Báo cáo Sáng Kiến Một số biện pháp dạy học trực tuyến thể loại văn miêu tả trong phân môn Tập làm văn Lớp 5A năm học 2021-2022 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Nội dung tài liệu: Báo cáo Sáng Kiến Một số biện pháp dạy học trực tuyến thể loại văn miêu tả trong phân môn Tập làm văn Lớp 5A năm học 2021-2022 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

1. 3 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Làm rõ thực trạng dạy và học online đầu năm học 2021-2022, nghiên cứu thực trạng cơ sở hạ tầng, thiết bị dạy và học của cô và trò lớp 5A trong dạy và học trực tuyến. Nghiên cứu những biện pháp, kĩ thuật dạy học online nói chung và dạy học online cho phân môn Tập làm văn nói riêng, từ đó đề xuất những kiến nghị giúp học sinh có thể tự tin, tích cực trong học Tập làm văn, từ đó nâng cao chất lượng dạy học. 3. Đối tượng nhiên cứu. Khách thể nghiên cứu: Biện pháp dạy học thể loại văn miêu tả trong phân môn Tập làm văn của người giáo viên tiểu học trong dạy học trực tuyến hiện nay. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 5A trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc - TX. Buôn Hồ - tỉnh Đắk Lắk năm học 2021-2022. 4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu. “Một số biện pháp dạy học trực tuyến thể loại văn miêu tả trong phân môn Tập làm văn lớp 5 A theo định hướng phát triển năng lực học sinh” của trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc – TX. Buôn Hồ - tỉnh Đăk Lăk năm học: 2021-2022. 5. Phương pháp nghiên cứu. + Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu; + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; + Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm của học sinh; II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận Ngày 30/3/2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 09/2021/TT- BGDĐT quy định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên. Theo đó, quy định rõ các khái niệm về dạy học trực tuyến là hoạt động dạy học được tổ chức thực hiện trên hệ thống dạy học trực tuyến. Hệ thống dạy học trực tuyến là hệ thống phần mềm dạy học trực tuyến và hạ tầng công nghệ thông tin cho phép quản lý và tổ chức dạy học thông qua môi
2. 4 trường Internet, bao gồm: phần mềm tổ chức dạy học trực tuyến trực tiếp; hệ thống quản lý học tập trực tuyến; hệ thống quản lý nội dung học tập trực tuyến. Dạy học trực tuyến hỗ trợ dạy học trực tiếp là hình thức dạy học trực tuyến thực hiện một phần nội dung bài học hoặc chủ đề trong chương trình giáo dục tiểu học để hỗ trợ dạy học trực tiếp bài học hoặc chủ đề đó Học liệu dạy học trực tuyến được xây dựng theo chương trình giáo dục phổ thông bao gồm: bài giảng đa phương tiện; hướng dẫn thí nghiệm, thực hành; phần mềm mô phỏng; hệ thống câu hỏi, bài tập luyện tập và kiểm tra, đánh giá; tài liệu tham khảo, bổ trợ theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bên cạnh đó, hệ thống phần mềm dạy học trực tuyến được sử dụng riêng hoặc kết hợp với phần mềm tổ chức dạy học trực tuyến trực tiếp; hệ thống quản lý học tập trực tuyến; hệ thống quản lý nội dung học tập trực tuyến. Dạy học trực tuyến thay thế dạy học trực tiếp là hình thức dạy học trực tuyến thực hiện toàn bộ nội dung bài học hoặc chủ đề trong chương trình giáo dục tiểu học để thay thế dạy học trực tiếp bài học hoặc chủ đề đó tại cơ sở giáo dục tiểu học. + Công văn 3969/ BGDĐT-GDTH (ngày 13/9/2021)- Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học năm học 2021-2022 ứng phó với dịch Covid-19. (Điều chỉnh nội dung dạy học cụ thể cấp Tiểu học). Trong chương trình Tiếng Việt phân môn tập làm văn kế thừa và tận dụng vốn từ, nghệ thuật dùng từ đặt câu mà học sinh đã thu nhận từ các bài tập đọc, kể chuyện. Tập làm văn có tính chất tổng hợp có quan hệ chặt chẽ với việc học tập đọc, kể chuyện luyện từ và câu. Đây là nơi tiếp nhận cũng là nơi luyện tập ngày càng nhuần nhuyễn các kỹ năng và các kiến thức của các phân môn trên. Bài tập làm văn trở thành một sản phẩm tổng hợp mở ra trước mắt các em một cuộc sống muôn màu muôn vẻ như dòng suối mát lành làm tâm hồn các em thêm phong phú cao đẹp và giúp con người ta “Thanh lọc hóa tâm hồn”. Trong chương trình lớp 5, với phân môn tập làm văn thì thể loại văn miêu tả đòi hỏi các em có kĩ năng quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm, có vốn từ phong phú để có thể cảm thụ hoặc diễn đạt tốt làm cho một bài văn trở nên sinh động và có hồn. Văn miêu tả chiếm một thời lượng rất lớn trong chương trình Tiếng Việt lớp 5 cho nên có thể nói trọng tâm của chương trình tập làm văn lớp 5 là văn miêu tả và được hiểu khái quát về Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, sự việc, con người, phong cảnh, làm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người đọc, người nghe. Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của người viết, người nói thường được bộc lộ rõ nhất.
3. 5 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Dạy học online sẽ là xu thế của toàn cầu, của thế giới phẳng tuy nhiên đối với học sinh cấp tiểu học hiện nay là giải pháp tình thế do đại dịch covid gây ra. Bởi vậy, nguyên tắc xây dựng kế hoạch bài dạy trực tuyến là phải phù hợp với thực tiễn: vùng khó khăn hay ít khó khăn, cần khảo sát học sinh lớp mình dạy sẽ học trực tuyến bằng phương tiện gì: điện thoại thông minh, máy tính bàn, máy tính xách tay, máy tính bảng hay là không có các thiết bị trên phải đi học nhờ. Gia đình có lắp mạng gói internet không hay dùng 3G, 4G để học, Tất cả điều đó, giáo viên phải có số liệu thống kê cụ thể. Bên cạnh đó, giáo viên cũng phải tuân thủ nguyên tắc vừa sức, phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh. Cụ thể qua khảo sát đầu năm khi thiết lập nhóm zalo, khảo sát thiết bị của học sinh và những khó khăn ban đầu của học sinh khi học trực tuyến như sau: Lớp Sĩ số Số em có zalo Số em có máy Số em có điện Số em không 5A tính thoại thông có điện thoại minh thông minh phải học nhờ 32 SL TL SL TL SL TL SL TL 31 96,8% 3 9,3% 28 87,5% 1 3,2% Một số hình ảnh minh họa về khó khăn ban đầu khi làm quen với dạy học trực tuyến giữa giáo viên và học sinh:
4. 7 Với lý do những ngày đầu trực tuyến tôi đã vận động phụ huynh mua sắm điện thoại thông minh và vẫn còn một em trong lớp vì hoàn cảnh khó khăn nên tạm thời học trực tuyến chung với bạn gần nhà. Một số khó khăn chung học sinh thường gặp là buổi đầu các em chưa biết vào các ứng dụng như zoom, meet. Một số em không vô được khi mạng yếu, một số em đang vô học lại bị văng ra Trong quá trình như vậy cô giáo phải gọi điện hướng dẫn hoặc chụp hình ảnh lại để hỗ trợ học sinh. Sau đây là một số hình ảnh học sinh gặp khó khăn trong những ngày đầu trực tuyến. Trong thực tế, qua quá trình giảng dạy bản thân tôi nhận thấy khi dạy cho học sinh viết văn miêu tả thì hơn một nửa số học sinh trong lớp gặp khó khăn trong việc tìm ý cho bài văn, và số học sinh còn lại thì thường mắc lỗi diễn đạt ý. Khi chấm bài cho học sinh tôi thấy những bài vău miêu tả của học sinh còn ngắn ngủn, kém hình ảnh, diễn đạt yếu; các bài viết thường rơi vào tình trạng liệt kê, kể lể, khô cứng. Đối với học sinh Tiểu học, biết nói cho đúng, cho đủ, cho rõ nghĩa là khó; để nói hay, nói có cảm xúc và cảm nhận được cái đẹp trong cuộc sống để viết thành những bài văn thì lại khó hơn nhiều. Do vậy dần dần các em thấy mệt mỏi, nhàm chán dẫn đến các em không còn yêu thích phân môn Tập làm văn này. Thực tế dạy học văn miêu tả hiện nay tại trường Nguyễn Bá Ngọc: Giáo viên chưa khơi gợi sự ham thích học phân môn Tập làm văn, chưa phát huy tối đa năng lực học tập và cảm thụ văn học của học sinh. Đặc biệt sau mỗi bài văn, giáo viên chưa hướng dẫn học sinh nhận thấy hình ảnh hay, câu văn hay cần học và chỗ sai cần khắc phục. Về phía học sinh, Các em hiện nay cũng đang xem nhẹ việc đọc sách, phần lớn các em ít quan tâm đến việc đọc mà chủ yếu lại dành nhiều thời gian cho phim ảnh, trò chơi điện tử. Nếu có đọc thường là truyện tranh, thậm chí có truyện không mang tính giáo dục. Thời gian dành cho các em quan sát cũng như đầu tư vào Tập làm văn cũng hạn chế nên vốn luyến về cuộc sống, về văn học của các em cũng hạn chế. Chính điều này tác động không nhỏ đến việc học văn miêu tả ở các em. Vốn từ nghèo nàn lại không biết sắp xếp thế nào cho mạch lạc, chưa diễn đạt được bằng vốn từ ngữ, ngôn ngữ của mình về một sự vật, cảnh vật, con người cụ thể nào đó. *Kết quả học tập môn Tập làm văn đầu năm học 2021-2022: Qua khảo sát trực tuyến môn Tập làm văn đầu năm học 2021-2022 như sau:
5. 8 STT Nội dung Số HS 1 Số HS nắm được cấu trúc 3 phần của một bài Tập làm văn 20/32 2 Số HS biết cách viết mở đoạn gián tiếp 5/32 3 Số HS biết cách viết kết luận mở rộng 12/32 4 Số HS có thể dùng từ ngữ gợi tả 8/32 5 Học sinh biết làm bài văn hay, giàu hình ảnh, có cảm xúc, có 2/32 sáng tạo. 6 Học sinh biết cách làm bài văn có bố cục, biết sắp xếp ý, 7/32 dùng từ phù hợp. 7 Học sinh chưa biết cách làm bài, nội dung bài viết còn sa vào 18/32 liệt kê, kể lể. 8 Học sinh chưa xác định được trọng tâm đề bài cần miêu tả. 17/32 9 Vốn từ ngữ của các em còn nghèo nàn, khuôn sáo, quan sát 18/32 sự vật còn hời hợt. 10 Các em chưa biết cách dùng các biện pháp nghệ thuật khi 29/32 miêu tả. 11 Nhiều em chưa biết dừng lại để nói kĩ một vài chi tiết cụ thể 30/32 nổi bật. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp. Từ những thực trạng dạy đã được làm rõ, tôi đi vào nghiên cứu những biện pháp, kĩ thuật dạy học online nói chung và dạy học online cho thể loại miêu tả trong phân môn Tập làm văn nói riêng, từ đó đề xuất những kiến nghị giúp học sinh có thể tự tin, tích cực trong học Tập làm văn, từ đó nâng cao chất lượng dạy học. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp. Biện pháp 1. Liên hệ phụ huynh, lập zalo nhóm lớp, khảo sát điều kiện dạy học.
6. 9 - Sử dụng các công nghệ khác nhau để thay thế các hoạt động “truyền thống” trên lớp học. - Kiểm tra máy móc, kết nối mạng, các công cụ tương tác trước giờ học. Biện pháp 2. Sử dụng đa dạng hóa các ứng dụng, các phần mềm để kích thích trí tưởng tượng, sự yêu thích của HS khi học văn miêu tả bằng đa phương tiện: âm thanh, hình ảnh, công cụ phản hồi/tương tác. Ví dụ như những phần mềm giảng dạy zoom.us hay PPT, quizizz, youtube Một số hình ảnh minh họa
7. 10 Link Video tả cảnh đẹp HS xem trên Zoom: Bức tranh đồng quê xanh bát ngát Bức tranh đồng quê xanh bát ngát lúc đang thì con gái Bình minh trên cánh đồng
8. 11 Khoảng trời bình yên trên cánh đồng lúa chín Một số bài viết của học sinh trong nhóm Zalo:
9. 13 Mô tả phần mềm dạy học hàng ngày: