Báo cáo Sáng kiến Biện pháp đổi mới phương pháp dạy học Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Lớp 1

Nội dung tài liệu: Báo cáo Sáng kiến Biện pháp đổi mới phương pháp dạy học Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Lớp 1

1. Chúng ta đã biết có tất cả 10 bạn, trong đó có 5 bạn gái thì dựa vào đây các em có biết được số bạn trai không? Bằng cách nào? (chúng ta sẽ lấy số lượng tất cả các bạn trừ đi số lượng bạn gái thì sẽ được số lượng bạn trai là 10 - 5 = 5) Vậy chúng ta sẽ trả lời như thế nào? (còn lại 5 bạn trai) Khi các em đã hiểu bài thì giáo viên sẽ cho cả lớp làm bài vào vỡ Qua phương pháp gợi mở vấn đáp kích thích tư duy độc lập của học sinh, dạy học sinh cách tự suy nghĩ đúng đắn. Bằng cách này học sinh dễ dàng ghi nhớ khắc sâu kiến thức, lôi cuốn học sinh tham gia vào bài học, làm cho không khí lớp học sôi nổi, sinh động, kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin của học sinh, rèn luyện cho học sinh năng lực diễn đạt sự hiểu biết của mình và hiểu ý diễn đạt của người khác. Tạo môi trường để học sinh giúp đỡ nhau trong học tập. Biện pháp thứ ba: Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề Dạy học đặt và giải quyết vấn đề là một phương pháp dạy học toán mà ở đó người giáo viên tạo ra các tình huống có vấn đề, rồi điều khiển học sinh tự phát hiện vấn đề hoạt động tự giác và tích cực để giải quyết vấn đề thông qua đó đạt được mục tiêu bài học. Ví dụ: Bài 11 - Toán lớp 1 (trang 114 sách Chân trời sáng tạo) Điền số thích hợp vào chỗ chấm. 50 + ..? = 58 .. ? .. - 5 = 40 94 - ? = 90 ?..+ 7 = 37 Bước 1: Giáo viên nêu vấn đề, thường là đưa ra tình huống có vấn đề để học sinh trực tiếp chỉ ra vấn đề hoặc là học sinh sau khi tìm hiểu sẽ tự tìm ra vấn đề. Bước 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm các chiến lược để giải quyết vấn đề. Bước 3: Giáo viên theo dõi và giúp đỡ học sinh. Bước 4: Hướng dẫn học sinh cách trình bày giải quyết vấn đề. Phương pháp đặt vấn đề, giải quyết vấn đề rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích, đánh giá, tư duy sáng tạo, tư duy phê phán cho mỗi học sinh, phát triển được khả năng xem xét, tìm tòi dưới nhiều góc độ khác nhau của bài toán. Trong quá trình tìm hiểu vấn đề, học sinh còn có khả năng làm việc cá nhân, hợp tác làm việc nhóm, tìm tòi và trao đổi hay bàn luận, khả năng tự tin giao tiếp toán học với các bạn cùng nhóm để tìm ra cách thức giải quyết vấn đề nhanh nhất, hiệu quả nhất. Giáo viên là người theo dõi, quan sát, nhận xét, kết luận khen thưởng. Biện pháp thứ tư: Phương pháp luyện tập thực hành: Là phương pháp dạy học toán mà ở đó người giáo viên tổ chức cho học sinh giải quyết các nhiệm vụ hay các bài tập để tự học sinh khắc sâu kiến thức đã học hoặc phát triển kiến thức đó trở thành kiến thức mới hoặc vận dụng kiến thức đó làm tính giải toán và áp dụng thực tế. Tôn trọng tính độc lập của học sinh, để học sinh suy nghĩ tìm ra biện pháp thực hành.
2. Ví dụ: Bài 4 - Toán lớp 1 (trang 145 sách Chân trời sáng tạo) Bước 1: Học sinh đọc yêu cầu, phân tích để hiểu yêu cầu bài toán: VD: Bài toán cho biết gi? Bài toán hỏi gì? Bước 2: Giáo viên đặt câu hỏi gợi mở: VD: Muốn biết Mai còn lại bao nhiêu con sao biển chúng ta phải làm như thế nào? Bước 3: Học sinh vận dụng kiến thức đã học để làm bài. Em hãy nói cách làm bài của mình? Qua mỗi dạng bài tập giáo viên cho học sinh đúc kết kiến thức đã học khi học sinh vận dụng làm bài. Giáo viên là người nhận xét, kết luận kiến thức, khen thưởng, động viên, khích lệ. Vận dụng biện pháp trên đã giúp học sinh áp dụng tốt vào luyện tập và học sinh luyện tập nhanh chóng, chính xác và có hiệu quả hơn. Biện pháp thứ năm: Phương pháp trò chơi học tập Trong các tiết học Toán, giáo viên thường tổ chức trò chơi học tập, thông qua trò chơi tuyên dương khen thưởng, khích lệ các em. Giáo viên thường cho các em tham gia trò chơi như “Ai nhanh hơn”, “Ai tài thế” “Ai nhanh ai đúng”, “Đôi bạn cùng tiến” để sửa bài cũng như cũng cố lại kiến thức, những bài đó thường thay số khác trong sách để các em hứng thú tham gia. Nhóm nào, đội nào hay cá nhân chiến thắng đều được giáo viên tuyên dương, khen thưởng kịp thời. Ví dụ: Bài 2 - Toán lớp 1 (trang 124 sách Chân trời sáng tạo) Đối với dạng bài toán này giáo viên sẽ tổ chức cho lớp tham gia trò chơi “Ai nhanh ai đúng” 4 nhóm sẽ thi đua làm bài vào bảng nhóm. Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét bổ sung. Giáo viên nhận xét, tuyên dương nhóm thắng. Áp dụng phương pháp trò chơi học tập đã giúp cho tiết học thêm sinh động hơn, học sinh hứng thú học tập và tiếp thu bài nhanh hơn, các em khắc sâu kiến thức đã học. Hiệu quả thu được do áp dụng sáng kiến: Sau một học kì áp dụng các biện pháp trên chất lượng môn Toán của lớp tôi tăng
3. rõ rệt góp phần nâng tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt lên khá cao đồng thời giảm được tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành so với đầu năm. Học sinh chủ động tiếp thu, ghi nhớ kiến thức, phát huy những khả năng, lập luận, tư duy, sáng tạo, kĩ năng tính toán, giải quyết vấn đề toán học nhanh gọn, chính xác. Học sinh hứng thú qua các trò chơi học tập, yêu thích tìm hiểu, phát huy năng khiếu toán học. Vận dụng tốt những kiến thức toán học vào cuộc sống hàng ngày. Điều này chứng tỏ việc đổi mới phương pháp dạy học có tác dụng quan trọng trong việc phát triển năng lực học tập của học sinh. Môn học Sĩ số Kết quả học Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành giáo dục Số Số Số sinh Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ lượng lượng lượng Tháng 30 11 36,7% 15 50% 4 13,3% 9/2024 Tháng 30 21 70% 9 30% 0 0% 5/2025 * Điểm mới của sáng kiến trên là: Sau một thời gian áp dụng “Biện pháp đổi mới phương pháp dạy học Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một” điểm mấu chốt mà tôi rút ra ở đây có tính khác biệt là: Giáo viên có khả năng dạy học phân hoá phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp, giúp học sinh phát triển đồng thời các năng lực cần thiết như tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, và khả năng làm việc nhóm, khả năng tư duy của học sinh. Phương pháp luyện tập thực hành giúp học sinh chủ động trong việc tự khám phá các bài tập. Việc sử dụng phương pháp trò chơi học tập trong tiết học tạo ra sự gần gũi giữa học sinh với học sinh, đã giúp cho tiết học thêm sinh động hơn, học sinh hứng thú học tập và tiếp thu bài nhanh hơn, các em khắc sâu kiến thức đã học. Đồng thời phát triển năng lực giao tiếp giữa học sinh với học sinh. Thay vì chỉ đánh giá học sinh qua bài kiểm tra định kỳ mà còn đánh giá quá trình học tập của học sinh thông qua các dự án, bài tập nhóm, và sự tiến bộ trong suốt quá trình học, từ đó tạo động lực cho học sinh và giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp dạy học kịp thời. Các bài học được thiết kế không chỉ giúp học sinh học thuộc các phép toán mà còn khuyến khích học sinh suy nghĩ và tìm cách giải quyết vấn đề bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ đó phát triển năng lực tư duy sáng tạo và khả năng ứng dụng toán học trong cuộc sống hàng ngày. 2. Phạm vi ảnh hưởng: 2.1. Ứng dụng trong cơ quan, đơn vị, địa phương: Sáng kiến “ Biện pháp đổi mới phương pháp dạy học Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1” được áp dụng tại lớp 1/4, Trường Tiểu học Thoại Ngọc Hầu đạt kết quả rất tốt. 2.2. Ứng dụng hoặc đã chuyển giao ứng dụng ngoài phạm vi cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh: Sáng kiến “Biện pháp đổi mới phương pháp dạy học Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1” được áp dụng tại lớp 1/3, Trường Tiểu học Lê Thánh Tông, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long.
4. Và cũng sáng kiến này tôi chia sẻ tại lớp 1/2 Trường Tiểu học Vĩnh Xuân, xã Vĩnh Xuân, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long. 2.3. Ứng dụng hoặc đã chuyển giao ứng dụng ngoài phạm vi cơ quan, đơn vị, địa phương ngoài tỉnh: Biện pháp này được đăng lên cổng thông tin điện tử của nhà trường để các đồng nghiệp khác trong và ngoài tỉnh tham khảo và áp dụng. C. Khả năng mở rộng phạm vi ảnh hưởng, tiềm năng khai thác hiệu quả của sáng kiến, đề tài Với những biện pháp mà tôi đã thực hiện như trên đã mang lại kết quả đáng kể trong năm học 2024 - 2025. Bản thân tôi cũng đã triển khai sáng kiến này trong cuộc họp tổ chuyên môn của khối 1 vào tháng 11/2024 áp dụng và đã đạt hiệu quả rất cao. Và đã đăng lên cổng thông tin điện tử của nhà trường được các khối 2,3,4,5 áp dụng vào giảng dạy có hiệu quả rất cao. Tôi tin tưởng rằng với kết quả tốt như trên tôi hi vọng những năm tiếp theo sáng kiến này sẽ được áp dụng rộng rãi cho tất cả các trường tiểu học trong tỉnh Vĩnh Long. Người báo cáo sáng kiến/đề tài Bùi Thị Tâm