Báo cáo Biện pháp Vận dụng Tích hợp giáo dục môi trường trong giảng dạy bài Hợp chất Các bon Hóa 11

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Vận dụng Tích hợp giáo dục môi trường trong giảng dạy bài Hợp chất Các bon Hóa 11

1. - Củng cố tài nguyên đất, tài nguyên nước. Cải thiện tình trạng của các nguồn tài nguyên hiện nay. - Giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, sử dụng tài nguyên hợp lý, luôn tìm nguồn tài nguyên mới thay thế. + Ô nhiễm môi trường và sức khỏe con người - Cung cấp thông tin về các loại độc chất hóa học và ảnh hưởng của độc chất đến sức khỏe con người. - Cung cấp những ảnh hưởng do ô nhiễm môi trường đến sức khỏe con người và cách phòng tránh. - Cung cấp cho học sinh những cách xử lý khi nhiễm độc. - Rèn cho học sinh tính cẩn thận, không để hóa chất thoát ra ngoài. - Gợi ý những giải pháp xử lý ô nhiễm. 2/ Phương pháp tích hợp a. Tích hợp Tích hợp là cách kết hợp một cách có hệ thống các kiến thức hóa học với kiến thức BVMT một cách hài hòa, thống nhất b. Lồng ghép Lồng ghép thể hiện là việc lắp ghép nội dung bài học về mặt cấu trúc để có thể đưa vào bài học một đoạn, một mục, một số câu hỏi có nội dung GDMT Hình thức Lồng ghép có 3 mức độ: Lồng ghép toàn phần, Lồng ghép một hoặc nhiều bộ phận, Lồng ghép liên hệ mở rộng bài học. Tùy thuộc điều kiện, mục tiêu bài học, cấu trúc nội dung bài học để có thể lựa chọn hình thức lồng ghép phù hợp để đem lại hiệu quả giáo dục cao nhất. Vận dụng vào bài Tiết 24 - BÀI 16: HỢP CHẤT CỦA CACBON I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Phát biểu được tính chất vật lí của CO và CO 2 ; Trình bày được tác hại của khí CO và CO2 tới sức khỏe con người và môi trường; - Nêu được các biện pháp khắc phục giảm thiểu khí CO và khí CO 2 trong môi trường 3
2. - Nêu được ứng dụng của khí CO và CO2 (làm “đá khô”,sản xuất nước giải khát ) - Phát biểu được nguyên tắc điều chế CO, CO 2 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp - Trình bày được tính chất của axit cacbonic và muối cacbonat Hiểu được: CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit 2. Kĩ năng: - Sử dụng CNTT, chọn lọc thông tin, hợp tác, chia sẽ để cùng giải quyết vấn đề thực tiễn đưa ra - Trình bày được khái niệm “ hiệu ứng nhà kính” nguyên nhân và hậu quả của nó - Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của CO, CO2 - Tiến hành thành công thí nghiệm thổi khí CO2 vào dung dịch nước vôi trong - Tiến hành thành công thí nghiệm vui: “chế tạo quả trứng khổng lồ” 3. Thái độ: - Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch trong làm việc nhóm - Giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường, ý thức liên hệ bài học với thực tiễn - Hứng thú với môn học, say sưa học hỏi, trải nghiệm và sáng tạo thông qua việc tiến hành các thí nghiệm thực tế II. Phương pháp dạy học - Hoạt động nhóm – liên hệ bài học với thực tiễn III. Phương tiện dạy học – chuẩn bị của thầy và trò *Giáo viên: giáo án, Hóa chất , dụng cụ thí nghiệm *Học sinh: Hoàn thành BTVN Tìm hiểu về hiệu ứng nhà kính và tác hại của nó kèm theo liên hệ thực tiễn KHỞI ĐỘNG : GV đưa ra các hình ảnh về các tình huống, hiện tượng liên quan đến bài học? IV. Tiến trình bài dạy: Hoạt động 1: So sánh tính chất vật lí của cacbon oxit (CO và CO2) và liên hệ thực tế sự ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người của cacbon đioxit (CO và CO2) GV chia lớp thành 4 nhóm và tổ chức trò chơi “ tiếp sức” :
3. -Yêu cầu HS nghiên cứu sách giáo khoa và so sánh tính chất vật lí của CO và CO2 Lập bảng so sánh tính chất vật lí của CO và CO2 CO CO2 Giống nhau Khác nhau - Thảo luận nhóm 1 phút và trình bày vào bảng phụ trong vòng 1 phút GV nhân xét và đánh giá các nhóm + Liên hệ giáo dục ý thức bảo vệ môi trường GV yêu cầu đại diện nhóm 1 lên trình bày nội dung tìm hiểu về khí CO (nguyên nhân, tác hại, liên hệ thực tế, biện pháp phòng tránh) NỘI DUNG BÀI THUYẾT TRÌNH NHÓM 1 Khí CO ( Cacbon monooxit ) Khí CO là một hợp chất khí rất độc và thường gặp của Cacbon .Vậy nguyên nhân sinh ra khí CO là gì? Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là do khí thải của động cơ đốt trong tạo ra sau khi đốt các nhiên liệu gốc cacbon có chứa CO, đặc biệt với nồng độ cao khi nhiệt độ quá thấp Nguyên nhân thứ hai là do: Các chất hữu cơ và than bị đốt cháy không hoàn toàn tạo ra nhiều CO, như than đá, giấy, xăng, dầu, khí đốt Khí CO cũng chiếm một lượng đáng kể trong khói thuốc lá Cháy nhà, cháy các chất hữu cơ như xốp ,giấy , tạo ra nhiều khí độc trong đó có CO Trong công nghiệp gang thép, sắt được luyện trong các lò cao cùng với than cốc, đá vôi và một số chất khác.Tỷ lệ CO trong khí lò cao rất lớn, có thể thoát ra gây ô nhiễm xung quanh 5
4. Nổ mìn tạo ra CO cùng nhiều chất độc khác. Hàng năm trên toàn cầu sản sinh khoảng 600 triệu tấn CO nhưng ẩn chứa sau đó là những tác hại không lường đối với môi trường và sức khỏe của chính chúng ta - Hỗn hợp CO trong không khí ở nồng độ giới hạn sẽ trở thành hỗn hợp cháy nổ. CO là loại khí đặc biệt nguy hiểm cho các thiết bị lọc bụi tĩnh điện khi lọc khói lò nung hay khí thải lò đốt tích lũy trong không gian kín. - Khí CO gây ra đau đầu chóng mặt thầm chí dẫn đến tử vong cho động vật và cả con người là vì CO có áI lực rất mạnh với hồng cầu trong máu dẫn tới các tai biến gây tử vong vì thiếu ô xy trong máu. Nồng độ chỉ khoảng 0,1% CO trong không khí cũng có thể là nguy hiểm đến tính mạng. - Trong những đám cháy nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tử vong là do ngạt khí CO •Ở Pháp, hàng năm có khoảng 10000 ca ngộ độc cấp tính khí CO với khoảng 400 người chết mỗi năm, theo Agnes Verrier, Viện Veille Sanitaire, Pháp • Trong khi đó, ngộ độc cấp khí CO cũng là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Mỹ với 5613 trường hợp từ năm 1979 đến năm 1988 và 2631 ca tử vong do ngộ độc CO không liên quan đến cháy trong các năm 1999- 2004, theo báo cáo của Trung tâm Thống kê Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ • Ít nhất 50 trường hợp tử vong được ghi nhận trên toàn quốc mỗi năm. Đặc biệt là những vụ việc thương tâm xảy ra gần đây như :.vụ cháy quán karaoke ở Bình Dương khiến 32 người tử vong,Nguyên nhân làm 32 nạn nhân tử vong cũng được xác định do ngạt khí C0, CO2, S, N; cháy bỏng nặng. do nhiễm độc khí CO., - Hay cuộc vui chơi tại quán karaoke ở Hải Phòng đã biến thành thảm họa làm cho 18 người tử vong vì ngạt khí CO...... + Liên hệ giáo dục ý thức bảo vệ môi trường
5. Tất cả là một lời nhắc nhở,một lời cảnh tỉnh cho tất cả mọi người .Vì vậy phòng bệnh còn hơn chữa bệnh, chúng ta cần biết và thực hiện những cách phòng chống ngộ độc khí CO: - Biện pháp đơn giản có thể giúp ngăn ngừa ngộ độc khí CO là đầu tư thiết bị dò khí CO. Cài đặt thiết bị này trong nhà và bên ngoài phòng ngủ cá nhân. Kiểm tra pin của máy dò khói ít nhất 2 lần một năm. - Sử dụng các thiết bị theo khuyến cáo. Không dùng bếp gas hoặc lò nướng để sưởi ấm nhà. Chỉ sử dụng máy sưởi đốt nhiên liệu khi có người theo dõi chúng và tất cả cửa trong nhà phải mở để thoáng khí. Không chạy máy phát điện trong một không gian kín như tầng hầm hoặc nhà để xe. Mở cửa nhà để xe trước khi khởi động xe. - Giữ các thiết bị gas và lò sưởi trong tình trạng tốt. Hằng năm, đề nghị đơn vị chức năng đến kiểm tra định kỳ các thiết bị khí đốt, bao gồm cả lò sưởi. - Đảm bảo nhà của bạn có đủ thông gió và chúng không bị chặn, tắc nghẽn. Mong rằng các bạn đã có được những kiến thức mới và hữu ích dành cho mình .Bài thuyết trình của nhóm chúng tôi đến đây là hết cảm ơn các bạn đã lắng nghe. GV yêu cầu đại diện nhóm 2 lên trình bày nội dung tìm hiểu về khí CO2 (nguyên nhân, hậu quả, liên hệ thực tế) NỘI DUNG BÀI THUYẾT TRÌNH NHÓM 2 Nhìn hình ảnh(phụ lục) này các bạn có thể dự đoán được đây là hiện tượng gì? Hiệu ứng nhà kính là gì? - Khi ánh sáng mặt trời chiếu vào Trái Đất, một phần được Trái Đất hấp thu và một phần được phản xạ vào không gian. các khí nhà kính có tác dụng giữ lại nhiệt của mặt trời, không cho nó phản xạ đi, nếu các khí nhà kính tồn tại vừa phải thì chúng giúp cho nhiệt độ Trái Đất không quá lạnh nhưng nếu chúng có quá nhiều trong khí quyển thì kết quả là Trái Đất nóng lên. - Vai trò gây nên hiệu ứng nhà kính của các chất khí được xếp theo thứ tự sau: CO2 => CFC => CH4 => O3 => NO2 7
6. Nguyên nhân? - Do chặt cây, đốt rừng. - Khói bụi từ các phương tiện giao thông đi lại. - Khí thải từ các nhà máy xí nghiệp. Hậu quả của hiệu ứng nhà kính? - Lũ lụt: + Băng tan ở Bắc cực và Nam cực dẫn đến lũ lụt, giông bão hoành hành với cường độ gia tăng gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản ở nhiều quốc gia trên thế giới + Tại Hoa Kỳ, dự đoán mực nước biển Nước biển dâng cao gây ngập lụt nhiều sẽ tăng 30cm vào năm 2100 -> mất đi thành phố 9000 dặm đất sinh hoạt. Cũng theo dự đoán không đâu xa, ngay tại Đồng Bằng Sông Cửu Long của nước Việt Nam chúng ta, trong tương lai có thể bị nước nhấn chìm hoàn toàn.Băng tan ở Bắc cực và Nam cực + Bão lũ gia tăng, sóng thần liên miên: Đây chính là sóng thần tại Nhật Bản, đợt sóng này cao những 10m đã nhấn chìm toàn bộ thành phố của Nhật. - Nhiệt độ: + Ở Pháp nhiệt độ đạt mức kỷ lục 40 độ C khiến gần 3000 chết. Đây là thiệt hại nặng nề nhất về người năm 2015. + Ở Bồ Đào Nha, 34000 ha rừng biến mất , đây được coi là thiệt hại nặng nề nhất về của. - Hệ sinh thái: + Làm thay đổi hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển. + Ảnh hưởng đến năng suất sinh hoạt của các hệ sinh thái. - Khí hậu: + Làm di chuyển các đới khí hậu tồn tại hàng nghìn năm. - Sinh vật:
7. + Hiệu ứng nhà kính khiến trái đất nóng lên làm thay đổi điều kiện sống bình thường của sinh vật. Nhiều loại bị tụt giảm nghiêm trọng về số lượng và cũng có nhiều loài đã tuyệt chủng hoàn toàn. + Các nhà khoa học dự đoán, trong hai thập kỷ tới, Hà Lan sẽ mất đi 80% cá thể chim. - Lâm nghiệp + Các bạn có thể thấy đây là hình ảnh một điểm cháy rừng tại huyện Kampar, tỉnh Riau trên đảo Sumatra, indonesia ngày 29/6/2015 + Chúng ta không thể quên được vụ cháy rừng quy mô lớn tại Indonesia tháng 7 năm nay đã lan sang Malaysia, Singapore và thậm chí tại Sài Gòn, Việt Nam đã xảy ra hiện tượng mù khô do ảnh hưởng từ cháy rừng Indonesia. Các nhà chức trách đã phải kêu gọi sự giúp đỡ từ nước ngoài để dập tắt đám cháy. -> Khiến cho: + Mọi nơi kể cả thành phố đều chìm trong khói bụi mịt mờ. + Người dân được khuyến cáo đeo khẩu trang để tránh nhiêm khuẩn. + Trường học, sân bay đóng cửa khẩn cấp . - Kinh tế toàn cầu suy giảm 20% do hiện tượng hiệu ứng nhà kính đang không có điểm dừng. - Nhưng kinh tế không quan trọng bằng việc sức khỏe của con người đang suy giảm từng ngày: + Số người chết vì thay đổi nhiệt tăng cao. + Ngoài ra sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa do hiệu ứng nhà kính gây ra khiến các bệnh truyền nhiễm hoành hành. ( bệnh sởi, dịch hạch, ) GV yêu cầu đại diện nhóm 3 lên trình bày những hành động cụ thể góp phần bảo vệ môi trường (giảm thiểu khí CO và khí CO2)? NỘI DUNG BÀI THUYẾT TRÌNH NHÓM 3 1. Trồng thật nhiều cây xanh: - Trồng nhiều cây xanh không chỉ mang lại cho chúng ta một khung cảnh đẹp, thoáng đãng, không khí trong lành mà cây xanh còn làm giảm thiểu một lượng lớn khí CO2. 9
8. - Câu hỏi: Vậy theo các bạn cây xanh làm giảm thiểu lượng khí CO2 bằng cách nào ? - Trả lời: Thông qua quá trình quang hợp 2. Tiết kiệm điện: - Các bạn có biết rằng một phần điện năng chúng ta dùng hiện nay được tạo ra qua việc đốt các nhiên liệu hóa thạch, thải ra môi trường một lượng lớn khí CO2. Vậy chúng ta hãy tiết kiệm điện bằng cách sử dụng các bóng đèn tiết kiệm điện hay tắt điện khi không sử dụng để giảm thiểu lượng khí CO2 - Ngoài ra, trong tương lai chúng ta cũng có thể sử dụng năng lượng hydrogen – một loại năng lượng sạch, có thể sản xuất từ nhiều nguồn khác nhau. 3. Tiết kiệm giấy: - Chúng ta hãy cùng tiết kiệm giấy như dùng cả 2 mặt, dùng giấy cũ làm nháp, chỉ với những hành động nhỏ trên, chúng ta cũng đã làm giảm lượng khí CO2 trong quá trình sản xuất cũng như ngăn chặng việc chặt phá rừng bừa bãi. 4. Sử dùng nguyên, vật liệu thân thiên với môi trường: - Các bạn cũng có thể sủ dụng các sản phẩm làm từ nguyên liệu thân thiện với môi trường như nilông tự hủy, vải không dệt, hay các loại dầu sinh học, Diesel sinh học kết hợp với các loại năng lượng sạch như năng lượng mặt trời, năng lượng gió,.. Vậy hiện nay các nhà chức trách và các quốc gia trên thế giới đã có những hành động gì để bảo vệ môi trường ? - Con người hiện nay rất quan tâm đến môi trường sống, đặc biệt là qua các buổi họi nghị, hội thảo về môi trường và quan trong nhất là Cuộc Hội Nghị Kyoto gần đây (21/4/2015): trong cuộc hội nghị, các nước tham gia phải cam kết giảm thiểu tối thiểu 5% các loại khí gây hiệu ứng nhà kính như khí cacbonic, khí metan và các khí khác. - Ngoài ra, Việt Nam ta không chỉ dừng lại ở việc hưởng ứng và tham gia các cuộc hội nghị về môi trường mà chúng ta còn tổ chức các cuộc hội nghị, họp báo về môi trường tại chính quốc gia ta, đặc biệt nhất đó là Cuộc Hội Nghị Về Môi Trường Lần Thứ 4 gần đây. GV: Nhận xét và bổ sung các nhóm
9. GV kết luận: Những hành động và việc làm cụ thể học sinh có thể chung tay bảo vệ môi trường: - Trồng nhiều cây xanh - Tiết kiệm điện, tắt các thiết bị điện khi là người cuối cùng ra khỏi phòng - Tắt máy khi xe dừng đèn đỏ, không nổ máy trong không gian hẹp, sử dụng xe điện, phương tiện giao thông công cộng - Không sử dụng bếp than trong phòng kín - Kêu gọi mọi người cùng chung tay bảo vệ môi trường Hoạt động 2: SO SÁNH TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA CO VÀ CO2 GV: Dựa vào thành phần cấu tạo hãy dự đoán CO và CO 2 thuộc loại hợp chất nào đã học? Trong các loại oxit đã học thì CO, CO2 thuộc loại Oxit nào? Lấy ví dụ để chứng minh CO2 oxit axit yếu GV yêu cầu HS làm TN nhận biết khí CO2 trong khí thở GV yêu cầu các thành viên trong nhóm đều phải tiến hành thổi khí thở vào dung dịch Ca(OH)2 ( tiến hành trong vòng 1 phút) Các nhóm báo cáo sản phẩm. HS đưa ra kết luận và giải thích hiện tượng bằng phương trình GV: CO có tính chất hóa học đặc trưng là tính khử CO cháy trong oxi và tỏa rất nhiều nhiệt yêu cầu HS viết phương trình và xác định số oxi hóa của C GV chiếu thí nghiệm: CuO + CO - Yêu cầu HS nêu hiện tượng quan sát được: Bột CuO màu sắc thay đổi như thế nào? - Dung dịch Ca(OH)2 có hiện tượng thay đổi? Từ đó hãy dự đoán sản phẩm của phản ứng? GV bổ sung: CO tác dụng oxit kim loại ( sau Al) Học sinh hoàn thành bảng: Lập bảng so sánh tính chất hóa học của CO và CO2 CO CO2 CO là oxit trung tính CO2 là oxit axit CO có tính khử đặc trưng: 11
10. 2 o 4  t CO2(k) + H2O (l)  H2CO3 (dd) 2C O + O2  2 C O2 phản ứng tỏa rất nhiều nhiệt Thí nghiệm: Dùng làm nhiên liệu CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O TN: CuO + CO nước vôi trong trắng Hiện tượng: CuO chuyển từ đen sang → phương pháp nhận biết CO2 đỏ và dung dịch Ca(OH)2 xuất hiện  vẩn đục 2 4 t o CuO + C O  Cu + C O2 Tác dụng oxit kim loại ( sau Al) Hoạt động 3: ứng dụng của CO2 – Thí nghiệm quả trứng khổng lồ GV: Bên cạnh tác hại của CO 2 thì nó có lợi ích gì trong đời sống con người ? lấy ví dụ Yêu cầu HS lắc chai coca và quan sát hiện tượng? GV giới thiệu “nước đá khô” , ứng dụng và cách sử dụng “nước đá khô” an toàn GV: sử dụng ‘nước đá khô’ an toàn cần dùng găng tay bảo vệ tránh bị bỏng lạnh khi tiếp xúc Chia lớp thành 4 nhóm và tiến hành TN : ' chế tạo quả trứng khí khổng lồ' GV: Hướng dẫn HS cách thực hiện Bước 1: chuẩn bị 1 chậu thủy tinh đựng ½ nước lạnh và một ít nước rửa chén Bước 2: Đeo găng tay và lấy đá khô cho vào chậu nước Bước 3: Nhúng ướt giây vải trong dung dịch xà phòng và dùng tay miết thành chậu Bước 4: Khéo léo di chuyển sợi dây sao cho tạo được lớp màng xà phòng trên bề mặt GV yêu cầu các nhóm báo cáo sản phẩm và giải thích hiện tượng HS cần chú ý các thao tác làm thí nghiệm tuyệt đối không để xà phòng rơi vào chậu nước và làm nhiều lần để tạo được lớp màng xà phòng không bị vỡ, lượng CO2 rắn đưa vào vừa phải - chất khí CO 2 thoát ra tạo áp suất bên trong, trên bề mặt chậu xuất hiện lớp màng xà phòng giữ lớp khí lại xuất hiện quả trứng khí Hoạt động 4: Tìm hiểu về axit cacbonic và muối cacbonat GV hướng dẫn HS về nhà tìm hiểu thêm: 1. Nêu tính tan muối cacbonat?
11. 2. Viết phương trình minh họa tính chất hóa học của muối cacbonat và chứng minh muối Hidrocacbonat lưỡng tính? GV đưa ra vấn đề thực tiễn liên quan đến muối cacbonat: - Làm thế nào để xử lý cặn ấm? - Qúa trình hình thành thạch nhũ trong các hang động? HS thảo luận nhóm và đưa ra câu trả lời - Xử lý cặn ấm bằng cách dùng giấm ăn hoặc chanh để hòa tan cặn - Quá trình hình thành thạch nhũ do 2 phản ứng được lặp đi lặp lại theo thời gian Ca(HCO3)2  CaCO3 + CO2 + H2O Hoạt động 5: LUYỆN TẬP Câu 1: X là chất khí không màu, rất độc, cháy trong không khí tạo ra sản phẩm làm đục nước vôi trong. Chất khí X là: A. Cl2 B. CO2 C. CO D. H2 Câu 2: Để đề phòng nhiễm độc CO người ta sử dụng mặt nạ với chất hấp phụ là A. CuO và MnO2 B. CuO và MgO C. CuO và than hoạt tính D. Than hoạt tính Lưu ý: Khi có đám cháy thường nên dùng khăn ướt để tránh Câu 3: "Nước đá khô " không nóng chảy mà thăng hoa nên được dùng để tạo môi trường lạnh và khô rất tiện cho việc bảo quản thực phẩm Nước đá khô là A. CO rắn B. CO2 rắn C. H2O rắn D. SO2 rắn Câu 4: Khi cho hỗn hợp gồm Al2O3, Fe2O3, CuO tác dụng với CO dư ở nhiệt độ cao, phản ứng hoàn toàn được rắn Y. Vậy Y chứa: A. Al2O3, Fe2O3, Cu B. Al2O3, Fe, CuC. Al, Fe, Cu D. Al, Fe 2O3, CuO III. HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Sau khi học xong Bài Hợp chất các bon theo hướng tích hợp đa số học sinh có thái độ tích cực và hiểu biết hơn về vấn đề bảo vệ môi trường: + Nhận biết được một số dấu hiệu ô nhiễm môi trường và một số hóa chất gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí. Từ đó biết một số cách cơ bản xử lý một vài chất thải đơn giản trong đời sống và trong quá trình học tập bộ môn hóa học + Biết thực hiện một số biện pháp đơn giản để bảo vệ môi trường sống. 13