Báo cáo Biện pháp Tạo hứng thú học tập môn Toán cho học sinh Lớp 6 thông qua hoạt động khởi động

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Tạo hứng thú học tập môn Toán cho học sinh Lớp 6 thông qua hoạt động khởi động

1. 3 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Trong trường Trung học cơ sở, môn Toán có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của giáo dục. Cùng với việc tạo điều kiện cho học sinh kiến tạo tri thức; rèn luyện kĩ năng toán học cần thiết, môn Toán còn có tác dụng góp phần phát triển năng lực trí tuệ chung, đồng thời là công cụ để học các môn khác. Đối với học sinh lớp 6, các em vừa từ tiểu học lên cấp 2, còn nhiều bỡ ngỡ khi học nhiều môn học mới, nhiều thầy cô mới và chưa có phương pháp học phù hợp. Thông thường, mỗi bài học được thiết kế thành các hoạt động nối tiếp nhau, đó là: Hoạt động khởi động; Hoạt động hình thành kiến thức; Hoạt động luyện tập; Hoạt động vận dụng/tìm tòi, mở rộng. Qua thực tế đứng lớp, tôi nhận thấy hoạt động khởi động có ảnh hưởng lớn đến tiến trình tiết dạy, đến việc chủ động, sẵn sàng tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Hoạt động khởi động có vai trò khơi gợi hứng thú đối với bài học và hơn thế còn khơi dậy niềm đam mê, tình yêu đối với môn học. Việc tổ chức hoạt động khởi động hấp dẫn, sinh động cũng góp phần lớn trong sự thành công của tiết dạy. Bởi vậy, tôi đã lựa chọn “Biện pháp tạo hứng thú học tập môn toán cho học sinh lớp 6 thông qua hoạt động khởi động” để chia sẻ với đồng nghiệp, nhằm nâng cao hiệu quả đổi mới trong dạy học môn Toán theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp quý báu từ thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp để biện pháp của mình được hoàn thiện hơn.
2. 4 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng công tác giảng dạy 1.1. Thuận lợi - Đội ngũ cán bộ, giáo viên,có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nhiệt tình công tác; Cơ sở vật chất bước đầu đáp ứng đủ cho điều kiện dạy và học; Các em học sinh ngoan, chăm chỉ học tập có tinh thần tự học, tự quản và phấn đấu vươn lên. - Đại đa số cha mẹ học sinh có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm, nghĩa vụ của mình đối với việc học tập, rèn luyện của con mình; nhiệt tình, năng động, quan tâm, giúp đỡ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị học tâp. - Nhà trường được Phòng GD&ĐT quan tâm chỉ đạo sát sao, tạo điều kiện để thầy và trò hoàn thành nhiệm vụ. Đảng ủy, chính quyền, nhân dân địa phương chăm lo xây dựng cơ sở vật chất và các điều kiện cho con em học tập. - Nhà trường và tổ chuyên môn luôn quan tâm tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong công tác giảng dạy và các hoạt động tự học, tự bồi dưỡng nhằm nâng cao phẩm chất chính trị, nghiệp vụ chuyên môn. - Bản thân có năng lực chuyên môn vững vàng, dạy đúng chuyên môn đào tạo. - Luôn gần gũi, thân thiện, quan tâm sát sao tới từng đối tượng học sinh. - Thường xuyên học hỏi, trau dồi kinh nghiệm từ bạn bè, đồng nghiệp; tham khảo tài liệu, tự bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ cho bản thân. 1.2. Khó khăn Sự “mới lạ” của việc học: Nếu như ở Tiểu học chỉ có một giáo viên dạy các môn văn hóa thì lên cấp 2, mỗi thầy cô giảng dạy một môn học, hết tiết học (45 phút), thầy cô sẽ di chuyển sang lớp khác giảng dạy. Một số bạn chưa quen với việc tự giác ghi chép bài và chuẩn bị cho bài học nên còn lúng túng, mất tự tin. Một số học sinh chưa có phương pháp học phù hợp nên chưa theo kịp bài.
3. 5 Sự thay đổi về tâm sinh lý: Việc đầu tiên có thể khiến các bạn học sinh lớp 6 trở nên nhút nhát đó là tâm lý đang là những học sinh lớn nhất của trường tiểu học nay lại trở thành nhỏ nhất của trường THCS. Nhìn các anh chị lớp trên to lớn, lanh lợi, các bạn bỗng thấy mình sao nhỏ bé, rụt rè. Hơn thế, các nội quy, quy định của nhà trường đều được thực hiện nghiêm túc như đi học muộn, không mặc đồng phục, thường xuyên được theo dõi chặt chẽ để đánh gíá thi đua của cá nhân và của lớp, bạn nào vi phạm sẽ bị phê bình. Những điều đó có thể khiến các bạn thấy rất mới lạ và lo ngại. Đối với chương trình sách giáo khoa: Ở bậc THCS, không còn những bài toán chỉ áp dụng công thức cộng, trừ, nhân, chia đơn thuần mà thay vào đó là những dạng bài logic hơn. Ngoài ra các bạn phải lập luận, chứng minh, áp dụng công thức rồi mới tính toán cho ra kết quả cuối cùng. Trong môn Toán 6 còn chia thành các nội dung lớn: Số học, hình học, hoạt động trải nghiệm, Thống kê xác suất, mỗi phần lại xoay quanh những vấn đề, những bài toán riêng đòi hỏi các em phải nắm chắc kiến thức và vận dụng vào các bài toán thực tế. Điều này không đơn giản đối với nhiều em học sinh lớp 6, đặc biệt các em học ở mức trung bình. 2. Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy: Để tạo hứng thú học tập môn toán cho học sinh lớp 6 thông qua hoạt động khởi động, tôi đã áp dụng các biện pháp sau: 2.1. Biện pháp 1: Hoạt động khởi động bằng tranh ảnh, video, câu chuyện. 2.2. Biện pháp 2: Hoạt động khởi động thông qua các trò chơi. 2.3. Biện pháp 3: Hoạt động khởi động bằng các câu hỏi, phiếu bài tập hay các tình huống thực tế. 2.4. Biện pháp 4 : Hoạt động khởi động bằng những sản phẩm học sinh chuẩn bị trước từ ở nhà. 2.5. Biện pháp 5: Sử dụng phần mềm gọi tên trực tuyến online-stopwatch.
4. 6 Trong quá trình giảng dạy, GV cần sử dụng linh hoạt các biện pháp vào các hoạt động sao cho phù hợp với mục tiêu và đối tượng học sinh. 3. Thực nghiệm sư phạm 3.1. Mô tả cách thực nghiệm Biện pháp 1: Hoạt động khởi động bằng tranh ảnh, video, câu chuyện. - Mục tiêu: Đem lại ấn tượng trực quan về đối tượng nhận thức, kích thích năng lực tư duy, năng lực sáng tạo. - Kĩ thuật và phương tiện tổ chức: Dùng tranh ảnh, câu chuyện, clip ngắn có ý nghĩa, liên hệ với bài học. GV kết hợp đưa các câu hỏi phù hợp với năng lực học sinh. - Cách thực hiện: GV cho HS xem hình ảnh, video, nghe câu chuyện giới thiệu, trả lời các câu hỏi để xuất hiện tình huống có vấn đề dẫn tới bài học. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể: Ví dụ 1: Khi dạy “Tiết 2: Bài 2: Cách ghi Số tự nhiên”, tôi mở đầu bài học bằng cách hỏi các con “Theo các con số tự nhiên bắt nguồn từ đâu? Có từ bao giờ? Liệu rằng từ thời xa xưa con người có sử dụng các con số như hiện nay chúng ta đang sử dụng không?”, tôi để HS trả lời cá nhân và trình chiếu hình ảnh về chữ số của một số quốc gia trên thế giới. Sau đó giới thiệu vào bài: “Trong lịch sử loài người, số tự nhiên bắt nguồn từ nhu cầu đếm và có từ rất sớm. Nhưng trải qua nhiều thế kỉ người ta mới có được cách ghi số tự nhiên như ngày nay, vừa dễ đọc, vừa sử dụng thân thiện trong khoa học. Cách ghi đó như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu bài học”.
5. 7 Ví dụ 2: Khi dạy “Tiết 1: Bài 1: Tập hợp”, tôi đã cho HS xem một video ngắn giới thiệu về nhà Toán học Cantor, cha đẻ của lí thuyết Tập hợp. Từ đó kích thích sự tò mò và nhu cầu muốn tìm hiểu về tập hợp của HS. Tiếp đó tôi tiếp tục dẫn dắt vào bài bằng các ví dụ thực tiễn để HS hiểu rằng tập hợp bao gồm các đối tượng nhất định. Ví dụ 3: Khi dạy “Tiết 8: Bài 6: Lũy thừa với số mũ tự nhiên”, tôi đã khởi động tiết học bằng cách cho học sinh xem video: “Truyện cổ tích Hạt gạo và bàn cờ”. Video nói về việc nhà vua thưởng cho người phát minh ra bàn cờ vua bằng cách: ô thứ nhất để 1 hạt gạo, ô thứ hai để 2 hạt gạo, ô thứ 3 để 4 hạt, ô thứ tư để 8 hạt .Cứ thế số hạt gạo ở ô sau gấp đôi ô trước. Qua câu chuyện này, HS sẽ thấy sức mạnh của lũy thừa từ đó kích thích học sinh tìm hiểu bài học.
6. 8 Hạt gạo và bàn cờ - Câu chuyện cấp số nhân Ví dụ 4: Khi dạy “Tiết 30: Bài 13: Tập hợp các số nguyên” tôi đã khởi động bằng cách cho học sinh xem các hình ảnh thực tế về số nguyên âm và giới thiệu ý nghĩa của chúng. Chẳng hạn như hình ảnh về bản tin thời tiết của một số thành phố trên thế giới. Tôi đưa câu hỏi “Các con có nhận thấy điều gì đặc biệt trong bản tin dự báo thời tiết này không nhỉ?”. Giáo viên gọi một HS trả lời và giới thiệu: “Ngoài một số nhiệt độ quen thuộc như 1 oC; 7oC, 12oC, thì những thành phố có tuyết rơi, số chỉ nhiệt độ của chúng ta đang có dấu “-” ở phía trước. Những dấu “-” này thể hiện mức nhiệt độ dưới 0oC. Ngoài ra thì trong cuộc sống dấu “-” đứng đằng trước một con số chúng ta còn bắt gặp nhiều, ví dụ như hình ảnh về tài khoản thanh toán. Ở đây dấu “-” đứng đằng trước số tiền thể hiện số dư tài khoản bị giảm đi số tiền tương ứng.
7. 9 Các số với dấu “-” đứng đằng trước như thế được gọi là số nguyên âm. Vậy số nguyên âm có ý nghĩa gì trong đời sống và có quan hệ như thế nào với các số đã học thì chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ hơn trong chương III: SỐ NGUYÊN. Trong chương này các em tìm hiểu về số nguyên âm, tập hợp các số nguyên và các phép tính trong tập hợp số nguyên. Biện pháp 2: Hoạt động khởi động thông qua các trò chơi. - Nguyên tắc: Trò chơi phải giúp học sinh rèn luyện kĩ năng học tập, trò chơi phải có sức hấp dẫn thu hút sự chú ý của học sinh, trò chơi phải diễn ra trong thời gian ấn định (5 phút, 7 phút, ), câu hỏi dùng cho trò chơi phải sử dụng cho phù hợp, tránh lan man. - Mục tiêu: Trò chơi vừa là hoạt động giải trí vừa là một phương pháp giáo dục. Dạy học thông qua trò chơi sẽ giảm căng thẳng trong lớp học đồng thời tạo hứng thú, phát triển tư duy sáng tạo của học sinh. - Kĩ thuật và phương tiện tổ chức: GV soạn các trò chơi trên powerpoint (có chèn âm thanh, hình ảnh). Học sinh hoạt động nhóm hoặc cá nhân. - Cách thức thực hiện: GV chuẩn bị đồ dùng, phương tiện cần thiết, lựa chọn trò chơi phù hợp với mục tiêu bài học. HS hoạt động nhóm hoặc cá nhân.
8. 10 Trong quá trình dạy học môn toán, tôi dựa theo nội dung của từng bài, từng mạch kiến thức và điều kiện thời gian trong mỗi tiết học để thiết kế trò chơi khởi động sao cho phù hợp. Ví dụ 5: Trò chơi “Lật mảnh ghép” Khi dạy “Bài 14: Phép cộng và phép trừ số nguyên (Tiết 1)”, tôi đã tổ chức hoạt động khởi động bằng cách tổ chức trò chơi “Lật mảnh ghép” với chủ đề “Một địa danh du lịch” - Chuẩn bị: GV chuẩn bị 4 câu hỏi trắc nghiệm tương ứng 4 mảnh ghép và hình ảnh đỉnh Mẫu Sơn. - Mục tiêu: Học sinh được ôn lại kiến thức về số nguyên âm, thứ tự trong tập hợp số nguyên và được biết đến địa điểm đỉnh Mẫu Sơn. - Luật chơi: GV cho HS chọn câu hỏi tương ứng với các mảnh ghép, trả lời đúng câu hỏi được lật mảnh ghép, sau đó đoán địa danh. 4 câu hỏi trong trò chơi: Câu 1: Tập hợp các số nguyên được kí hiệu là gì? A. N B. N* C. Z D. Z* Câu 2: Cho biết số nào sau đây không là số nguyên âm, không là số nguyên dương? A. 1 B. 2 C. -3 D. 0 Câu 3: Số liền sau của số -3 là số nào sau đây? A. -2 B. -4 C. 3 D. 1 Câu 4: Số liền trước của số -4 là số nào sau đây? A. -3 B. -5 C. 3 D. 5 Đáp án: 1C 2D 3A 4B Sau khi lật 4 mảnh ghép, tôi giới thiệu: Đây là hình ảnh đỉnh Mẫu Sơn (Lạng Sơn). Vào một ngày mùa đông , nhiệt độ ở đỉnh Mẫu Sơn là -3 oC. Chúng ta thấy tuyết đang phủ trắng đường đi. Nếu ban đêm nhiệt độ giảm thêm 5oC nữa thì nhiệt độ ở đó sẽ là bao nhiêu? Từ đó vào bài học.
9. 11 Các con 6C trường THCS Châu Khê hào hứng tham gia trò chơi lật mảnh ghép! Ví dụ 6: Trò chơi “Vòng quay may mắn” Khi dạy “Tiết 11: Luyện tập chung” (SGK trang 27), tôi đã tổ chức trò chơi “Vòng quay may mắn”. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị 5 câu hỏi liên quan tới nội dung kiến thức nhân, chia hai lũy thừa cùng cơ số, thứ tự thực hiện phép tính. - Mục tiêu: HS được hệ thống kiến thức về nhân, chia hai lũy thừa cùng cơ số, thứ tự thực hiện phép tính và tạo tâm thế hứng khởi trước khi vào tiết Luyện tập. - Luật chơi: HS lựa chọn ô câu hỏi và trả lời (Thời gian mỗi câu 30 giây), nếu trả lời đúng được lên quay vòng quay may mắn và nhận điểm thưởng tương ứng. Nếu trả lời sai, cơ hội dành cho bạn khác. - Link hướng dẫn tạo vòng quay may mắn:
10. 12 Học sinh tham gia trò chơi “Vòng quay may mắn” Ví dụ 7: Trò chơi “Hộp quà bí mật” Khi dạy “Bài 8: Quan hệ chia hết và tính chất (Tiết 2)” (SGK toán 6 trang 29), tôi đã tổ chức trò chơi “Hộp quà bí mật”. - Chuẩn bị: GV chuẩn bị 4 câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới nội dung kiến thức quan hệ chia hết, ước và bội. - Mục tiêu: HS được ôn lại kiến thức về quan hệ chia hết, ước và bội. - Luật chơi: Mỗi hộp quà chứa một câu hỏi trắc nghiệm, nếu HS trả lời đúng được mở phần thưởng trong hộp quà, trả lời sai cơ hội dành cho bạn khác. Câu 1: Trong các số sau, số nào là bội của 7? A. 8 B. 14 C. 1 D. 24 Câu 2: Trong các số sau 2; 3; 4; 5; 6; 10; 12 số nào là ước của 20?
11. 13 A. 2; 4; 5; 10 B. 2; 4; 6; 12 C. 3; 4; 6; 10 D. 6; 10; 12 Câu 3: Tìm tất cả các ước của 17? A. 1 B. 17 C. 1; 17 D. 0 Câu 4: Tìm các bội nhỏ hơn 20 của 4? A. 0; 8;12;16 B. 4;8;12;16 C. 0; 4; 8; 12; 16 D. 0; 4; 8; 12; 16; 20 Đáp án: 1B 2A 3C 4C Trên lớp, ngoài việc giảng dạy, tôi còn kiêm nhiệm thêm các công tác khác: Đoàn đội, chủ nhiệm, dạy bồi dưỡng, . Do vậy, để tiết kiệm thời gian và hoàn thành các nhiệm vụ được giao, ngoài việc tự thiết kế trò chơi, tôi khai thác thêm các trò chơi có sẵn trên mạng. Dưới đây là một số đường link: lien-mon-toan-9-11946475.html