khả quan. 2.2. Giải pháp mới xây dựng thư viện thân thiện Giải pháp thứ nhất là: Nâng cao nhận thức về công tác thư viện trong trường học và thư viện thân thiện. Để thực hiện được giải pháp này, nhà trường thường xuyên tuyên truyền về vai trò và tầm quan trọng của công tác thư viện trường học. Nó là một trong những yếu tố quyết định chất lượng giáo dục học sinh. Thư viện trường học có vị trí hết sức đặc biệt, quan trọng trong nhà trường tiểu học, nó là linh hồn của trường học, là nơi hội tụ kiến thức, tri thức của loài người, giúp cho giáo viên, học sinh không chỉ dạy tốt - học tốt mà còn giúp mở mang trí tuệ, nhân cách, xây dựng nền tảng và phong cách văn hóa cá nhân. Một trong các hoạt động thiết thực để tuyên truyền là nhà trường đã tổ chưc tốt tuần lễ học tập suốt đời năm 2018 với chủ đề “Việc đọc rất quan trọng. Nếu bạn biết cách đọc, cả thế giới sẽ mở ra cho bạn". Chúng tôi đã giới thiệu mô hình về thư viện thân thiện đó là mô hình thư viện luôn chào đón, hỗ trợ và tạo ra môi trường đọc an toàn, thoải mái cho học sinh. Là loại hình thư viện mà ở đó, nhân viên thư viện, giáo viên, cán bộ quản lý, phụ huynh và cộng đồng đều góp phần khuyến khích học sinh đọc sách để phát triển thói quen đọc. Thư viện thân thiện có các đặc điểm khác với các loại hình thư viện hiện hành: 3
2. Một là mục đích của thư viện thân thiện: Mục đích cuối cùng của hoạt động thư viện là giúp học sinh phát triển thói quen đọc. Trong khi học sinh được rèn kỹ năng đọc qua các lớp thông qua môn Tiếng Việt thì việc đến thư viện đọc sách, nghe giáo viên đọc và mượn sách về nhà đọc sẽ giúp học sinh hình thành và phát triển thói quen đọc sách. Hai là về cơ sở vật chất: Thư viện thân thiện có đủ không gian để học sinh tham gia vào các hoạt động dành cho cá nhân, cặp đôi, nhóm và hoạt động mượn trả sách; Sách được phân loại theo trình độ đọc của học sinh và trưng bày sáng tạo trên kệ giúp học sinh dễ dàng tìm sách phù hợp với trình độ đọc của mình và tự lựa chọn sách để đọc; Các tài liệu xây dựng môi trường văn bản được trưng bày ở vị trí phù hợp, các trang thiết bị trong thư viện được sắp xếp hợp lý, giúp học sinh dễ dàng di chuyển để lựa chọn sách và sử dụng các vật phẩm giáo dục. Ba là về hệ thống và hoạt động: Thư viện thân thiện có lịch Tiết đọc thư viện và lịch mượn trả sách cho tất cả các khối lớp từ lớp 1 đến lớp 5; Có hệ thống hướng dẫn việc quản lý và sử dụng thư viện rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện; Nhân viên thư viện được tập huấn kỹ thuật để thiết lập và quản lý thư viện. Bên cạnh đó, các giáo viên cũng được tập huấn về kỹ thuật tổ chức tiết đọc thư viện. Bốn là về thái độ chỉ đạo, phục vụ bạn đọc: Cán bộ quản lý tích cực khuyến khích việc sử dụng thư viện, hỗ trợ các hoạt động quản lý thư viện và đảm bảo môi trường học tập tích cực trong thư viện. Ngoài ra, cán bộ quản lý, nhân viên thư viện và giáo viên chủ động trao đổi với phụ huynh và cộng đồng nhằm giúp họ hiểu rõ về mục đích và cách sử dụng thư viện. Trong thư viện, nhân viên thư viện và giáo viên giúp học sinh tìm sách phù hợp với trình độ đọc, làm mẫu cách đọc hay, đọc tốt và thể hiện sự thích thú khi đọc sách. Trong các tiết đọc, nhân viên thư viện và giáo viên chủ động khuyến khích và hỗ trợ tất cả học sinh đọc sách, không phân biệt trình độ đọc của các em, giúp các em cảm thấy thư viện là một nơi thoải mái và không bị áp lực khi đọc, không những thế, học sinh được khuyến khích tham gia tích cực vào hoạt động quản lý thư viện. Giải pháp thư hai là: Xây dựng thư viện thân thiện. Đây là giải pháp trọng tâm nhất trong việc xây dựng thành công thư viện thân thiện của nhà trường. Chúng tôi đã thực hiện qua các bước như sau: Bước 1 là: Thành lập Ban chỉ đạo Xây dựng thư viện thân thiện, xây dựng kế hoạch thực hiện. Nhà trường đã ra Quyết định số 86/QĐ-THNT ngày 06/12/2018 về việc thành lập Ban chỉ đạo xây dựng thư viện thân thiện gồm 9 đồng chí do đồng chí Đỗ Thị Mỹ - Hiệu trưởng nhà trường làm trưởng ban (Phụ lục 1). Ban chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện, xin ý kiến chỉ đạo và tư vấn của Phòng GD&ĐT (Nhà trường là đơn vị đầu tiên trong tỉnh thực hiện xây dựng mô hình thư viện thân thiện). Bước 2 là: Tăng cường công tác tham mưu, xã hội hóa để huy động các nguồn lực cùng tham gia Nhà trường đã tích cực tham mưu với Phòng tài chính huyện Hoa Lư để được cấp 6 giá sách cho thư viện, kêu gọi được các cựu học sinh tặng 842 bản sách thiếu nhi (trung bình gần 3 quyển/1học sinh) với số đầu sách và nội dung phong phú, đa dạng, 01 ti vi 42 inch cho thư viện hoạt động. 4
3. Bên cạnh đó, chúng tôi đã huy động gần 100 ngày công để tham gia các hoạt động trang trí thư viện, phân loại sách theo mã màu. Và để đổi mới hoạt động thư viện, nhà trường đã mời nhà giáo ưu tú Dương Lệ Nga về chia sẻ và kinh nghiệm phát triển văn hóa đọc cho cán bộ giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh. Bước 3 là: Xây dựng cơ sở vật chất thư viện và sắp xếp trang thiết bị Vì là thư viện thân thiện nên việc lựa chọn vị trí, không gian đặt thư viện cũng rất quan trọng. Chúng tôi đã xây dựng thư viện ở tầng 1 khu phòng học để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho học sinh khi tham gia các hoạt động của thư viện. Sau đó, tổ chức vẽ tranh, trang trí trong và ngoài thư viện sao cho sinh động, gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý học sinh Tiểu học. Nền thư viện được trải thảm để các em có thể chọn các vị trí, chọn tư thế ngồi đọc theo ý thích của mình. Tiếp đó là xây dựng môi trường văn bản gồm nội quy thư viện, lịch tiết đọc, các poster, hướng dẫn chọn sách theo mã màu, ...tất cả đều được trang trí sinh động, đẹp mắt, gần gũi với học sinh. Các khu để giá sách, các góc hoạt động phù hợp: Có không gian để học sinh di chuyển, dễ dàng lựa chọn sách và tham gia vào hoạt động của tiết đọc thư viện cũng như việc mượn - trả sách. Các kệ sách được dán theo đúng mã màu và sắp xếp sao cho sách không bị tiết xúc trực tiếp với mưa, nắng; thiết lập 3 góc hoạt động (góc trò chơi, góc viết vẽ và góc tra cứu) và bố trí khu trưng bày các sản phẩm viết vẽ của học sinh dễ thấy, dễ lấy, dễ sử dụng. Bước 4 là : Phân loại sách theo trình độ đọc, dán mã màu và trưng bày sách Đây cũng là một điểm khác biệt với mô hình thư viện cũ. Với thư viện thân thiện, sách được phân loại theo trình độ đọc của học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 là cách phân loại dựa vào số lượng từ và độ khó của từ trong 1 câu, số lượng câu trong 1 trang, tỷ lệ giữa kênh chữ và kênh hình trong 1 trang sách và nội dung của sách. Có 6 mức độ dành cho học sinh Tiểu học tương ứng với 6 mã màu (Phụ lục 2). Sau khi phân loại xong, sách sẽ được dán mã màu tương ứng vào từng quyển sách theo đúng quy định. Theo cách phân loại này thì học sinh lớp1 sẽ đọc các sách có mã màu xanh lá, đỏ, cam; học sinh lớp 2 đọc các sách có mã màu đỏ, cam, trắng; học sinh lớp 3 đọc các sách có mã màu cam, trắng, xanh dương; học sinh lớp 4 sẽ đọc các sách có mã màu trắng, xanh dương, vàng và học sinh lớp 5 sẽ đọc các sách có mã màu xanh dương, vàng. Tuy nhiên khi vào thư viện, các em có thể lựa họn sách theo ý thích và trình độ đọc của mình, không nhất thiết pải chọn đúng theo lớp mình đng học. Chính vì vậy, học sinh được tự khám phá, được chọn theo ý mình mà không có sự áp đặt của ai. Sách sau khi dán mã màu sẽ được trưng bày trên kệ: Các kệ sách có cùng màu với mã dán trên sách. Các kệ sách được thiết kế theo hướng mở (kệ không có cửa, chiều cao vừa tầm với của học sinh) giúp học sinh dễ dàng tiếp cận với sách và lựa chọn được quyển sách mà các em thích và phù hợp với trình độ đọc của mình. Chúng tôi đã sử dụng cả hai cách trưng bày sách: Gáy sách hướng ra ngoài và bìa sách hướng ra ngoài, tận dụng tất cả các khoảng trống trên kệ sách đảm bảo tính thẩm mỹ và hứng thú cho học sinh. Bước 5 là: Xây dựng hệ thống quản lý thư viện, quản lý mượn - trả sách Để thư viện hoạt động đúng quy trình, chúng tôi đã thực hiện đầy đủ hệ thống quản lý thư viện bao gồm: Sổ Đăng ký tổng quát (Quản lý tất cả số sách trong thư viện); Sổ đăng ký cá biệt (Quản lý từng loại sách theo 6 mã màu); Nhật ký tiết đọc 5
4. thư viện (Ghi lại thông tin về những tiết đọc thư viện được tổ chức tại thư viện); Phiếu Theo dõi mượn sách cá nhân (Theo dõi quá trình mượn trả sách của học sinh, phiếu được đóng thành tập theo lớp ngoài bìa ghi “Sổ theo dõi mượn trả. Lớp ....”) Hệ thống mượn trả sách giúp theo dõi việc mượn trả sách của học sinh và thống kê số lượng sách mượn về nhà hàng tháng, hàng quý. Từ đó, nhà trường có biện pháp thích hợp để khuyến khích học sinh mượn sách về nhà và tránh làm hỏng sách, mất sách. Hệ thống mượn trả sách bao gồm: + Phiếu đăng ký mượn sách: Học sinh lớp 3; 4; 5 tự điền thông tin vào phiếu rồi chuyển cho nhân viên thư viện hoặc Đội học sinh hỗ trợ thư viện. (Đối với lớp 1, 2 không cần viết vào phiếu đăng ký mượn sách mà cán bộ thư viện sẽ ghi luôn thông tin vào phiếu theo dõi mượn sách cá nhân). + Phiếu theo dõi mượn trả sách cá nhân: Mỗi học sinh có một phiếu theo dõi mượn trả sách riêng. Vào cuối mỗi ngày, nhân viên thư viện chuyển thông tin từ phiếu đăng ký mượn sách vào phiếu theo dõi mượn trả sách cá nhân + Phiếu theo dõi mượn trả sách tại điểm lẻ: Khi nhân viên thư viện chuyển sách về điểm lẻ, mỗi lớp có một danh mục sách đồng thời cũng là Phiếu theo dõi mượn trả sách tại điểm lẻ. Phiếu này sẽ do giáo viên chủ nhiệm quản lý và ghi nhận thông tin mượn, trả sách của học sinh. + Biểu mẫu thống kê số lượng sách mượn về nhà và số lượt đọc tại chỗ: Các biểu mẫu thống kê này giúp nhân viên thư viện có được thông tin về việc mượn, trả sách của từng học sinh, từ đó có thể trao đổi với hiệu trưởng và giáo viên nhằm tuyên dương những học sinh đọc nhiều sách hoặc khuyến khích các em đến thư viện mượn sách nhiều hơn. Đồng thời là cơ sở để lựa chọn Đội học sinh hỗ trợ thư viện, hướng dẫn các em cách để hỗ trợ hoạt động mượn trả sách. Để giúp cán bộ thư viện quản lý được số đầu sách trong thư viện thì việc thực hiện quản lý mượn trả sách phải đảm bảo khoa học. Khi mượn sách, học sinh lớp 1- 2 cần mang sách đã chọn đến cho nhân viên thư viện hoặc Đội hỗ trợ thư viện để ghi các thông tin của quyển sách vào Phiếu theo dõi mượn trả sách cá nhân còn đối với lớp 3,4,5 thì học sinh lựa chọn sách và điền thông tin vào Phiếu đăng ký mượn sách sau đó mang phiếu tới cho nhân viên thư viện hoặc Đội hỗ trợ thư viện để đối chiếu thông tin trên phiếu và sách. Nếu học sinh mang sách về nhà thì nhân viên thư viện hoặc Đội hỗ trợ thư viện sẽ chuyển thông tin từ Phiếu đăng ký mượn sách vào Phiếu theo dõi mượn trả sách cá nhân (có nhiều học sinh mượn trả sách cùng lúc, việc chuyển thông tin có thể thực hiện vào cuối mỗi ngày). Khi trả sách, học sinh trả sách cho nhân viên thư viện hoặc Đội hỗ trợ thư viện để ghi chép vào cột “Ngày trả” trong Phiếu theo dõi mượn trả sách cá nhân. Ngoài ra, nhân viên thư viện còn phải theo dõi sách mượn quá hạn: Sách không được trả về thư viện sau 3 ngày được xem là sách mượn quá hạn. Nếu 2 ngày tiếp sau đó mà sách không trả về thư viện thì nhân viên thư viện báo với giáo viên chủ nhiệm để nhắc nhở học sinh (Việc nhắc nhở nhẹ nhàng chỉ nhằm để học sinh nhớ mang sách đến trả thư viện nếu các em quên), còn trường hợp sách bị mất hoặc hư hỏng thì nhân viên thư viện ghi chú vào cột trong phiếu mượn trả sách cá nhân của học sinh đó mà không gây áp lực với học sinh, không yêu cầu học sinh phải bồi thường sách. Đây chính là điểm thân thiện giúp học sinh không áp lực khi mượn sách. Hàng tháng, nhân viên thư viện tổng hợp số sách mượn về nhà của cá nhân học sinh và theo từng lớp. 6
5. Bước 6 là: Xây dựng nội quy thư viện, môi trường văn bản, Lịch hoạt động thư viện và Lịch Tiết đọc thư viện Các môi trường văn bản của thư viện được thiết kế ngắn gọn, dễ thấy, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thuộc như nội quy bên ngoài (Để giày, dép bên ngoài; Đừng mang thức ăn, nước uống vào thư viện), nội quy bên trong thư viện (Mượn, trả sách đúng hạn; giữ gìn thư viện sạch sẽ; Nói khẽ khi các bạn đang đọc sách; Không nên đùa giỡn trong thư viện; Mở sách cẩn thận với bàn tay sạch; Đừng vẽ lên sách; Lấy sách nơi nào trả vào nơi ấy). Các khẩu hiệu, câu châm ngôn, danh ngôn có nội dung quen thuộc và dễ hiểu với học sinh. Học sinh có cơ hội được khuyến khích đọc và sử dụng những văn bản này. Môi trường văn bản thúc đẩy việc đọc và viết của học sinh, giúp các em phát triển thói quen đọc sách. Ngoài ra còn có Lịch hoạt động thư viện là thông tin về thời gian mở cửa thư viện, thời gian mượn trả sách quy định cho từng lớp; Lịch Tiết đọc thư viện là thông tin về thời gian các khối lớp học tiết đọc thư viện. Đây là tiết đọc được quy định trong thời khoá biểu nhà trường, thời gian tương đương 01 tiết học nhằm giúp học sinh được tham gia vào bốn hoạt động đọc. Tiết đọc thư viện do giáo viên chủ nhiệm thực hiện. Lịch Tiết đọc thư viện giúp đảm bảo Tiết đọc thư viện được tổ chức cho tất cả các khối lớp, được phân bố đều vào các ngày trong tuần để tất cả các lớp có cơ hội tham gia tiết đọc tại thư viện. Bước 7 là: Tập huấn cho giáo viên về hoạt động của thư viện thân thiện. Đây là bước then chốt để thực hiện các hoạt động của thư viện hiệu quả. Nhà trường đã tổ chức tập huấn cho 100% cán bộ, giáo viên về thư viện thân thiện. Đối với giáo viên kiêm nhiệm công tác thư viện và cán bộ quản lý được tham gia các lớp bồi dưỡng, các chuyến tham quan học tập về công tác thư viện do các cấp tổ chức. thông qua việc tổ chức các tiết chuyên đề Tiết đọc thư viện giúp giáo viên nắm vững quy trình lên lớp, phương pháp, cách thức tổ chức các tiết đọc thư viện sao cho đạt được mục tiêu và tạo hứng thú cho học sinh khi tham gia các hoạt động của thư viện. Bên cạnh việc trang bị phương pháp, cách thực thực hiện cho giáo viên, nhân viên, chúng tôi còn chú trọng việc định hướng và phát huy sự sáng tạo của mỗi giáo khi thực hiện các hoạt động mở rộng nhằm nâng cao chất lượng các tiết học và phát huy năng lực sở trường của mỗi giáo viên: sân khấu hóa, vẽ tiếp nội dung câu chuyện, viết cảm nhận về câu chuyện, Đây là hoạt động nổi bật của thư viện thân thiện, qua các hoạt động này học sinh sẽ có hứng thú hơn khi đến thư viện và cũng là cơ hội để các em thể hiện, phát huy năng khiếu của bản thân. Các sản phẩm của hoạt động này sẽ được trưng bày tại thư viện. Việc trưng bày sản phẩm viết vẽ của học sinh trong thư viện giúp nâng cao tinh thần làm chủ của các em với thư viện. Cán bộ thư viện thực hiện thay mới sản phẩm của các em ít nhất mỗi tháng một lần và không chỉ là trưng bày các sản phẩm đẹp mà khuyến khích để tất cả mọi học sinh đều có thể có sản phẩm được trưng bày. Trong mỗi tiết đọc thư viện, chúng tôi khuyến khích giáo viên phát huy tối đa hiệu quả của 3 góc: Góc Viết vẽ, góc Trang trí, góc Trò chơi. Đây cũng là điểm khác biệt của thư viện thân thiện so với mô hình thư viện đã thực hiện trước đây. Khi tham gia hoạt động ở các góc này giúp học sinh phát triển tư duy, năng khiếu, óc quan sát, khám phá và gây hứng thú nhất cho từng cá nhân. 7
6. Bước 8 là: Huy động sự tham gia của cha mẹ học sinh vào hoạt động của thư viện. Đây là hoạt động mang tính chất xã hội hoá rất cao trong cộng đồng. Nhà trường đã tuyên truyền nâng cao nhận thức của cha mẹ học sinh về sự cần thiết phải xây dựng thư viện thân thiện. Cha mẹ học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thói quen đọc sách cho học sinh. Khi cha mẹ khuyến khích con đọc sách thì các em sẽ cảm thấy thích đọc sách hơn. Ngoài ra, sự tham gia của cha mẹ học sinh cũng là một yếu tố quan trọng để duy trì và phát triển bền vững thư viện. Chúng tôi thường xuyên tổ chức cho cha mẹ học sinh cùng tham gia các tiết đọc tại thư viện, khuyến khích cha mẹ học sinh hướng dẫn con đọc sách tại nhà, đọc sách cho con nghe hoặc tham gia các hoạt động về thư viện với nhà trường, Giải pháp thư ba là: Quản lý và nâng cao chất lượng hoạt động của thư viện Sau khi thư viện đi vào hoạt động, chúng tôi thường xuyên kiểm tra, đôn đốc và chỉ đạo trực tiếp các hoạt động của thư viện. Tiếp tục đi thăm quan, học tập các mô hình thư viện thân thiện ở các trường bạn. Qua đó đánh giá những ưu điểm và tồn tại của thư viện nhà trường, rút ra kinh nghiệm và điều chỉnh hoạt động để hoạt động thư viện đạt hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, nhà trường thường xuyên bổ sung sách báo cho thư viện bằng hình thức phát động các phong trào xây dựng thư viện như “Góp một cuốn sách nhỏ, đọc nghìn cuốn sách hay”. Tổ chức các buổi chuyên đề để chia sẻ những kinh nghiệm hay, bài học quý về hoạt động thư viện. Khuyến khích giáo viên ứng dụng Công nghệ thông tin khi tổ chức các tiết đọc thư viện và thường xuyên tuyên dương, khen thưởng những cán bộ, giáo viên và học sinh có nhiều thành tích trong công tác xây dựng và tổ chức các hoạt động của thư viện. Chính vì vậy mà hoạt động của thư viện thân thiện của nhà trường ngày càng hiệu quả. Trên đây là một số giải pháp mà chúng tôi đã thực hiện để xây dựng thành công thư viện thân thiện của nhà trường. Chúng tôi nhận thấy các giải pháp trên có một số tính mới, tính sáng tạo so với các giải pháp cũ như sau: Một là, thư viện thân thiện là môi trường đọc thân thiện giúp học sinh tận hưởng niềm vui đọc sách, say mê đọc sách, từ đó phát triển thói quen đọc và hướng tới mục tiêu xây dựng “Văn hóa đọc” trong cộng đồng. Hai là, thư viện thân thiện theo mọi hướng tiếp cận: Thân thiện từ không gian đến việc trang trí, bài tiết trong thư viện. Không gian mở, gần gũi với thiên nhiên, trang trí phù hợp với tâm, sinh lý học sinh. Các kệ sách được kê theo thứ tự phù hợp với bảng màu theo sơ đồ để các em dễ tìm sách và mượn sách. Sách được đánh theo mã màu phù hợp với trình độ đọc của học sinh. Có 6 mã màu tương ứng với các lớp, tuy nhiên giữa các lớp lại có sự giao thoa với nhau để kích thích khả năng đọc của học sinh, làm tăng thêm tính tò mò, thích khám phá của các em. Các tiết đọc của thư viện cũng rất thân thiện, cô trò ngồi gần nhau để đọc sách hoặc các em có thể ngồi đọc ở bất kỳ vị trí nào trong thư viện mà các em thích và thoải mái nhất. Đặc biệt trong việc bảo quản sách, chủ yếu là giáo dục các em giữ gìn, bảo quản sách (Nếu chẳng may học sinh làm rách, làm mất sách thì không phải bồi thường, không trách phạt chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng). Chính vì vậy, khi đến với thư viện các em rất thoải mái, không có áp lực. 8
7. Ba là, các hình thức thư viện khác, học sinh chỉ làm việc với cô thủ thư nhưng với thư viện thân thiện thì các tiết đọc đều có sự hướng dẫn của giáo viên. Có 4 hình thức đọc tại thư viện: Đọc to nghe chung, đọc cá nhân, đọc cặp đôi và cùng đọc. Lịch đọc được ghi trên bảng của thư viện. Trong các hoạt động, cô và trò gần gũi (chủ yếu là ngồi quây quần), tương tác, chia sẻ, cùng hoạt động nhịp nhàng không có sự xa cách. Bốn là, có sự kết hợp hiệu quả với các môn học khác nhằm phát huy năng khiếu, sở trường riêng của mỗi cá nhân học sinh (thông qua các hoạt động mở rộng) bằng cách tham gia các hoạt động trong các góc của thư viện: góc viết, vẽ (Môn Mỹ thuật, Tiếng Việt, Âm nhạc, kịch,...); góc trò chơi (Toán, Tiếng Việt,...) và góc tra cứu (Tiếng Việt, Tiếng Anh, Khoa học, Lịch sử & Địa lý, Tự nhiên xã hội, ...). Học sinh tham gia các hoạt động một cách tự nhiên, thoải mái và tất cả các sản phẩm của học sinh đều được đổi lượt trưng bày trong thư viện hoặc cho các em mang về khoe với gia đình, bạn bè, tạo nên hứng thú cho học sinh. 3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được - Lợi ích kinh tế: Chúng tôi có thể khẳng định hiệu quả kinh tế của việc xây dựng thư viện thân thiện trong nhà trường là rất lớn. Dự kiến khoảng 200 000 000 đồng/năm học - Lợi ích xã hội: Khi áp dụng sáng kiến vào việc chỉ đạo xây dựng thư viện thân thiện chúng tôi nhận thấy đã mang lại hiệu quả cao: Đó là đã nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên, học sinh, gia đình và cộng đồng về vai trò của công tác thư viện trường học. Chúng tôi rất tự hào khi là trường đi đầu trong việc xây dựng thành công thư viện thân thiện, mô hình thư viện mở đầu tiên trong các trường Tiểu học của tỉnh Ninh Bình. Trong quá trình xây dựng thư viện, chúng tôi đã bồi dưỡng, tập huấn được lực lượng giáo viên chủ nhiệm và nhân viên thư viện làm công tác thư viện hiệu quả, có uy tín, năng lực, gương mẫu và ý thức trách nhiệm cao trong công tác, có khả năng định hướng phát triển thói quen đọc, nề nếp đọc sách tích cực cho học sinh. Và một kết quả to lớn mang lại là tất cả học sinh đã say mê, yêu thích đọc sách, có hứng thú với thư viện, bước đầu đã hình thành và phát triển được thói quen đọc sách, nâng cao trình độ đọc cho học sinh, giúp học sinh mạnh dạn, tự tin trong các hoạt động của thư viện. Bên cạnh đó còn giúp học sinh phát triển toàn diện, các em có những kỹ năng sống cần thiết để có thể học tập, giao tiếp với thế giới bên ngoài một cách tự tin, hiệu quả nhất. Có thể nói, thư viện thân thiện đã góp phần tạo điều kiện nâng cao chất lượng nâng chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường, đặc biệt là phong trào thi đua xây dựng “Trường học thân thiện - học sinh tích cực”. Việc tổ chức tốt các hoạt động thư viện thân thiện đã hình thành và phát triển kỹ năng tiếp nhận thông tin, tiếp nhận tri thức - những yếu tố quan trọng góp phần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho các em. Đồng thời giúp các em tiếp nhận thông tin đã chọn lọc trong bối cảnh bùng nổ thông tin, trong đó có nhiều thông tin lệch lạc, phiến diện tràn lan trên mạng xã hội hiện nay. Và một hiệu quả lớn mang tính chất xã hội nữa mà nhà trường đã có được đó là tạo được niềm tin của gia đình và cộng đồng về các hoạt động giáo dục của nhà trường. Đó là tiền đề để nhà trường nhận được nhiều sự hỗ trợ tích cực từ cộng đồng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 9
8. Trong năm học 2018-2019, nhà trường đã tổ chức thành công chuyên đề cấp tỉnh về “Xây dựng và tổ chức các hoạt động của thư viện thân thiện” được Lãnh đạo Sở GD&ĐT, các phòng GD&ĐT của 8 huyện, thị đánh giá cao về mô hình và hiệu quả hoạt động của thư viện thân thiện, nhiều trường đã tham quan, học tập và có kế hoạch xây dựng mô hình thư viện thân thiện của trường Tiểu học Ninh Thắng. 4. Điều kiện và khả năng áp dụng - Điều kiện áp dụng: Sáng kiến sẽ được áp dụng khi tập thể cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên đoàn kết, yêu nghề, yêu học sinh, tận tụy với nghề và có ý thức trách nhiệm trong công tác. - Khả năng áp dụng: Sáng kiến trên có thể áp dụng cho tất cả các trường Tiểu học trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. - Danh sách những người đã tham gia áp dụng sáng kiến: 100% cán bộ, giáo viên, nhân viên và các tổ chức trong nhà trường. Chúng tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Ninh Thắng, ngày 24 tháng 4 năm 2019 Người nộp đơn Đinh Thị Bích Huệ Đỗ Thị Mỹ Lê Thị Thu Thủy Nguyễn Thị Hạnh Nguyễn Thị Thu Huyền 10
9. PHỤ LỤC 1 PHÒNG GD & ĐT HOA LƯ CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG TH NINH THẮNG Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Số: 77/QĐ-THNT Ninh Thắng, ngày 06 tháng 10 năm 2016 QUYẾT ĐỊNH Về việc thành lập Ban xây dựng thư viện thân thiện trường Tiểu học Ninh Thắng Năm học 2018 - 2019 HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC NINH THẮNG Trình độ Độ phức tạp của Số Hình ảnh, tranh Số từ/câu Nội dung đọc từ, câu câu/trang minh hoạ Khái niệm đơn giản. Không nhất Ít nhất 90% diện Có thể là từ đơn, thiêt phải có cốt tích trang có từ ghép, nhóm từ truyện cụ thể. Có tranh, hình ảnh Xanh lá hoặc câu ngắn 0-2 câu 0-7 từ thể chỉ là 1 chuỗi minh hoạ phục vụ theo cấu trúc đơn tranh về những sự cho nội dung giản vật hay hành động chính; đơn giản, quen thuộc đối rõ ràng. với trẻ Ít nhất 70% diện tích trang có Khái niệm đơn Câu đơn giản và tranh, hình ảnh Đỏ 1-3 câu 1-10 từ giản; các tình hoàn chỉnh minh hoạ phục vụ huống quen thuộc cho nội dung chính. Ít nhất 60% diện Những khái niệm tích trang có quen thuộc hoặc tranh, hình ảnh Câu đơn giản, dài mới, giúp học sinh minh hoạ phục vụ hơn(có thành Cam 2-5 câu 3-12 từ mở rộng hiểu biết; cho nội dung phần phụ, trạng chuỗi các sự kiện, chính nhưng có ngữ) sự việc, cốt truyện thể trừu tượng đơn giản hơn 2 trình độ trên. Từ khó hơn, sử Nội dung được Ít nhất 50% diện Trắng 3-8 câu 6-13 từ dụng các từ ghép, mở rộng ra nhiều tích trang có 11
10. từ láy, các từ có ý chủ đề; có thể giới tranh, hình ảnh nghĩa trừu thiệu những khái minh hoạ phục vụ tượng, cấu trúc niệm trừu tượng cho nội dung câu phức tạp hơn. chính Có thể sử dụng câu ghép. Sử dụng nhiều Mạch truyện có câu ghép và có Không nhất thiết Xanh thể phức tạp hơn, phân đoạn. Có thể 8-15 câu 7-15 từ mỗi trang có hình dương nhiều sự kiện tiếp sử dụng 1 số từ ảnh minh hoạ diễn tượng hình Có nhiều kiểu từ loại khác nhau, cấu trúc, dấu 1 trang có Không giới hạn Ít hình ảnh minh Không Vàng câu,ngôn ngữ thể toàn là nhưng phù hợp hoạ hoặc có thể giới hạn phức tạp nhưng chữ với học sinh không có phù hợp với học sinh PHỤ LỤC 2 Các biểu mẫu của thư viện thân thiện PHỤ LỤC 3 Một số hình ảnh về hoạt động xây dựng thư viện thân thiện và tổ chức chuyên đề cấp tỉnh của nhà trường. 12