Báo cáo Sáng kiến Một số biện pháp rèn kỹ năng mạnh dạn tự tin trong giao tiếp cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi lớp C1 Trường mầm non Đồng Lạc

Nội dung tài liệu: Báo cáo Sáng kiến Một số biện pháp rèn kỹ năng mạnh dạn tự tin trong giao tiếp cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi lớp C1 Trường mầm non Đồng Lạc

1. 3 1.2. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân 1.2.1. Giáo viên - Tồn tại, hạn chế Giáo viên đôi khi còn chưa thực sự sáng tạo trong việc tạo môi trường giáo dục hạnh phúc, lấy trẻ làm trung tâm để giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp và thể hiện bản thân khi tham gia vào các hoạt động học tập và vui chơi. - Nguyên nhân Giáo viên chưa mạnh dạn thay đổi các hình thức, sáng tạo tích hợp các nội dung phát triển kỹ năng mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho trẻ. 1.2.2. Trẻ em - Tồn tại, hạn chế Một số trẻ còn e dè, nhút nhát trong giao tiếp với các bạn, với cô giáo. Trẻ chưa mạnh dạn thể hiện mình trong các hoạt động. - Nguyên nhân Do một số trẻ chưa qua lớp nhà trẻ. Một số phụ huynh nuông chiều con quá mức. Khả năng ngôn ngữ của trẻ chưa hoàn thiện. Tâm lý trẻ 3 tuổi bất ổn định, trẻ đang trải qua thời kỳ “khủng hoảng tuổi lên ba” tính độc lập bắt đầu xuất hiện ở trẻ, mong muốn vượt quá khả năng của trẻ, trẻ muốn nhưng chưa làm được. 1.2.3. Phụ huynh - Tồn tại, hạn chế Một số phụ huynh còn chưa dành nhiều thời gian gần gũi, trò chuyện với con khi ở nhà và chưa hiểu được tầm quan trọng của việc giúp con mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp hàng ngày, cũng như ở mọi lúc mọi nơi. - Nguyên nhân Đa số các bậc phụ huynh đi làm công ty, gửi con ở nhà cho ông bà nên không có nhiều thời gian quan tâm trò chuyện với con cũng như quan tâm đến việc rèn kỹ năng mạnh dạn tự tin trong giao tiếp cho con cho con ở lớp, cũng như ở nhà. Bảng khảo sát chất lượng học sinh thời điểm tháng 9/2024. Tổng số trẻ của lớp 24 trẻ. Mức độ đạt được Stt Tiêu chí khảo sát Đạt Tỉ lệ Chưa Tỉ lệ % đạt % 1 Trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp 8/24 29,2 16 70,8 2 Trẻ thể hiện cảm xúc trong giao tiếp 9/24 27 15 73 3 Khả năng phát triển ngôn ngữ 7/24 29 17 71
2. 4 Để rèn kỹ năng mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi lớp C1 trường mầm non Đồng Lạc, tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: 2. Biện pháp 2.1 Biện pháp 1: Tạo môi trường thân thiện, hạnh phúc, khuyến khích sự mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp cho trẻ. 2.1.1 Nội dung biện pháp: - Xây dựng hình ảnh chuẩn mực của bản thân trước học sinh. - Tạo môi trường thân thiện, hạnh phúc trong và ngoài lớp học. - Tổ chức hoạt động nơi trẻ có thể chia sẻ, thấu hiểu và thông cảm. 2.1.2. Cách thức, quá trình áp dụng biện pháp: - Môi trường học thân thiện, hạnh phúc là khi giáo viên phải là hình ảnh chuẩn mực cả lời nói và việc làm, là tấm gương sáng cho trẻ noi theo. Ở độ tuổi mầm non, trẻ học hỏi, bắt chước rất nhanh thông qua quan sát và làm theo, do đó, mọi cử chỉ, thái độ, tình cảm và cách ứng xử, giao tiếp của cô giáo đối với trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và thói quen tốt cho trẻ. Hình ảnh chuẩn mực của giáo viên ở đây không chỉ được thể hiện qua lời nói chuẩn mực, hành động mẫu mực mà còn thể hiện qua những thói quen, hành động ứng xử tốt hằng ngày. Để xây dựng hình ảnh mẫu mực, là tấm gương sáng trước trẻ, tôi luôn thể hiện sự vui vẻ, tạo tâm thế thoải khi chào đón các con đến lớp, thể hiện sự kiên nhẫn, trìu mến khi trẻ cảm thấy không thoải mái, đối xử công bằng, tôn trọng và quan tâm đến từng trẻ. Những lời nói của tôi với trẻ luôn đi đôi với hành động thực tế nhằm giúp trẻ cảm nhận được sự ấm áp, tin cậy nơi cô và hình thành cho trẻ cảm giác thích đến lớp. Ví dụ: Khi trẻ chơi xong để đồ chơi lộn xộn trong lớp, thay vì quát mắng, cô giáo nói nhẹ nhàng: “Con chưa cất đồ chơi gọn gàng đúng chỗ rồi, chúng ta cùng thu dọn nhé. Lần sau con chú ý cất đồ chơi gọn gàng đúng chỗ nhé” qua đó, trẻ học được cách xử lý vấn đề bình tĩnh và chịu trách nhiệm. Khi giáo viên giữ vững tinh thần mẫu mực này, trẻ sẽ không chỉ học được cách ứng xử đúng mực mà còn nuôi dưỡng sự yêu thương, lòng tự tin và ý thức cộng đồng trong quá trình phát triển. - Môi trường giáo dục thân thiện, hạnh phúc trong và ngoài lớp học là điều kiện quan trọng để giáo dục giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, đem đến sự thành công cho trẻ tham gia vào các hoạt động, chính vì vậy tôi luôn tạo cho trẻ có cảm giác an
3. 5 toàn cả về mặt tâm lí và thể chất, kết hợp hài hòa giữa xây dựng môi trường trong lớp và môi trường ngoài lớp học. + Xây dựng môi trường thân thiện ngoài lớp học: Để tạo không khí vui tươi, hạnh phúc, bắt mắt, thu hút ánh nhìn của trẻ mỗi buổi sáng khi đến lớp, tôi và giáo viên cùng lớp đã phối hợp lựa chọn những hình kí kiệu và hành động vui vẻ, ngộ nghĩnh để tạo nên màn chào hỏi sáng tạo và thú vị như: Hình bàn tay, hình trái tim, hình nắm tay, hình nốt nhạc Trẻ sẽ tự chọn màn chào hỏi bằng cách lựa chọn các hình kí hiệu theo cảm xúc và được cô đáp lại bằng những hành động. Qua đó tạo cho trẻ cảm giác gần gũi, vui vẻ vào buổi sáng mỗi khi tới lớp và trẻ thích đi học. Hình ảnh ký hiệu chào hỏi trước cửa lớp + Xây dựng môi trường an toàn, thân thiện trong lớp học cũng là một yếu tố quan trọng để phát triển tính mạnh dạn, tự tin giao tiếp cho trẻ. Ngay đầu năm học, tôi đã phối hợp với giáo viên cùng lớp trang trí và sắp xếp không gian lớp học đảm bảo các góc chơi trong lớp học được bố trí gọn gàng, ngăn nắp, phù hợp với diện tích lớp học, linh hoạt khi tổ chức cho trẻ chơi. Có đầy đủ các đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các hoạt động học tập và vui chơi của trẻ. Các đồ chơi cho trẻ trong lớp phù hợp với tâm sinh lý trẻ, có tính thẩm mỹ, sáng tạo, an toàn và kích thích tính tích cực, sáng tạo đối với trẻ. Trong năm học 2024-2025 lớp tôi tiếp tục xây dựng góc “Steam” với rất nhiều các nguyên vật liệu gần gũi, các đồ dùng, dụng cụ, máy móc phục vụ cho các hoạt động của trẻ. Cùng các hình ảnh trang trí kết hợp màu sắc hài hoà, thân thiện lôi cuốn trẻ
4. 6 tham gia vào các hoạt động từ đó tạo xúc cảm tích cực giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, yêu thích được đến lớp học và tự nguyện tham gia các hoạt động học tập. Hình ảnh góc Steam ở trong lớp học. - Tổ chức hoạt động nơi trẻ có thể chia sẻ, thấu hiểu và thông cảm. Góc tâm sự: Tôi luôn tự hỏi “Lớp học hạnh phúc là gì?”. Lớp học hạnh phúc là ở nơi đó trẻ được cảm thấy hạnh phúc trẻ tìm thấy sự bình yên, chia sẻ, thấu hiểu và thông cảm. Tại sao ngày nay có nhiều đứa trẻ bướng bỉnh hay chống đối hay cả những đứa trẻ không thích gần gũi trao đổi với những người thân xung quanh trẻ? Vì bản thân trẻ không được sự đồng cảm và chia sẻ, trẻ không được lắng nghe và giãi bày cảm xúc của mình. Chính vì vậy mà tôi đã xây dựng thêm “Góc tâm sự” nhỏ trong lớp học với không gian ấm cúng, gần gũi với trẻ nhất, ở góc này tôi để một chiếc ghế và đặt tên cho nó là “Chiếc ghế chia sẻ” với những chú gấu bông, Pikachu, lợn đất những đồ chơi trẻ con yêu thích nhất. Hàng ngày tôi tổ chức hoạt động có tên “Những lời muốn nói”, Mỗi lần chơi tôi chọn 1 trẻ đóng vai “nhân vật đặc biệt”, trẻ sẽ được cô mời vào chiếc ghế và chia sẻ về những điều muốn nói, những câu truyện, những suy nghĩ, mong muốn hay cảm xúc vui hay buồn của trẻ đó với cô giáo, với bạn bè. Khi trẻ chia sẻ, tôi không ngắt lời trẻ mà luôn lắng nghe một cách chăm chú, đồng cảm và động viên, khích lệ trẻ. Tại đây, trẻ được chia sẻ với cô giáo về suy nghĩ và câu chuyện của mình như "Hôm qua con đã giúp mẹ ngắt
5. 7 rau, sáng nay bố đưa con đi học ” Các bạn trong lớp sẽ cổ vũ và hoan nghênh câu chuyện của trẻ, từ đó giúp trẻ thấy mình rất quan trọng. Đẩy lùi cảm xúc tiêu cực của trẻ. Đồng thời giúp phát triển ngôn ngữ cho trẻ và sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp với cô và các bạn. Hình ảnh trẻ tâm sự, chia sẻ với cô và các bạn ở “Góc tâm sự” Góc dân tộc: Thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2024 - 2025, với đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ” và bảo tồn tiếng dân tộc Nùng tại trường mầm non Đồng Lạc. Bản thân tôi là người dân tộc Nùng và được nhà trường phân công dạy tiếng Nùng cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi. Tôi luôn quan tâm việc tổ chức hoạt động dạy tiếng Nùng cho trẻ đạt hiệu quả đồng thời trú trọng đến việc trang trí các góc lớp thể hiện rõ bản sắc văn hóa của dân tộc Nùng nhằm khắc sâu hơn vào tâm trí của trẻ. Chính vì vậy tôi đã dành ra một góc nhỏ của lớp để xây dựng “Góc dân tộc” bằng các hình ảnh, trang phục, dụng cụ của người dân tộc Nùng. Qua đó đã góp phần tạo ra môi trường bản sắc riêng nhằm phát triển tiếng nói dân tộc Nùng cho các bé. Nhờ được tương tác thường xuyên với các hình ảnh, đồ dùng, trang phục của dân tộc Nùng ở các góc học của trẻ mà ngôn ngữ nói tiếng Nùng và sự hiểu biết về dân tộc Nùng của trẻ lớp tôi ngày càng được nâng lên. Từ đó giúp trẻ thêm yêu quý và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Nùng, giữ gìn những truyền thống giá trị văn hoá, bảo vệ cốt cách của dân tộc đồng thời góp phần phát triển
6. 8 ngôn ngữ nói cho trẻ. Chính nội dung này đã góp phần giúp trẻ lớp tôi thêm mạnh dạn tự tin khi giao tiếp bằng tiếng Nùng và ngôn ngữ tiếng việt. Hình ảnh “Góc dân tộc” trong lớp học Hình ảnh hoạt động học tiếng Nùng của trẻ tại lớp 2.1.3. Kết quả áp dụng biện pháp Bằng việc xây dựng môi trường an toàn, thân thiện, hạnh phúc với hình thức lấy trẻ làm trung tâm, tôi luôn coi trẻ là mục tiêu để đạt được những kết quả tốt
7. 9 nhất, Vì vậy sau khi áp dụng biện pháp thì thay vì tâm thế nhõng nhẽo, mếu máo khi rời bố mẹ vào lớp học, những đứa trẻ lớp tôi đã cảm nhận tình yêu thương, sự cởi mở, chân thành, gần gũi của cô giáo dành cho trẻ, cảm nhận được sự an toàn và không khí vui vẻ, ấm áp khi đến lớp, giúp trẻ hứng thú và tự tin mạnh dạn lựa chọn ký hiệu các hình ảnh dán ở cửa lớp thể hiện lời chào với cô vào mỗi buổi sáng theo nhiều cách khác nhau. Trẻ hào hứng, tự tin khi đến lớp, mạnh dạn tham gia vào các hoạt động học tập, vui chơi cùng cô và các bạn. Trẻ ngày càng thêm tin yêu cô giáo giúp cho tình cảm cô trò ngày càng được gắn kết, yêu thương. Trẻ đã tự tin, mạnh dạn hơn khi bày tỏ suy nghĩ cá nhân, chia sẻ những câu chuyện hàng ngày của trẻ với cô giáo và các bạn. Mạnh dạn tự tin bày tỏ tình cảm của mình, mạnh dạn nói lên tâm tư, tình cảm của trẻ dành cho cô giáo, các bạn và mọi người xung quanh như: “Cô ơi! Con yêu cô nhiều” Từ đó giúp trẻ cảm thấy mình chiếm vị trí quan trọng trong lớp học, trẻ mạnh dạn tự tin hơn khi giao tiếp với cô với bạn trong các hoạt động trong ngày. Trẻ biết mình là dân tộc gì, trang phục và những phong tục của người dân tộc. Nói được những từ đơn giản bằng tiếng Nùng trong giao tiếp hằng ngày như: Bố (Cố); mẹ (mế); anh trai (Pịn pào); chị gái (Pịn sáo); ăn cơm (Kin khẩu); cái cuốc (Ắn cộc) qua đó giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ cho trẻ. 2.2. Biện pháp 2. Tổ chức các hoạt động giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. 2.2.1. Nội dung biện pháp - Tổ chức các hoạt động giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp thông qua hoạt động học. - Tổ chức các hoạt động giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp thông qua hoạt đông khác. 2.2.2. Cách thức, quá trình áp dụng biện pháp - Tổ chức các hoạt động giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp thông qua hoạt động học. Trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ, ngay từ đầu năm qua tiếp xúc, giao tiếp với trẻ tôi nhận thấy trẻ lớp tôi vẫn còn rụt rè, nhút nhát ngại giao tiếp với cô, với bạn vì vậy tôi đã có suy nghĩ là làm thế nào để luôn tạo cơ hội cho trẻ được phát triển ngôn ngữ nói và thông qua đó rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua các hoạt động học cho trẻ.
8. 10 Ví dụ: Trong giờ giáo dục âm nhạc: Khi tổ chức hoạt động dạy hát cho trẻ tôi luôn quan tâm tới những trẻ còn rụt rè nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin thể hiện bài hát trước cô và bạn. Như với cháu Dương còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin trong giờ học hát, tôi mời cháu lên và giới thiệu với cả lớp “Sau đây là ca sĩ Khánh Dương lên thể hiện bài hát” rồi cho cả lớp vỗ tay cổ vũ bạn. Khi trẻ hát tôi ân cần, gần gũi trẻ như hai người bạn, đứng cạnh trẻ và hát cùng trẻ. Tuy còn ngượng ngùng nhưng cháu Dương cũng đã thể hiện trọn vẹn bài hát cùng các bạn. Khi hát xong tôi cho một trẻ cầm một bông hoa lên tặng và cả lớp vỗ tay động viên, tôi thấy cháu Dương rất vui và tự tin hẳn lên và các lần sau cháu Dương đã xung phong lên thể hiện bài hát cùng với các bạn. Hình ảnh: Cháu Dương mạnh dạn, tự tin trong giờ âm nhạc Khi tổ chức cho trẻ hát theo nhóm tôi còn luôn chú ý tới việc đan xen những trẻ nhút nhát và mạnh dạn đứng cùng nhau để có sự tương tác giữa trẻ giúp trẻ thêm tự tin, mạnh dạn hơn thể hiện bài hát. Ví dụ: Ở hoạt động khám phá xã hội với đề tài “Những người thân trong gia đình bé” Khi cho trẻ xem tranh và trò chuyện với trẻ, tôi dạy trẻ biết khi chào bố mẹ, ông bà thì phải chào như thế nào? Khi nhận quà từ người lớn thì phải nói thế nào? Cho trẻ thực hành cách chào theo sự hướng dẫn của cô... từ đó tôi rèn luyện cho trẻ cách giao tiếp phù hợp với hoàn cảnh và thể hiện được tình cảm của mình qua giao tiếp như: Hàng ngày ai là người đưa con đi học? Ai nấu cơm cho con ăn?
9. 11 Đáp lại tình cảm của bố, mẹ các con phải làm gì?... tôi đặt câu hỏi cho trẻ trả lời và sửa sai khi trẻ sử dụng từ ngữ giao tiếp chưa đúng với hoàn cảnh. VD: Ở hoạt động PTTCKNXH với đề tài: “Dạy trẻ cách chào hỏi lễ phép”. Trong quá trình dạy trẻ tôi đưa ra những câu hỏi phù hợp như: “Khi gặp người lớn tuổi chúng mình sẽ làm gì? Với ông bà, bố mẹ của mình thì các con chào như thế nào? Khi gặp bạn con sẽ chào như thế nào?” Cho trẻ thực hành cách chào hỏi... hoặc tôi đưa ra các video, hình ảnh, về hành động chào hỏi đúng hoặc sai để trẻ xem và nhận xét ” Qua hoạt động trẻ biết chào hỏi một cách lịch sự khi gặp mọi người, biết chào hỏi đúng các tình huống trong cuộc sống và phân biệt được cách chào hỏi đúng sai, qua hoạt động đã góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ và rèn luyện kỹ năng mạnh dạn giao tiếp của trẻ trong hoạt động. Hình ảnh: Trẻ thực hành chào hỏi Ví dụ: Trong hoạt động Steam (EDP) với đề tài: “Làm thiệp tặng cô” Chủ đề gia đình, tôi chuẩn bị nhiều loại dụng cụ học tập và nguyên vật liệu như: Bút màu, giấy, keo, kéo, hột hạt, lá, hoa, quả, chày cối, máy xay Trong bước hỏi và tưởng tượng, tôi đưa ra các câu hỏi để tham dò sự hiểu biết của trẻ, sau đó khuyến khích và gợi ý trẻ trả lời các câu như: “Cô đã chuẩn bị những gì đây? Với dụng cụ chày cối này dùng để làm gì, dùng như thế nào? Với những nguyên liệu và dụng cụ này con sẽ làm gì?... Tôi cho trẻ về nhóm thảo luận về quy trình thực hiện sản phẩm, trẻ sẽ được trao đổi ý kiến của bản thân với các bạn trong nhóm. Khi trẻ
10. 12 hoàn thiện bài, tôi cho trẻ mang sản phẩm của mình lên trưng bày, trẻ giới thiệu và nhận xét về sản phẩm của mình, của bạn như: “Đây là thiệp của con làm, Con thích tấm thiệp này, vì nó đẹp ”. Tôi khen ngợi từng sản phẩm của trẻ dù chúng chưa hoàn hảo, như "Bức tranh của con rất sáng tạo, cô rất thích”. Và sản phẩm của trẻ tôi sẽ trang trí ở lớp để cho trẻ được nhìn thấy sản phẩm của mình, có thể trẻ sẽ khoe với các bạn “bài của tớ đấy”, chính những điều đó đã giúp cho trẻ rèn luyện kỹ năng mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, trẻ tự tin thể hiện bản thân góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Hình ảnh trẻ thảo luận về quy trình tạo sản phẩm Hình ảnh nhận xét sản phẩm của trẻ
11. 13 Ví dụ: Trong hoạt động làm quen văn học. Với đề tài “Bác Gấu đen và hai chú thỏ” Sau khi trò chuyện và đàm thoại về nội dung câu chuyện xong thì cô cho trẻ đóng 3 nhân vật Bác Gấu, Thỏ nâu và Thỏ trắng. Dưới sự gợi ý của cô thì các bé đóng vai nhân vật sẽ giao tiếp, đối thoại với nhau theo nội dung của câu chuyện. Cứ thế cô thường xuyên tổ chức hoạt động đóng kịch và thay đổi trẻ tham gia đóng kịch. Trong quá trình của buổi học, tôi luôn chú ý đến việc sửa ngọng, sửa sai khi trẻ trả lời giúp trẻ thay đổi cách cấu âm, cách sử dụng lưỡi, từ đó nói rõ và chuẩn xác hơn. Qua đây giúp trẻ vừa rèn được sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp vừa bổ xung được số vốn từ nhất định để tạo điều kiện thuận lợi khi giao tiếp cho trẻ. Hình ảnh: Trẻ chơi đóng kịch truyện “Bác Gấu đen và hai chú thỏ” Từ đây ta có thể nhận thấy rằng quá trình giao tiếp là quá trình gồm: Nghe, nói là một quá trình không thể tách rời, do đó mà việc sử dụng các hoàn cảnh, các đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh, sách truyện, bảng hiệu... cũng có ý nghĩa lớn đối với việc phát triển ngôn ngữ và rèn luyện kỹ năng giao tiếp ở trẻ. Khi trẻ được cô giáo đọc, kể, cho xem tranh ảnh, đóng kịch, giải thích từ, trẻ sẽ khắc sâu được những câu từ, ngôn ngữ các nhân vật trong truyện vì tuổi của trẻ là tuổi bắt chước rất nhanh. Thông qua hoạt động học và thực hành trẻ có nhiều cơ hội để củng cố kỹ năng giao tiếp, qua đó không chỉ giúp trẻ rèn luyện kỹ năng mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp mà còn giúp trẻ biết thể hiện cảm xúc của bản thân phù hợp với từng hoàn cảnh giao tiếp cụ thể.