Báo cáo Biện pháp Tạo hứng thú tham gia các hoạt động giáo dục theo chủ đề cho học sinh thông qua phần khởi động trong HĐTN - HN Lớp 7

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Tạo hứng thú tham gia các hoạt động giáo dục theo chủ đề cho học sinh thông qua phần khởi động trong HĐTN - HN Lớp 7

1. 2 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT THCS Trung học cơ sở GDĐT Giáo dục Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông HS Học sinh GV Giáo viên SGK Sách giáo khoa SGV Sách giáo viên SBT Sách bài tập HĐTN - HN Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp GVBM Giáo viên bộ môn
2. 3 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ HĐTN - HN là hoạt động giáo dục hoàn toàn mới trong chương trình Giáo dục phổ thông 2018. HĐTN – HN là hoạt động giáo dục bắt buộc đối với HS trung học nói chung và HS bậc THCS nói riêng. Với quan niệm: Giáo dục cần phải gắn với những điều quen thuộc hàng ngày và nhằm mục đích phục vụ cho chính cuộc sống, điều này giúp cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục trở nên hứng thú và nhẹ nhàng hơn, đưa lí thuyết và thực tế trở nên gần nhau hơn. Mục tiêu này được thể hiện rất rõ tại HĐTN - HN. HĐTN - HN được thực hiện trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với 105 tiết chia cho 3 họat động: là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo dục theo chủ đề; với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Để có giờ HĐTN - HN đúng theo tinh thần đổi mới phương pháp giáo viên phải thực sự sáng tạo trong việc thiết kế tổ chức các hoạt động giáo dục thì mới có thể khơi dậy được sự chủ động, tích cực của học sinh. Thông thường, mỗi giờ hoạt động được thiết kế thành các hoạt động nối tiếp nhau: hoạt động khởi động; hoạt động khám phá – kết nối; hoạt động thực hành; hoạt động vận dụng. Như vậy, hoạt động khởi động là hoạt động đầu tiên của mỗi bài học, có thể coi là bước “trải đệm” để dẫn dắt học sinh vào bài mới tốt hơn. Trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu các hoạt động tổ chức một giờ hoạt động, tôi nhận thấy tầm quan trọng của hoạt động khởi động có ảnh hưởng đến toàn bộ tiến trình giờ hoạt động, tạo tâm lý thoải mái cho học sinh để các em chủ động và tích cực khai thác, khám phá nội dung mới, chia sẻ kinh ghiệm bản thân hay chính là chủ động sẵn sàng tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh nhằm đạt được mục tiêu giáo dục mà HĐTN - HN đề ra về kiến thức, kỹ năng và những năng lực cần hình thành cho học sinh sau mỗi tiết hoạt động. Do đó, tôi xin được mạnh dạn đề xuất và thực hiện biện pháp: “Biện pháp tạo hứng thú tham gia các hoạt động giáo dục theo chủ đề cho học sinh thông
3. 4 qua phần khởi động trong HĐTN - HN lớp 7” để chia sẻ với đồng nghiệp nhằm nâng cao chất lượng giờ hoạt động, đáp ứng mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học. Đóng góp mới của đề tài. Tổ chức tốt hoạt động khởi động của mỗi giờ hoạt động sẽ giúp GV- HS giải quyết được một số vấn đề. - GV: + Tránh được lối mòn trong tư duy truyền giảng một chiều; giúp HS định hướng tốt hơn trong việc tiếp cận nội dung giờ hoạt động. + Luôn có ý thức tự làm mới mình, làm chủ nội dung, phương pháp, cách thức tổ chức các hoạt động giúp HS chủ động, tích cực, sáng tạo trong tiếp cận nội dung giờ hoạt động. - HS: Chủ động, hào hứng tiếp nhận, chia sẻ, tạo hứng thú tham gia vào các hoạt động từ đó có ý thức giải quyết vấn đề bằng nhiều hình thức khác nhau. PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1/ Thực trạng công tác tổ chức hoạt động giáo dục và tính cấp thiết. * Thuận lợi: - Trước hết đó là sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của lãnh đạo ngành đặc biệt là sự chỉ đạo từ phía phòng giáo dục và đào tạo Thị xã Quế Võ,ban giám hiệu trường THCS Phù Lãng, hướng dẫn tận tình của bộ phận chuyên môn THCS thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề để giáo viên trong thị xã, trường có cơ hội giao lưu, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm và tìm ra những phương pháp, cách thức phát huy hiệu quả giờ dạy. Sự quan tâm, hỗ trợ của lãnh đạo địa phương, sự đồng tình, hợp tác của cha mẹ học sinh. - Nhà trường luôn quan tâm, tạo điều kiện cho giáo viên thực hiện nghiêm túc, học sinh tham gia tích cực góp phần hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp, năng lực giải quyết vấn đề trong thực tiễn với bản thân, gia đình, xã hội và ứng phó với biến đổi bất thường của thiên nhiên. Ngoài các nội dung của Hoạt động trải nghiệm được quy định trong chương trình, nhà
4. 5 trường còn tổ chức các hoạt động tập thể, hoạt động trải nghiệm theo hướng tiếp cận năng lực học sinh. Phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động phong phú, đa dạng, mang tính mở và linh hoạt, thu hút được sự tham gia tích cực của HS - Giáo viên: Đội ngũ GV có kinh nghiệm, luôn tâm huyết với nghề; nhiều nhà giáo trẻ năng động, nhiệt huyết, luôn tìm tòi và áp dụng những phương pháp dạy học mới đáp ứng chương trình GDPT 2018; GV phụ trách hoạt động giáo dục nhiệt tình, tâm huyết với nghề. - Học sinh: Phần lớn các em HS ngoan, có ý thức trong học tập và rèn luyện, tích cực tham gia phong trào do đoàn, đội và nhà trường tổ chức. Bên cạnh đó, các em sử dụng tương đối thành thạo phương tiện công nghệ thông tin, có kĩ năng tìm kiếm, sử dụng các nguồn tài liệu tham khảo để phục vụ học tập. * Khó khăn: - HS: Trong một lớp học khả năng tiếp thu của mỗi em học sinh là khác nhau cho nên hứng thú của mỗi em trong mỗi giờ cũng sẽ khác. Có HS hào hứng đón nhận giờ học. Bên cạnh đó vẫn còn rất nhiều HS có thói quen thụ động trong học tập, nhiều học sinh còn có biểu hiện uể oải, mệt mỏi trong giờ. Thói quen lười vận động, lười tư duy, học tập hời hợt, không hứng thú đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập. - GV: GV chưa chú tâm trong việc tổ chức hoạt động khởi động tạo tâm thế, đặt ra những tình huống có vấn đề để đưa HS vào thế chủ động tiếp nhận bài học, hứng thú tham gia các hoạt động, có ý thức tìm tòi giải quyết các vấn đề đặt ra trong giờ học. - Chương trình học: Chương trình HĐTN - HN là một hoạt động giáo dục mới, là chương trình tổ chức hoạt động theo định hướng phát triển năng lực thay đổi hoàn toàn so với chương trình cũ, bước đầu làm quen nên HS còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với phương pháp mới. * Tính cấp thiết:
5. 6 Qua khảo sát đầu năm học 2023-2024 với HS các lớp 7 tại nhà trường thu được kết quả như sau: Bảng tổng hợp kết quả khảo sát mức độ hứng thú của HS với HĐTN - HN lớp 7 giữa học kỳ I năm học 2023- 2024 Kết quả kiểm tra TT Lớp Sĩ số Hứng thú Bình thường Không hứng thú SL % SL % SL % 1 7A 34 15 44.1 11 32.3 8 23.6 2 7B 36 15 42 10 28 11 30 3 7C 36 12 33.3 9 25 15 41.7 Tổng cộng 106 42 39.6 30 28.3 32 32.1 Bảng tổng hợp kết quả khảo sát chất lượng HĐTN - HN Giữa học kỳ I năm học 2023 - 2024 Kết quả kiểm tra TT Lớp Sĩ số Đạt Chưa đạt SL % SL % 1 7A 34 30 88.2 4 11.8 2 7B 36 29 80.5 7 19.5 3 7C 36 26 72.2 10 27.8 Tổng cộng 106 85 80.2 28 19.8 Qua khảo sát thấy được mức độ hứng thú của HS với hoạt động giáo dục này còn thấp, HS chưa thực sự yêu thích HĐTN - HN và chất lượng còn thấp, tỷ lệ HS chưa đạt vẫn có, làm ảnh hưởng đến chất lượng chung của nhà trường. Từ kết quả khảo sát tôi đã nghiên cứu chương trình, nội dung sách giáo khoa, tìm hiểu biện pháp, hình thức tổ chức hoạt động mới, để thiết kế, kế hoạch bài dạy những giờ hoạt động hay, trực quan, sinh động nhằm khơi dậy sự hứng khởi,
6. 7 niềm đam mê hoạt động, tinh thần hợp tác, tích cực sáng tạo, thích được hoạt động của HS. 2/ “Biện pháp tạo hứng thú tham gia các hoạt động giáo dục theo chủ đề cho học sinh thông qua phần khởi động trong HĐTN - HN lớp 7”. a. Biện pháp 1: Khởi động giờ hoạt động bằng phương pháp trực quan. * Khái niệm: Phương pháp trực quan là phương pháp GV sử dụng video, hình ảnh để HS tìm hiểu một nội dung nào đó. * Mục đích của biện pháp: GV có thể sử dụng phương pháp trực quan để bước đầu giúp HS nhận ra nội dung giờ hoạt động mà các em sắp được tham gia. Bên cạnh đó, còn tạo tâm lý thoải mái, phấn khởi, học sinh hào hứng hoạt động hơn, giải tỏa tâm lý mệt mỏi, căng thẳng tinh thần do giờ học trước hoặc mệt mỏi do hoàn cảnh xung quanh gây ra. b. Biện pháp 2: Khởi động giờ hoạt động bằng phương pháp tổ chức trò chơi. * Khái niệm: “Tổ chức hoạt động thông qua trò chơi” là phương pháp tổ chức hoạt động mà GV sẽ tổ chức cho các em HS tìm hiểu về một vấn đề (một mảng nội dung) nào đó thông qua chơi trò chơi. Phương pháp này thuộc danh sách các phương pháp tổ chức hoạt động mới tạo sự hứng thú tìm hiểu vấn đề trong nội dung hoạt động của học sinh. * Mục đích của biện pháp: Nhằm lôi cuốn HS tham gia vào các hoạt động giáo dục một cách tự nhiên bởi khi được chơi các em sẽ thích thú được “học mà chơi, chơi mà học”, và tăng cường tính trách nhiệm; hình thành cho HS tác phong nhanh nhẹn, phát huy tính sáng tạo cũng như tăng cường sự thân thiện, hòa đồng giữa các HS, tạo hứng thú xua tan căng thẳng mệt mỏi trong quá trình học tập và giúp cho việc học tập trở nên nhẹ nhàng, sinh động, không khô khan, hàn lâm, nhàm chán c. Biện pháp 3: Khởi động giờ hoạt động bằng bài hát. * Khái niệm: Khởi động bằng bài hát giúp cho tiết hoạt động trở nên sôi nổi, cuốn hút, giúp HS rèn luyện sự mạnh dạn, tự tin, khả năng phản xạ nhanh, sự sáng
7. 8 tạo, nâng cao tinh thần đoàn kết và sự tương tác giữa học sinh với học sinh, học sinh với giáo viên.... * Mục đích của biện pháp: Giúp vào tiết hoạt động vui vẻ Tạo hứng thú cho học sinh Giúp các em tự tin, tích cực tham gia các hoạt động chung của tập thể Qua việc múa hát giúp các em vào tiết hoạt động thoải mái hơn, phát huy óc sáng tạo nghệ thuật d. Biện pháp 4: Khởi động giờ hoạt động bằng tạo tình huống học tập: * Khái niệm: Tạo tình huống nghĩa là giúp các em tưởng tượng ra một tình huống cụ thể nào đó gần với nội dung hoạt động để các em trải nghiệm, tưởng tượng. * Mục đích của biện pháp: Tạo ra tình huống có vấn đề trong giờ hoạt động, kích thích ở HS nhu cầu giải quyết những vấn đề nảy sinh, lôi cuốn các em vào hoạt động nhận thức tự lực nhằm nắm vững kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo mới, phát triển tính tích cực trí tuệ, hình thành cho các em năng lực tự mình thông hiểu và lĩnh hội thông tin khoa học mới”. 3. Thực nghiệm sư phạm: a. Mô tả cách thức thực hiện: *Áp dụng biện pháp 1: Khởi động giờ hoạt động bằng phương pháp trực quan. +) Cách thực hiện: - Bước 1: GV chuẩn bị hình ảnh, video - Bước 2: GV đưa ra hình ảnh, video và yêu cầu cần thực hiện. - Bước 3: HS chia sẻ ý kiến. - Bước 4: Tổng hợp, đánh giá các ý kiến +) Ví dụ minh họa 1: Khởi động giờ hoạt động bằng video.
8. 9 Tiết 4: Điểm mạnh, điểm hạn chế của tôi. - Chuẩn bị: Video truyền cảm hứng có nội dung liên quan đến nội dung giờ hoạt động. - Cách thực hiện: GV cho HS xem video: “ Nỗ lực 1% mỗi ngày, bạn sẽ đạt được mục tiêu”. - GV: Hãy chia sẻ cảm nghĩ của em sau khi xem video Duy 9A1 - HS suy nghĩ trả lời theo cách hiểu của bản thân - GV: Phân loại, tổng hợp ý kiến của HS - GV: Nhận xét và phân tích, từ đó dẫn dắt vào hoạt động mới. Hình ảnh minh hoạ: HS chú ý theo dõi nội dung video +) Ví dụ minh họa 2: Khởi động giờ hoạt động bằng hình ảnh
9. 10 Tiết 30: Tìm hiểu một số nghề hiện có ở địa phương (Tiếp) - Chuẩn bị: Hình ảnh liên quan đến nội dung giờ hoạt động. - Cách thực hiện: GV yêu cầu các em HS quan sát hình ảnh trên màn hình và đặt câu hỏi. GV: Đâu là nghề truyền thống ở quê em? Kết quả: HS trả lời: Làm gốm. ? Theo em làm thế nào để tiếp tục giữ gìn và phát triển nghề truyền thống đó? (GV: định hướng việc xây dựng ý kiến cá nhân cho HS) HS: Trình bày ý kiến cá nhân. GV: Phân loại và cho HS thảo luận làm sáng tỏ các ý kiến chiếm số đông. Nhận xét và dẫn dắt vào bài mới: Vậy muốn gìn giữ và phát triển nghề truyền thống hay bất kỳ nghề nào cũng cần xác định rõ đặc trưng của nghề đó. Vậy đặc trưng của từng nghề là gì cô trò mình cùng tìm hiểu nhé. +) Hình ảnh minh hoạ:
10. 11 HS gọi tên các nghề truyền thống ở địa phương, chia sẻ cách gìn giữ và phát triển nghề truyền thống đó * Áp dụng biện pháp 2: Khởi động giờ hoạt động bằng phương pháp tổ chức trò chơi. +) Cách thực hiện biện pháp - Bước 1: Giáo viên xác định mục tiêu nội dung của hoạt động - Bước 2: GV chuẩn bị hệ thống các dạng trò chơi khác nhau phù hợp nội dung từng hoạt động giáo dục như: Hái táo, tiếp sức, giải cứu rừng xanh, Bác sĩ tí hon, lật mảnh ghép, hỏi nhanh đáp gọn, ai nhanh hơn, . - Bước 3: GV giao nhiệm vụ cụ thể: Giải thích, mô tả mục tiêu, yêu cầu cần đạt, giới hạn thời gian - Bước 4: HS thực hiện trò chơi dưới sự dẫn dắt, hướng dẫn của GV, báo cáo kết quả và GV đánh giá, nhận xét Sau hoạt động khởi động, GV cần chuẩn bị thêm những lời dẫn vào nội dung hoạt động mới sinh động nhằm kết nối giữa hoạt động khởi động và hoạt động khám phá - kết nối, để các hoạt động được liền mạch, có tác dụng kích thích hứng thú tham gia hoạt động của HS. Trò chơi “Hái táo” Ví dụ minh họa: Tiết 15: Rèn luyện tính kiên trì, chăm chỉ (Tiếp) - GV nêu mục tiêu cần đạt của hoạt động - Giáo viên chuẩn bị trò chơi: trò chơi với tên gọi “Hái táo”. Một cây táo váo 5 quả táo. Mỗi quả táo tương ứng với 1 câu hỏi.
11. 12 - GV giao nhiệm vụ cụ thể: HS lựa chọn quả táo 1, 2, 3, 4, 5 mà em yêu thích. Trả lời các câu hỏi cụ thể, vừa là kiểm tra nội dung cũ. GV: Làm thế nào để rèn luyện tính kiên trì chăm chỉ? -HS tham gia trò chơi: Có ý thức rèn luyện kỉ luật bản thân Thường xuyên hoàn thành công việc. GV: Tính kiên trì, chăm chỉ đóng vai trò quan trọng quyết định thành công của mỗi người. Vậy để có được tính kiên trì, chăm chỉ chúng ta cần xây dựng kế