Báo cáo Sáng kiến Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN

Nội dung tài liệu: Báo cáo Sáng kiến Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN

1. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN bằng một loạt các phương pháp dạy học mới. Về mặt bản chất, đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách tiến hành các phương pháp, đổi mới các phương tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai thác triệt để ưu điểm của các phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phương pháp mới nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học. Trong phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học. Phương pháp tự học là cầu nối giữa học tập và nghiên cứu khoa học. Nếu rèn luyện cho học sinh có được phương pháp, kĩ năng, thói quen tự học, biết vận dụng linh hoạt những điều đã học vào những tình huống mới, biết tự lực phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong thực tiễn thì sẽ tạo cho các em lòng ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có của các em. Như vậy, mục đích cuối cùng của đổi mới phương pháp dạy học là làm thế nào để học sinh phải thực sự tích cực, chủ động, tự giác, luôn trăn trở tìm tòi, suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức để có được tri thức ấy nhằm phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình. Vì những lẽ đó, mô hình VNEN nhấn mạnh dạy phương pháp học trong quá trình dạy học, cố gắng tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động. 3. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Trong xã hội đang biến đổi nhanh chóng, với sự bùng nổ thông tin, khoa học và công nghệ đang phát triển như vũ bão thì việc dạy cho học sinh phương pháp học cần phải được quan tâm ngay từ đầu cấp tiểu học và càng lên cao thì phương pháp học cũng như việc tự học càng cần thiết và được coi trọng hơn. Đây là bước hữu hiệu để chuẩn bị cho lớp người kế tục thích ứng với xã hội học tập, trong đó mỗi người phải có năng lực học tập liên tục, suốt đời. Việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến, hiện đại vào quá trình dạy học là nét đặc trưng cơ bản của mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 3 – Yên Khánh – Ninh Bình -
2. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN Phương pháp dạy học theo mô hình VNEN là cách dạy hướng tới việc học tập chủ động. Mô hình VNEN đòi hỏi phát huy tính tích cực của cả người dạy và người học. Thực chất phương pháp này đòi hỏi người dạy phải phát huy tính tích cực chủ động của người học. Phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN khác hoàn toàn với phương pháp dạy học hiện hành. Đây là mô hình dạy học không những đổi mới về tổ chức lớp học, về trang trí lớp, mà đổi mới về cả các bước học tập của học sinh trên lớp. Quá trình dạy học chuyển từ việc dạy học cho đồng loạt cả lớp sang dạy học theo nhóm nhỏ, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm trong các hoạt động, học sinh được tự mình tham gia vào các hoạt động, tự chiếm lĩnh tri thức và được tạo điều kiện tốt nhất để mọi học sinh được tham gia vào các hoạt động học tập và được bộc lộ những hiểu biết và năng lực cá nhân của mình. Chính qua đó học sinh được rèn luyện phương pháp tự học, được tập dượt phương pháp tự nghiên cứu. Giáo viên là người quan tâm khai thác vốn hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân và của tập thể để giúp học sinh xây dựng hệ thống kiến thức bài học. Phương pháp học tập theo nhóm luôm hiện hữu, cố định xuyên suốt cả quá trình tham gia học tập của học sinh. Học theo phương pháp này các em được học tập thoải mái, được trải nghiệm, được vui chơi trong giờ học, giúp các em tự tin, hứng thú trong học tập, đồng thời phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và rèn luyện một số kỹ năng cơ bản như kỹ năng hợp tác nhóm, kỹ năng học nhóm, kỹ năng giao tiếp. Đó cũng là những yếu tố cơ bản góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. Các văn bản, tài liệu liên quan đến công tác chỉ đạo đổi mới giáo dục và dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tài liệu tập huấn dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tài liệu hướng dẫn học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 4 – Yên Khánh – Ninh Bình -
3. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN 5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU: - Công tác dạy và học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN tại khối lớp 2 - trường Tiểu học Khánh Cư – huyện Yên Khánh – tỉnh Ninh Bình. 6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: Tìm hiểu các giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Thực hiện các kế hoạch dự giờ thăm lớp, tổ chức các chuyên đề dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. + Phương pháp nghiên cứu tài liệu; + Phân tích và tổng hợp. + Phương pháp quan sát Sư phạm. + Phương pháp điều tra giáo dục. + Phương pháp nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm. + Phương pháp thực nghiệm sư phạm. B. NỘI DUNG: 1. GIẢI PHÁP CŨ THƯỜNG LÀM: Trong suốt quá trình thực hiện thay sách (giai đoạn từ năm học 2002 - 2003 đến nay), việc đổi mới phương pháp dạy học luôn luôn được đặt ra và yêu cầu thường xuyên đối với mỗi giáo viên khi lên lớp. Quá trình chuyển từ việc truyền thụ kiến thức một cách thụ động từ thầy sang trò đã được thay bằng việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm, học sinh được khơi gợi phát huy tư duy, khả năng sáng tạo để chiếm lĩnh tri thức đã là một bước chuyển đáng kể. Tuy vậy, trong thực tế, vẫn còn có hiện tượng giáo viên chưa thực sự đổi mới phương pháp dạy học, họ chỉ cố gắng để học sinh ghi nhớ bài học một cách máy móc, thậm chí áp đặt một cách cứng nhắc. Kiểu dạy học phổ biến trong nhiều môn học hiện nay vẫn là giáo viên truyền thụ những nội dung được trình bày trong sách giáo khoa, học sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 5 – Yên Khánh – Ninh Bình -
4. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN Bên cạnh đó, quá trình tham quan, dự giờ, thăm lớp ở một số đơn vị đã triển khai dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN, việc đổi mới phương pháp dạy học và vận dụng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN cũng còn bộc lộ những hạn chế: + Một số giáo viên còn lúng túng trong việc thực hiện dạy học theo phương pháp VNEN. Họ chưa thấy hết tầm quan trọng của việc rèn cho học sinh phương pháp tự học và học theo nhóm. Vì vậy có những bài tập có liên quan đến kiến thức mới, giáo viên còn làm thay học sinh vì họ sợ học sinh không hiểu bài. Thói quen trước đây giáo viên giảng giải, thuyết trình vẫn còn tồn tại. + Ở một góc độ khác, một số giáo viên trong các tiết dạy chuyên đề về phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN thể hiện vai trò của người thầy trong tiết học quá mờ nhạt, dàn dựng quá kỹ lưỡng cho học sinh, làm cho tiết học có phần nặng nề, biến học sinh trở thành những con “rô bốt”. Học sinh chưa thật tự tin, chưa có thói quen tự học và học theo nhóm, các em luôn có thói quen chờ đợi, không tự mình suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo để phát hiện ra kiến thức mới. Hoạt động nhóm còn hình thức, hiệu quả chưa cao. Một số nhóm trưởng chưa tự tin, mạnh dạn trong việc điều hành hoạt động của nhóm. Chính điều đó dẫn đến việc thực hiện đổi mới chưa thật triệt để, còn nửa vời; chất lượng dạy và học chưa thực sự đảm bảo; các kỹ năng của học sinh chưa được phát triển đúng mức. 2. GIẢI PHÁP MƠI CẢI TIẾN: 2.1. Một vài nét về mô hình “Trường học mới” (VNEN) Mô hình VNEN là mô hình nhà trường hướng tới việc đáp ứng các yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học, thể hiện qua một số đặc điểm cơ bản: học sinh được học theo tốc độ phù hợp với trình độ nhận thức của cá nhân; Nội dung học thiết thực, gắn kết với đời sống thực tiễn hàng ngày của học sinh; Kế hoạch dạy học được bố trí linh hoạt; Môi trường học tập thân thiện, phát huy tinh thần dân chủ, ý thức tập thể; Tài liệu có tính tương tác cao và là tài liệu hướng dẫn học sinh tự học; Chú trọng kĩ năng làm việc theo nhóm hợp tác; Phối hợp chặt Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 6 – Yên Khánh – Ninh Bình -
5. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN chẽ giữa phụ huynh, cộng đồng và nhà trường; Tăng quyền chủ động cho giáo viên và nhà trường, phát huy vai trò tích cực, sáng tạo của các cấp quản lý giáo dục địa phương. - Tổ chức hội đồng tự quản lớp học. - Có sự hợp tác của phụ huynh học sinh và sự phối hợp của cộng đồng với giáo viên và nhà trường; - Tổ chức lớp học ở mô hình trường học mới VNEN đảm bảo các tiêu chuẩn của lớp học thân thiện (có góc học tập, thư viện lớp học, hòm thư cá nhân và hòm thư bạn bè, điều em muốn nói, sơ đồ cộng đồng, ); - Vai trò của nhóm học tập, của giáo viên chủ nhiệm lớp được phân định rõ ràng nhưng đồng thời cũng được kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn. - Phương pháp dạy học của giáo viên và phương pháp học tập của học sinh có nhiều thay đổi: Tự học của cá nhân, học tập hợp tác và sự tương tác giữa các thành viên trong nhóm học tập của mô hình trường học mới VNEN. Học sinh tự đánh giá quá trình học tập và kết quả học tập của mình, của bạn, của nhóm bạn Giáo viên thường xuyên đánh giá quá trình, kết quả học tập, giáo dục của học sinh, kết hợp đánh giá của gia đình và cộng đồng về kết quả giáo dục học sinh. 2. 2. Một vài nét về tình hình nhà trường: Trường Tiểu học Khánh Cư là một trường thuộc vùng nông thôn. Nguồn thu nhập chủ yếu của người dân là làm nông nghiệp. Đời sống của nhân đân trong nhiều năm gần đây đã có nhiều cải thiện nhưng nhiều hộ gia đình vẫn chưa thoát được nghèo khó. Trình độ văn hóa của người dân chưa đồng đều dẫn đến việc nhận thức về tầm quan trọng của việc học cho con em cũng chưa thật đúng mức. Đội ngũ giáo viên nhìn chung có năng lực, nhiệt tình, trách nhiệm với công việc được giao. Song, hầu hết giáo viên có tuổi nghề khá cao. Số giáo viên Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 7 – Yên Khánh – Ninh Bình -
6. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN trẻ mới ra trường thì chủ yếu là giáo viên dạy môn chuyên. Vì vậy, việc tiếp cận và vận dụng đổi mới phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN còn chậm và gặp không ít khó khăn. Cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, phòng học cấp 4 diện tích nhỏ, xuống cấp Nhưng năm học 2014 - 2015, nhà trường cũng đã mạnh dạn đi đầu trong việc thực hiện dạy Tiếng Việt lớp 1 theo Công nghệ giáo dục. Và đây là một bước đệm hết sức thuận lợi cho việc áp dụng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Việc đổi mới phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN đang trong giai đoạn thử nghiệm nên chưa được thực hiện đồng bộ ở tất cả các lớp mà nhà trường đã chọn khối lớp 2 (đối tượng lớp 1 CGD năm học trước) để thực hiện dạy thí điểm theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. 2.3. Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao hiệu quả dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN: 2.3.1. Bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên về dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN và tổ chức tập huấn cho cán bộ, giáo viên hiểu về bản chất của mô hình trường học mới VNEN: Mô hình trường tiểu học mới VNEN là mô hình dạy học có nhiều điểm khác so với mô hình dạy học hiên hành. Đây là mô hình dạy học không những đổi mới về tổ chức lớp học, về trang trí lớp, mà đổi mới về cả các bước học tập của học sinh trên lớp. Việc hiểu thấu đáo cơ sở khoa học và thực tiễn, ý đồ soạn thảo và vận dụng của tài liệu Hướng dẫn học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN là điều vô cùng cần thiết và quan trọng. Bởi vì, chỉ khi hiểu thấu đáo bản chất của mô hình trường học VNEN, giáo viên mới đủ tự tin và bản lĩnh để linh hoạt triển khai dạy học hiệu quả theo mô hình này. Chính vì vậy, ngay từ cuối năm học 2014 - 2015, nhà trường đã có kế hoạch chuẩn bị cho việc tập huấn cấp cụm tỉnh cho cán bộ quản lý và giáo viên trực tiếp đứng lớp để nắm bắt nội dung, cách thức và những điều kiện cần thiết, cơ bản cho việc tổ chức dạy – học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 8 – Yên Khánh – Ninh Bình -
7. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN Sau khi tập huấn cấp cụm tỉnh, nhà trường tiếp tục tổ chức cho toàn thể cán bộ quản lý, giáo viên tham gia tập huấn cấp trường từ ngày 04 đến ngày 07 tháng 8 năm 2015 để nắm bắt nội dung chương trình và các thành tố cơ bản của mô hình trường tiểu học mới VNEN. Chỉ đạo cán bộ, giáo viên luôn ý thức sâu sắc về sự tự học, tự bồi dưỡng, tự nghiên cứu tài liệu, tự tìm tòi trên mạng, tích cực học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp những nội dung liên quan đến vấn đề đổi mới giáo dục, đặc biệt là phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Tổ chức tập huấn và bồi dưỡng để mỗi giáo viên hiểu rõ những điểm mới khác biệt trong phương pháp dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN, đó là: + Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh. Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, phương pháp tư duy và phương pháp giải quyết vấn đề. Đây là những phẩm chất và điều kiện tốt nhất để có thể duy trì thói quen học tập thường xuyên và học tập suốt đời. + Tăng cường học tập của mỗi cá nhân, phối hợp với học hợp tác và học nhóm. Học sinh là chủ thể của quá trình học, tự mình chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Tạo ra môi trường học tập tương tác, thày - trò, trò - trò vì thế nó có tác dụng rất tốt để phát huy năng lực của mỗi cá nhân học sinh. Quá trình dạy học chuyển từ việc dạy học cho đồng loạt cả lớp sang dạy học theo nhóm nhỏ, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm trong các hoạt động, học sinh được tự mình tham gia vào các hoạt động, tự chiếm lĩnh tri thức và được tạo điều kiện tốt nhất để mọi học sinh được tham gia vào các hoạt động học tập và được bộc lộ những hiểu biết và năng lực cá nhân của mình. Chính qua đó học sinh được rèn luyện phương pháp tự học, được tập dượt phương pháp tự nghiên cứu. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 9 – Yên Khánh – Ninh Bình -
8. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN + Giáo viên là người quan tâm khai thác vốn hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân và của tập thể để giúp học sinh xây dựng hệ thống kiến thức bài học. + Phương pháp học tập theo nhóm luôn hiện hữu, cố định xuyên suốt cả quá trình tham gia học tập của học sinh. Học theo phương pháp này các em được học tập thoải mái, được trải nghiệm, được vui chơi trong giờ học, giúp các em tự tin, hứng thú trong học tập, đồng thời phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và rèn luyện một số kỹ năng cơ bản như kỹ năng hợp tác nhóm, kỹ năng học nhóm, kỹ năng giao tiếp. Đó cũng là những yếu tố cơ bản góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 2.3.2. Chỉ đạo xây dựng lớp học thân thiện: Lớp học là ngôi nhà thứ hai của các em. Ở đó, các em được học tập, được vui chơi, được kết giao bè bạn... Việc trang trí lớp học tạo cho các em một môi trường thân thiện, giúp các em nhận thức về cái đẹp và có ý thức giữ gìn trường lớp của mình sạch đẹp, tạo không khí thoải mái trong giờ học. Vì vậy nhà trường đã chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm các lớp phối hợp với hội cha mẹ học sinh sáng tạo nên các góc học tập, thư viện lớp học, trang trí lớp, tạo cảnh quan lớp học vừa đẹp, vừa thân thiện, gắn liền với các hoạt động học tập, vui chơi của học sinh. Xây dựng hộp thư điều em muốn nói: Mục đích nhằm giúp học sinh có cơ hội bày tỏ ý kiến, những điều em không tiện nói trước lớp, những ý kiến, những chia sẻ về cuộc sống, hoàn cảnh gia đình, về tâm sinh lý...Qua đó, vừa giúp cho học sinh bày tỏ tất cả những vướng mắc trong cuộc sống và trong học tập. Xây dựng góc cộng đồng thông qua việc giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh sưu tầm, giới thiệu về văn hóa lịch sử của địa phương, của dân tộc, các tác phẩm thơ ca hò vè, trò chơi dân gian... Các sản phẩm của địa phương làm ra. Chính hoạt động này kích thích các em hứng thú tìm tòi, sưu tầm, giới thiệu qua đó giúp các em thêm hiểu và yêu văn hóa, lịch sử truyền thống một cách tự nhiên, bền vững. Xây dựng thư viện lớp học huy động sự đóng góp của phụ huynh và học sinh, giáo viên, có sự giúp đỡ của nhà trường và địa phương, tạo điều kiện cho Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 10 – Yên Khánh – Ninh Bình -
9. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN các em có những đầu sách, truyện hay để các em đọc, tham khảo. Ngoài việc đọc sách tăng thêm vốn tri thức, mở rộng vốn hiểu biết, phát triển kỹ năng đọc, thì thư viện lớp học còn góp phần rèn kỹ năng sống có trách nhiệm, trung thực, có ý thức bảo vệ của công, tài sản chung, có thói quen sống gọn gàng, ngăn nắp. Đây là một trong những kỹ năng sống rất cần thiết cho học sinh sau này. 2.3.3. Chỉ đạo thành lập Hội đồng tự quản: Chỉ đạo 100% các lớp thành lập Hội đồng tự quản. Giáo viên chủ nhiệm các lớp tổ chức cho học sinh bầu Hội đồng tự quản ngay từ tuần 0. Hội đồng tự quản gồm Chủ tịch, các phó chủ tịch và các thành viên. Giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm giao nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên của Hội đồng tự quản, giải thích vai trò, trách nhiệm của từng thành viên và hướng dẫn các em cách thực hiện nhiệm vụ của mình trong học tập. Hàng kỳ, các em lại được thảo luận, đánh giá và bầu lại Hội đồng tự quản để phát huy tốt nhất sở trường, năng lực của từng cá nhân trong lớp. 2.3.4. Chỉ đạo xây dựng các nhóm học tập: Giáo viên chủ nhiệm tổ chức, phân chia các nhóm học tập cho học sinh tùy vào đặc thù của lớp. Trong các nhóm, các em tự bầu nhóm trưởng, thư ký, báo cáo viên để điều hành các hoạt động học tập trong nghóm. Việc bầu nhóm trưởng, thư ký và báo cáo viên cũng được thường xuyên luân chuyển để tạo điều kiện cho học sinh phát triển các kỹ năng. Giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn mẫu cách thức thực hiện vai trò của từng thành viên và ở từng vị trí mà các em đảm nhiệm. Từ đó tạo điều kiện để các em dần sáng tạo và phát huy năng lực, sở trường của mình trong việc tham gia, điều hành các hoạt động chung. 2.3.5. Chỉ đạo thực hiện điều chỉnh tài liệu Hướng dẫn học phù hợp với hoàn cảnh dạy học và đặc điểm học sinh Chất lượng dạy học phụ thuộc nhiều vào chất lượng tài liệu dạy học. Mặt khác, tài liệu chỉ có thể nêu ra một phương án cụ thể về kế hoạch bài học cho học sinh và giáo viên. Vì thế, nó không thể thích ứng cho mọi vùng miền và mọi đối tượng học sinh. Việc chỉ đạo và tổ chức cho giáo viên điều chỉnh tài liệu Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 11 – Yên Khánh – Ninh Bình -
10. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN hướng dẫn học vừa làm cho chất lượng dạy học, chất lượng giáo dục tốt lên, vừa nâng cao năng lực nghiên cứu sư phạm, ý thức chủ động, sáng tạo của mỗi giáo viên - người trực tiếp sử dụng tài liệu. Vì vậy, tôi đã chỉ đạo giáo viên nghiên cứu kỹ tài liệu hướng dẫn học, xem xét điều kiện thực tế của lớp, của trường, của địa phương để viết điều chỉnh cho từng bài dạy, từng tiết dạy cho phù hợp và hiệu quả. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tài liệu hướng dẫn học cần đảm bảo các nguyên tắc: Bảo đảm yêu cầu về chuẩn kiến thức và kĩ năng; phù hợp với học sinh; phù hợp với năng lực của giáo viên và các điều kiện của địa phương; phù hợp nguyên tắc, cấu trúc tài liệu theo mô hình VNEN. Mỗi giáo viên cần xây dựng bảng tiêu chí cho việc điều chỉnh tài liệu VNEN, phân tích tài liệu theo những tiêu chí này và tạo ra các thay đổi cần thiết trước khi học sinh được đọc tài liệu Hướng dẫn học. Như vậy, các hướng dẫn của giáo viên sẽ phù hợp với môi trường và nhu cầu của học sinh, quá trình giáo dục sẽ cuốn hút học sinh tham gia một cách tích cực hơn. Việc điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học có thể theo nhiều hướng khác nhau. Giáo viên có thể tăng/giảm thời lượng cho mỗi hoạt động học tập; điều chỉnh yêu cầu (lệnh) của hoạt động; thay đổi, điều chỉnh ngữ liệu học; thêm mẫu thực hiện, thêm gợi ý, thêm nội dung phân tích mẫu, thay đổi đồ dùng dạy học, điều chỉnh hình thức lưu giữ kết quả hoạt động, sáng tạo các bài tập ứng dụng, ... Hoặc giáo viên có thể điều chỉnh hình thức tổ chức dạy học như: Điều chỉnh thành viên nhóm, phiên chế lại nhóm, thay đổi vai của từng thành viên trong nhóm; thay đổi tương tác thầy - trò, trò – trò; Nhiệm vụ giao cho mỗi thành viên cần được luân phiên thay đổi để mỗi học sinh có cơ hội trải nghiệm. 2.3.6. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch dạy học trên lớp Tinh thần của dạy học theo mô hình VNEN là giáo viên không phải soạn giáo án, bởi tài liệu Hướng dẫn học đã chỉ dẫn từng hoạt động rất cụ thể và tường minh. Tuy nhiên, trong điều kiện tài liệu Hướng dẫn học còn nhiều bất cập và chưa phù hợp với hoàn cảnh, môi trường cũng như đặc điểm của học sinh Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 12 – Yên Khánh – Ninh Bình -
11. Một số giải pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường tiểu học mới VNEN từng vùng miền và sự cần thiết phải điều chỉnh lại nội dung, phương pháp dạy học, điều chỉnh các hình thức tổ chức dạy học như trên thì việc giáo viên phải bỏ thời gian, công sức nghiên cứu bài học, đọc thêm tài liệu tham khảo để hiểu thấu đáo nội dung bài học, để hình dung trước các tình huống có thể xảy ra với học sinh của mình trong quá trình tiếp nhận kiến thức trên lớp là điều hết sức cần thiết. Giáo viên có thể không phải soạn giáo án một cách công phu, đảm bảo đúng trình tự quy định như giáo án của cách dạy hiện hành nhưng tiến trình của tiết dạy, các kiến thức cần ghi bảng hay học sinh cần ghi vào vở, giáo viên phải chuẩn bị thật công phu để có thể xử lý linh hoạt trong quá trình tổ chức dạy học trên lớp. 2.3.7. Chỉ đạo tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh: Nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động chủ động, thông qua các hành động có ý thức. Trí tuệ của trẻ được phát triển nhờ sự “đối thoại” giữa chủ thể với đối tượng và môi trường. Trong mô hình VNEN, học sinh – chủ thể của hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa biết chứ không phải là thụ động tiếp thu những tri thức đã được sắp đặt sẵn. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, học sinh trực tiếp quan sát, làm thí nghiệm, thảo luận, giải quyết vấn đề đặt ra theo suy nghĩ cá nhân, từ đó vừa nắm được kiến thức mới, kĩ năng mới vừa được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo của mình. Vì thế, dạy học theo mô hình VNEN xem việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học. Việc tổ chức các hoạt động dạy và học cần đảm bảo: + Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh. Tổ chức các hoạt động học tập của học sinh cần phải trở thành trung tâm của quá trình giáo dục. + Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, phương pháp tư duy và phương pháp giải quyết vấn đề. Đây là những phẩm chất và điều kiện tốt nhất để có thể duy trì thói quen học tập thường xuyên và học tập suốt đời. Tác giả: Đoàn Thị Lâm Phương – Trường Tiểu học Khánh Cư 13 – Yên Khánh – Ninh Bình -