Báo cáo Biện pháp Xây dựng lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm lớp

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Xây dựng lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm lớp

1. 2 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài tên biện pháp Bác Hồ đã đi xa rất lâu rồi nhưng những câu nói, lời dạy của Người luôn là tài sản vô giá cho lớp lớp thế hệ chúng ta. Và trong đó câu nói được trích dẫn trong Tuyên ngôn độc lập của Người viết: “Tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Như vậy, hạnh phúc là mưu cầu của mỗi cá nhân, là đích vươn đến, là mục tiêu phấn đấu trong cuộc đời của mỗi con người, trong lĩnh vực giáo dục của mỗi quốc gia. Lấy cảm hứng từ mô hình “Happy School” của UNESCO, mô hình "Trường học hạnh phúc" bắt đầu triển khai thí điểm ở nước ta vào tháng 4/2018 và sau đó nhanh chóng được nhân rộng trong nhiều cơ sở giáo dục đào tạo trên cả nước. Với các thế hệ học sinh, để có được hạnh phúc, trước hết là được sống trong một gia đình hạnh phúc, được sự yêu thương, che chở của bố mẹ và người thân. Bên cạnh đó, các em cần được trưởng thành trong một ngôi trường hạnh phúc, ở đó các em được học tập, được vui chơi, được chia sẻ, được yêu thương và tôn trọng. Xây dựng trường học hạnh phúc là xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, vui vẻ, hạnh phúc cho cả thầy và trò. Trường học hạnh phúc là nơi không có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo; là nơi mà cả thầy và trò được cảm thông, chia sẻ, quý mến nhau. Và nó cũng là mái nhà chung chứa đầy hạnh phúc của thầy trò. Để xây dựng được trường học hạnh phúc thì mỗi một lớp học cần xây dựng lớp học hạnh phúc. Vậy làm thế nào để thầy trò đều cảm thấy mỗi ngày đến trường là một ngày vui thì chúng ta cần xây dựng hạnh phúc từ chính lớp học của mình. Xuất phát từ mục đích trên nên tôi đã lựa chọn biện pháp: “Xây dựng lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm lớp’’để đạt được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Thông qua biện pháp, tôi có cơ hội học hỏi, trao đổi về phương pháp chủ nhiệm lớp cùng với bạn bè, đồng nghiệp. Từ đó, có thể vận dụng một số biện pháp vào các lớp chủ nhiệm để mang đến cho học sinh đạt được một số kỹ năng
2. 3 cơ bản như: Tôn trọng lẫn nhau; biết nói lời yêu thương, quan tâm, chia sẻ; biết cảm ơn, xin lỗi; biết suy nghĩ tích cực; biết giữ lời hứa; biết lắng nghe lẫn nhau Từ đó học sinh được phát triển một cách toàn diện, phù hợp với mục tiêu giáo dục phổ thông năm 2018. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Từ khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đã đem đến cho đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp nói riêng lòng nhiệt huyết, hăng say trong công việc. Bản thân tôi luôn nỗ lực, cố gắng, học hỏi đồng nghiệp để tích lũy thêm kiến thức. Muốn mang đến niềm vui, sự yêu thương, sẻ chia và những giờ học lí thú cho học sinh thân yêu. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp “Xây dựng lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm lớp’’ cho học sinh lớp 2B trường Tiểu học. 4.2. Đối tượng thực nghiệm Giáo viên và học sinh lớp 2B trường Tiểu học. 4.2.Phạm vi nghiên cứu Công tác chủ nhiệm ở lớp 2 trường Tiểu học. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Tìm hiểu, nghiên cứu, tham khảo các tài liệu về tâm lí học đường, các văn bản, thông tư, công văn của Bộ, của Sở Giáo dục; theo sát kế hoạch giáo dục của nhà trường. 5.2. Phương pháp điều tra Sử dụng phương pháp này để điều tra hoàn cảnh sống, sở thích, mong muốn của học sinh lớp chủ nhiệm. 5.3. Phương pháp thực nghiệm
3. 4 Dựa trên cở sở thực tế và vốn kiến thức của học sinh, giáo viên tiến hành thực nghiệm trên thực tế để điều tra thực trạng và thực nghiệm các giải pháp đã đặt ra nhằm kiểm tra, đánh giá kết quả; phát hiện ra ưu và nhược điểm của từng học sinh. 5.4. Phương pháp quan sát Sử dụng để quan sát diễn biến, hành động, tâm sinh lí của học sinh. Thấy được sự quan tâm, chăm sóc và cách ứng xử của cha mẹ, mối quan hệ bạn bè của học sinh. II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lý luận Trong lời nói hay giao tiếp mọi người thường chúc nhau những câu vui vẻ, hạnh phúc. Và tất cả chúng ta ai cũng muốn mình được hạnh phúc. Có người thì cho rằng hạnh phúc là giàu sang, là sung sướng, là đầy đủ vật chất Nhưng có người lại cho rằng hạnh phúc là có đủ cơm ăn, áo mặc, gia đình đoàn tụ, vui vẻ. Vậy mỗi một người lại có một khái niệm hạnh phúc riêng. Nhưng hạnh phúc nói chung là cảm xúc vui sướng , hài lòng trong cuộc sống khi được đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu về vật chất và tinh thần. Là một giáo viên tiểu học và nhiệm vụ chính song song là làm công tác chủ nhiệm lớp. Tôi nhận thấy học sinh tiểu học cho rằng hạnh phúc rất giản dị như là: - Các em cố gắng học tập để dành được những lời khen ngợi, tuyên dương trước lớp của cô giáo. - Mong muốn được cha mẹ động viên, ghi nhận kết quả học tập và được thưởng quà. - Hay là các em muốn được tự tin thể hiện, trình bày ý kiến cá nhân. - Hạnh phúc khi các em được sống và học tập trong môi trường giáo dục, trong gia đình có đầy đủ vật chất và tinh thần . Khái niệm hạnh phúc thì như vậy thế còn lớp học hạnh phúc là gì? Với tôi hiểu một cách đơn giản, lớp học hạnh phúc chính là điểm đỗ làm cho cả cô và trò đều có cảm giác “muốn đến’’. Là nơi có sự so sánh khác hẳn khi ta ở chỗ khác. Khi đến đây ta luôn cảm thấy vui vẻ, hứng thú, thoải mái. Để có một trường học hạnh phúc thì viên gạch đầu tiên phải xây dựng lớp học hạnh
4. 5 phúc. Ở đó học sinh được học tập, vui chơi, được phát triển toàn diện; là nơi phụ huynh tin yêu, gửi gắm con em mình. Để cả cô trò đều cảm thấy đúng nghĩa với câu nói: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” Hiện nay khi xã hội ngày càng phát triển, việc xây dựng lớp học hạnh phúc ngày càng trở nên quan trọng. Khi xây dựng được những lớp học hạnh phúc, trường học hạnh phúc thì lúc đó giáo viên và học sinh đều cảm thấy thoải mái, vui vẻ, hứng thú trong dạy học. Ở đó cô và trò luôn biết lắng nghe, thấu hiểu nhau, tôn trọng nhau. Để có được thành công và tạo ra giá trị hạnh phúc cần có sự vào cuộc của cả nhà trường, gia đình và xã hội. Không vì thành tích mà phải xem đó là việc nên làm và cần làm. Khi tất cả cùng tìm được niềm vui, hạnh phúc thì mọi thứ sẽ trở nên hài hòa, tốt đẹp. Kết quả khảo sát của học sinh lớp tôi chủ nhiệm, 33 học sinh tiểu học, 10 điều học sinh mong muốn ở giáo viên để việc học được hạnh phúc hơn đã cho kết quả thật bất ngờ. Tôi thống kê được kết quả như sau: Mong muốn của học sinh Kết quả 1 Mong cô giáo cười nhiều hơn. 92,8% 2 Mong được học tập xen lẫn vui chơi. 85% 3 Mong cô nhẹ nhàng hơn khi học sinh làm sai. 84% 4 Mong được khen thưởng nhiều hơn trách móc 79% 5 Mong cô không phê bình trước mặt bạn bè. 71% 6 Mong được khám phá thực tế 65% Theo tôi, để xây dựng một lớp học hạnh phúc cần đảm bảo một số tiêu chí sau: - Đảm bảo môi trường lớp học: Cụ thể là phòng học phải sạch sẽ, rộng rãi, đạt chuẩn theo quy định; đồ đạc được sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp. Phối hợp với phụ huynh mua sắm, trang bị đầy đủ đồ dùng học tập, cơ sở vật chất đảm bảo để các con có một môi trường lớp học tốt nhất theo thực tế địa phương. Tạo mọi điều kiện cho các em tham gia các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm, thể dục thể thao để rèn luyện sức khỏe và phát triển nhân cách. - Trong dạy và học: Thầy cô luôn đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức ở mỗi tiết học. Giao quyền chủ động để học sinh tự tìm tòi, khám phá và
5. 6 chiếm lĩnh kiến thức. Không gây áp lực cho học sinh, sử dụng hình thức khen nhiều hơn chê. Thầy cô luôn là tấm gương sáng để học sinh noi theo trong các hoạt động. - Mối quan hệ: Giáo viên và học sinh biết lắng nghe, chia sẻ, cảm thông và hỗ trợ lẫn nhau. Giáo viên tôn trọng, tin yêu học sinh, đối xử công bằng; còn học sinh thì luôn lễ phép, kính trọng thầy cô; đoàn kết bạn bè. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng công tác dạy học ở lớp chủ nhiệm 2.1.1. Đặc điểm tình hình học sinh lớp chủ nhiệm Năm học 2022-2023, lớp 2B có tổng số học sinh là 33 em, trong đó nam 19 em, nữ 14 em. Học sinh đều thuộc địa bàn xã và nằm rải rác ở các thôn. Trong đó có 3 học sinh là con em hộ cận nghèo, 2 em là học sinh là con em hộ nghèo. Học sinh trong lớp ngoan ngoãn, hứng thú học, ý thức cao trong việc chuẩn bị các phương tiện, đồ dùng học tập phục vụ bài học; tích cực tham gia vào các hoạt động học tập; thường xuyên trao đổi, chia sẻ với bạn trong nhóm học tập, trong lớp để hoàn thành nhiệm vụ học tập. 2.1.2. Đặc điểm tình hình phụ huynh học sinh Phụ huynh rất quan tâm đến việc học của học sinh như: mua sắm đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập, quần áo;... phối hợp sát sao với giáo viên chủ nhiệm trong việc dạy dỗ con em mình. Tạo mọi điều kiện về vật chất và tinh thần để các em có một môi trường học tập tốt nhất, giúp các em phát huy năng lực và phẩm chất của mình. 2.2. Kết quả trước khi khảo sát
6. 7 Nội dung Tổng số Học Trước khi áp dụng biện sinh pháp Số lượng Tỷ lệ % Học sinh mạnh dạn tự tin chủ động chia sẻ khi giao tiếp. 33 13/33 39,4% Học sinh cởi mở thể hiện hành động tình cảm yêu 33 11/33 33,3% thương, vui tươi với cô và các bạn. Học sinh hứng thú tích cực 33 18/33 54,5% trong hoạt động vui vẻ và thích được đi học. 2.2.1. Những thuận lợi, khó khăn trong dạy-hoc * Thuận lợi - Giáo viên: Bản thân có 5 năm công tác làm giáo viên chủ nhiệm lớp, thích học hỏi, tìm tòi sáng tạo, nhiệt tình trong công tác, hết lòng vì học sinh thân yêu là người trực tiếp giảng dạy tất cả các môn văn hóa nên có thời gian tiếp xúc với lớp mình chủ nhiệm nhiều hơn. Khi làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi luôn nhận được sự chỉ đạo, quan tâm sát sao của chi bộ Đảng, của Ban Giám hiệu, của BCH Công đoàn giáo dục nhà trường cùng sự giúp đỡ của tất cả các ban ngành trong Hội đồng nhà trường. Cơ sở vật chất của trường khang trang đảm bảo cho việc dạy và học. Ngay từ đầu năm học trường đã tổ chức được cuộc họp với phụ huynh để phối hợp thực hiện tốt nế nếp học tập của các em. 100% học sinh hoàn thành kiến thức kĩ năng, năng lực và phẩm chất. Đội ngũ Ban cán sự tập trung những thành viên khá tích cực, ham hoạt động. -Học sinh: Đa số học sinh đều ngoan ngoãn, lễ phép; kính trọng thầy cô giáo; đoàn kết bạn bè. Chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, làm bài tập ở nhà và chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Trong lớp tích cực phát biểu xây dựng bài; mạnh dạn chia sẻ, trình bày ý kiến cá nhân; tích cực hợp tác với bạn trong nhóm. * Khó khăn
7. 8 - Giáo viên: Năm học 2022-2023 tôi được nhà trường phân công giảng dạy và chủ nhiệm lớp 2B. Ngay từ đầu năm học tôi đã tâm sự với chị em trong trường về việc “Thầy cô có hạnh phúc khi đến trường không?’’ và tổng hợp được một số ý kiến từ đồng nghiệp là: + Giáo viên chịu áp lực gia đình nên đến lớp còn chưa vui vẻ. + Nội dung kiến thức truyền tải đến học sinh còn kéo dài. + Giáo viên kì vọng nhiều ở học sinh nên các em chịu áp lực trong tiết học. + Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con, chưa hiểu và thông cảm cho giáo viên. - Học sinh: Là học sinh lớp 2 nên về nhận thức và suy nghĩ đều rất mơ hồ, ngây thơ. Qua những giờ giải lao tôi thường trò chuyện với học sinh và hỏi các em một số câu hỏi như: Em có thích đến trường không? Rất nhiều câu trả lời đưa ra: có em bảo có, có em lại bảo thỉnh thoảng cô khen thì thấy vui, có em thì cười tươi nói rất thích đến trường Từ đây, ta thấy được vẫn có những em không thấy hạnh phúc khi đến trường. Vậy nguyên nhân là do đâu, tôi tổng hợp và đưa ra một số nguyên nhân như: + Một số em do năng lực hạn chế nên nhận thức chậm: làm bài chưa chính xác, viết còn sai lỗi chính tả... + Số học sinh xuất sắc để xây dựng đội ngũ ban cán bộ lớp còn hạn chế. + Một số em còn nhút nhát; chưa mạnh dạn chia sẻ, trình bày trước lớp; ngại tham gia các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa... Rất nhiều câu hỏi được đặt ra và đây cũng là điều tôi luôn trăn trở. Làm thế nào để học sinh lớp mình vừa ngoan, vừa giỏi và đạt kết quả cao trong học tập. Để các em luôn cảm thấy mỗi ngày đến lớp đều vui, đều hạnh phúc và ý nghĩa. 2.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế
8. 9 Sĩ số lớp đông nên sự quan tâm đến tất cả các học sinh còn hạn chế. Nhiều phụ huynh đi làm ăn xa nên việc giáo dục con cái chủ yếu giao cho ông bà và nhà trường; một số em chưa tự giác học và làm bài. Kinh nghiệm vận dụng phương pháp, kỹ thuật vào dạy học còn hạn chế, nhất là việc tổ chức cho học sinh học tập cộng tác nhóm. 3. Các biện pháp Dựa trên những tiêu chí xây dựng lớp học hạnh phúc, tôi thấy rằng, để có một lớp học hạnh phúc thực sự, ngoài giải pháp lớn thì cần có những giải pháp nho nhỏ, đó là những việc chúng ta cần làm, tìm hiểu và đưa vào thực nghiệm. Từ thực trạng nêu trên, tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp để cải thiện hạnh phúc của giáo viên và học sinh trong mỗi lớp học mà bản thân tôi đã áp dụng thực hiện ngay tại lớp học của mình. 3.1. Biện pháp 1: Giáo viên thay đổi bản thân, kiến tạo hạnh phúc Thật ra, ai cũng có thể nhận ra và tạo ra hạnh phúc của riêng mình. Đó là hãy quan tâm đến việc làm cho mình khỏe, duy trì cảm xúc tích cực để từ đó làm việc tốt, sống tốt, việc duy trì cảm xúc tích cực rất hữu hiệu. Ở năm học 2022-2023, tôi đã thực nghiệm thay đổi chính mình. Tôi đặt ra cho mình yêu cầu là mỗi ngày đến lớp nên cười nhiều hơn với học sinh để tạo một bầu không khí thân thiện, vui vẻ trong giờ học. Đúng như ông cha ta từng dạy bảo “ Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ” và lợi ích của nụ cười đã được khoa học chứng minh. Việc này tưởng đơn giản nhưng không phải giáo viên nào cũng làm được vì giáo viên chưa biết điều chỉnh cảm xúc của mình, không có tính hài hước nhưng chúng ta sẽ làm được nếu chúng ta có tâm với nghề, yêu thương học sinh như những đứa con của mình. Cụ thể: Vào các giờ ra chơi, tôi thường trò chuyện, tâm sự với các em, tạo sự gần gũi, thoải mái, xoá bỏ đi bức tường ngăn cách giữa cô và trò. Lồng ghép sự hài hước vào trong lớp học bằng lời nói, biểu cảm, hành động của giáo viên. Ví dụ: khi học sinh nói chuyện trong giờ học tôi thường làm khuôn mặt khôi hài để giúp học sinh nhìn ra được lỗi của mình mà sửa sai.
9. 10 Giáo viên hướng dẫn nhẹ nhàng khi học sinh làm sai, giữ bình tĩnh khi học sinh mắc lỗi, không phê bình nặng lời, gay gắt trước mặt người khác; khích lệ, khen thưởng các em nhiều hơn. Cụ thể: Tâm lí chung của học sinh là sợ trả lời sai, có em còn hỏi “ Làm sai có bị sao không ạ?” Trong tình huống đó, tôi có thể nói vui rằng: “Sai à? Không sao, em ngồi xuống suy nghĩ tiếp nhé”. Rồi tôi mời những ý kiến của học sinh khác. Giáo viên nhận xét, góp ý một các khéo léo về những điều các con làm sai hoặc làm chưa tốt, không nên chê bai. Mỗi lời nói, hành động của thầy cô sẽ là nguồn lực để các em thay đổi theo hướng tích cực. Ở gia đình, tôi làm tròn trách nhiệm của một người vợ, người mẹ, người con, luôn quan tâm, chia sẻ và tạo niềm vui cho các thành viên trong gia đình. Tôi luôn cố gắng duy trì những suy nghĩ, cảm xúc tích cực để trở thành người hạnh phúc. Mỗi sáng đến trường, tôi đều tự hỏi bản thân hôm nay mình có đủ hạnh phúc không? Nếu chưa đủ, tôi cần nhanh chóng thay đổi làm dịu bản thân lại để vào tiết học với một nụ cười tự nhiên. Là một nhà giáo, tôi luôn nghĩ trước hết mình phải là tấm gương sáng về nhân cách, đạo đức cho học sinh noi theo. Để xứng đáng với sự tôn vinh, tin yêu của xã hội mỗi một nhà giáo phải không ngừng cố gắng, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức; tích cực bồi dưỡng chuyên môn để mang đến cho học sinh những giờ học hay.
10. 11 Hình ảnh giáo viên gần gũi trò chuyện cùng học sinh trong giờ ra chơi. Hình ảnh giáo viên chơi cùng các con trong các giờ ra chơi. Sau những giờ học căng thẳng các em được trò chuyện, vui chơi; mối quan hệ giáo viên-học sinh thêm gần gũi, thân thiết và thấu hiểu nhau hơn. 3.2. Biện pháp 2: Tiết học hạnh phúc. Để có một tiết học cho là hạnh phúc thì mỗi thầy cô cần thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và khả năng sử dụng ứng dụng CNTT vào bài dạy, có phương pháp dạy học hiệu quả, tạo hứng thú, lôi cuốn học sinh. Một lớp học hạnh phúc được xây dựng chủ yếu dựa trên các mối quan hệ tích cực. Bởi vậy, trong mỗi giờ học, tôi đã mạnh dạn thực hiện những việc làm
11. 12 sau: Bắt đầu vào tiết học, tôi cho học sinh khởi động bằng một số việc làm đơn giản như thực hiện vài động tác thể dục, hát và biểu diễn, trò chơi tìm đáp án bằng hoa xoay để kích thích những cảm xúc tích cực trong học sinh, từ đó các em thu nhận kiến thức dễ dàng hơn. Ví dụ: Trong tiết Tiếng Việt, bài đọc “Mít làm thơ’’, sau khi học xong tôi cho các em tập làm thơ theo kiểu bắt vần với nhau như của bạn Mít. Tiết học hôm ấy tôi cảm thấy rất hạnh phúc. Khi các em đọc thơ mình làm thì tôi và các bạn trong lớp đều cảm thấy rất thích thú trước những câu thơ ngộ nghĩnh của các em. Mỗi giờ học như thế tôi nhận thấy rõ sự hạnh phúc trên gương mặt các em. Hạnh phúc trong mỗi tiết học chỉ đơn giản vậy, chỉ là các em được thể hiện khả năng của mình, được mang lại tiếng cười cho các bạn Trong tiết học Toán bài “Thực hành xếp hình’’, các em được thực hành xếp hình khối. Khi các em hoạt động tôi đã quan sát các nhóm và đều nhận thấy sự tích cực, hứng khởi và vui vẻ. Bạn nào cũng đưa ra cách tạo hình, có bạn còn sáng tạo xếp thành hình con sâu, hay tàu hỏa Qua hoạt động thực hành này tôi cảm nhận được niềm hạnh phúc khi các em vừa học vừa sáng tạo và khẳng định mình. Góc này nói: “Thưa cô, em xếp hình như này đẹp không?” Góc kia lại: “Thưa cô, hình con sâu của em có đáng yêu không?”... Bầu không khí lớp học rất vui vẻ và náo nhiệt. Thế là giờ học không còn áp lực nữa mà nhờ những hoạt động như này các em thấy thoải mái, tự tin và hạnh phúc hơn.