Báo cáo Biện pháp Tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong giờ dạy đọc tác phẩm văn xuôi

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong giờ dạy đọc tác phẩm văn xuôi

1. 1, Kiến tạo tình huống: Giáo viên tạo ra tình huống giả định, để học sinh đóng vai tái hiện tình huống giao tiếp. Thông qua hoạt động trải nghiệm nhập vai đó, học sinh từ tìm ra kiến thức cần đạt. Ví dụ, khi dạy học văn bản Chữ người tử tù- Nguyễn Tuân ( Chương trình Ngữ Văn 10 hiện hành) để tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, tôi kiến tạo tình huống giao tiếp: hai sinh viên nhập học gặp nhau: Sinh viên A: chào bạn! nghe giọng nói chắc bạn quê ở Hà Tĩnh phải không? Sinh viên B: Đúng rồi, mình quê Hà Tĩnh, còn quê bạn ở đâu? SV A: Mình là người Hà Nội, mình ở làng Nhân Mục, cùng quê với nhà văn Nguyễn Tuân đó ! SV B: Ồ, rất vui được gặp bạn, mình rất thích đọc văn Nguyễn Tuân, bạn có thể kể cho mình nghe thêm về nhà văn Nguyễn Tuân được không? SV A :( Cung cấp những thông tin về Nguyễn Tuân và tác phẩm “Chữ người tử tù”) SV B: Cảm ơn bạn đã cho mình những thông tin bổ ích về nhà văn Nguyễn Tuân, hôm nào đó mình sẽ kể cho bạn nghe về những nhà văn Hà Tĩnh quê mình nhé! Như vậy, qua hoạt động kiến tạo tình huống này, học sinh vừa được nhập vai trải nghiệm, vừa tự tìm kiến thức cần đạt theo định hướng của giáo viên. Giáo viên có thể tổ chức các tình huống giả định nhập vai từ những tình huống quen thuộc tromg cuộc sống hàng ngày để đưa học sinh hòa nhập vào dòng chảy của tác phẩm, ví dụ: phỏng vấn nhà văn, gặp gỡ những người bạn 2, Sân khấu tương tác: Sân khấu hóa tác phẩm văn học, đặc biệt với tác phẩm tự sự là một hoạt động trải nghiệm quen thuộc đối với bộ môn Ngữ Văn, tuy nhiên, tôi nhận thấy đa số các giờ học giáo viên chỉ dừng lại ở hoạt động cho học sinh đóng vai nhân vật mà ít tổ chức các hoạt động tương tác để người học được thực sự hóa thân và thể hiện được những
2. trải nghiệm nhập vai của mình. Để hoạt động đóng vai của học sinh thực sự hiệu quả tôi thường thực hiện như sau: - Chọn sự việc tiêu biểu để học sinh tạo dựng kịch bản - Nhóm học sinh tự phân vai, diễn xuất - Đối thoại giữa “diễn viên” được nhập vai và “khán giả” trong lớp học: dành thời gian để học sinh đặt câu hỏi cho các bạn được hóa thân vào nhân vật thể hiện những trải nghiệm của mình. Ví dụ, khi dạy Chữ người tử tù- Nguyễn Tuân, học sinh có thể dựng sân khấu sự việc Huấn Cao khi ở trong tù, mắng viên quản ngục, hoặc sự việc thầy thơ lại nhận được phiến trát đến kể cho Huấn Cao nghe về sở nguyện của Quản ngục và cảnh cho chữ. Học sinh có thể đặt câu hỏi đối thoại tương tác, ví dụ: - Bạn gặp khó khăn gì khi hóa thân vào vai Huấn Cao? - Chi tiết nào về Huấn Cao khiến bạn ấn tượng nhất? Vì sao? - Bạn có thích được đóng vai viên quản ngục không? Vì sao? - Tại sao bị Huấn Cao mắng mà quản ngục vẫn rất từ tốn, lễ phép? Như vậy, qua hoạt động sân khấu tương tác này, học sinh không chỉ được trải nghiệm nhập vai mà còn được hóa thân thật sự vào nhân vật, chủ động tìm ra kiến thức theo định hướng của giáo viên.
3. Một phân đoạn học sinh dựng lại cảnh: Quản ngục biệt đãi Huấn Cao. 3, Tôi có thể làm được: Cùng với hoạt động trải nghiệm nhập vai, trong giờ học giáo viên có thể tổ chức các hoạt động cho học sinh tự khám phá và thể hiện năng lực, sở trường bản thân, giúp học sinh luôn tự tin “ Tôi có thể làm được”: -Tôi có thể làm họa sĩ: giáo viên có thể chọn các sự việc, chi tiết tiêu biểu để học sinh tái hiện bằng ngôn ngữ của hội họa, học sinh có thể vẽ tranh tái hiện những hình ảnh, chi tiết mình ấn tượng trong tác phẩm. Ví dụ: giáo viên cho học sinh vẽ tranh cảnh Huấn Cao rỗ gông, cảnh cho chữ, viết chữ thư pháp
4. Sản phẩm trải nghiệm: viết chữ thư pháp trong giờ học của học sinh. - Tôi có thể là thuyết trình viên: giáo viên nên tạo cơ hội để học sinh được thuyết trình sản phẩm của mình trước đám đông. Đây là hoạt động giúp học sinh không chỉ rèn luyện tư duy ngôn ngữ mà còn rèn luyện sự tự tin, kĩ năng trình bày vấn đề.
5. Sản phẩm trải nghiệm : vẽ tranh “Cảnh cho chữ” bằng bút chì trong giờ học của học sinh lớp 10. 4, Tôi làm giám khảo: Trong giờ học, khi trả lời câu hỏi hoặc trình bày sản phẩm họat động nhóm, giáo viên thường là người nhận xét, cho điểm học sinh. Tuy nhiên, để học sinh có cơ hội bày tỏ suy nghĩ độc lập và tạo sự tự tin giáo viên nên “trao quyền” cho học sinh tự nhận xét, đánh giá, cho điểm trong giờ học, để học sinh được khẳng định “tôi làm giám khảo”, đây là hoạt động trải nghiệm tốt để người học: - Tự nhận xét, chữa lỗi sai, hoàn thiện câu trả lời (hoặc sản phẩm hoạt động nhóm) - Tự đưa ra thang điểm và cho điểm. - Thuyết trình được phương án cho điểm và điểm số của mình. Giáo viên là người thẩm định cuối cùng. 5, Học văn để sống nhân văn:
6. Mục đích của học văn là để sống cho nhân văn, để đạt được mục đích này, trong giờ học văn giáo viên luôn cần chú trọng; - Kết nối tác phẩm với giáo dục đạo đức học sinh: mỗi một chi tiết hay một vấn đề trong tác phẩm văn học giáo viên luôn cần phải rút ra những bài học bổ ích về giá trị sống cho học sinh, định hướng cho các em về lối sống đẹp cần có, giống như cách người Mỹ dạy “Cô bé Lọ Lem” vậy. Ví dụ, khi dạy tác phẩm Chữ người tử tù, ở mỗi chi tiết giáo viên cần định hướng học sinh rút ra bài học như: tình yêu với cái đẹp, xây dựng nhân cách lối sống đẹp . - Liên hệ tác phẩm với thực tế đời sống: Cái hay của mỗi tác phẩm văn chương là mỗi mảnh đời trong tác phẩm luôn có bóng dáng trong đời sống hiện thực xung quanh ta, khi gấp trang sách lại ta vẫn thấy mỗi trang đời ẩn hiện. Do đó, trong giờ đọc văn giáo viên cần tổ chức các hoạt động trải nghiệm để học sinh đưa tác phẩm về với đời sống, thâm nhập vào thực tế xung quanh các em bằng các hình thức sáng tạo như vẽ tranh, chụp ảnh, làm phóng sự, viết tự truyện về một nhân vật hay một vấn đề ở địa phương nơi các em sống hay các em biết có liên quan đến tác phẩm được học. Ví dụ: khi học Chí Phèo- Nam Cao, học sinh có thể tìm hiểu về một mảnh đời, thân phận éo le, cần được chia sẻ ở địa phương thông qua hình thức phóng sự, tự truyện; khi học Chữ người tử tù học sinh có thể định hướng học sinh liên hệ với vẻ đẹp các di sản văn hóa cổ truyền ở địa phương qua hình thức khám phá trải nghiệm như chụp ảnh, viết bài thuyết trình, vẽ tranh, làm phóng sự
7. Một số sản phẩm trải nghiệm: Tìm hiểu nét đẹp văn hóa quê hương của học sinh lớp 10( bài thuyết trình và ảnh chụp trải nghiệm của học sinh). III, HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP:
8. Khi dạy theo phương pháp truyền thống Sau khi vận dụng các theo PPDH tích cực Học sinh chưa tự giác, tích cực trong quá Học sinh được tạo lập kĩ năng đọc hiểu trình học, phần lớn còn thụ động tiếp thu văn bản theo thể loại nên chủ động các kiến thức, chưa tích cực tham gia vào quá thao tác tự học trong quá trình học. Việc trình khám phá, chiếm lĩnh, vận dụng tri vận dụng các phương pháp dạy học tích thức, chưa tích hợp được kiến thức liên môn cực, các hoạt động trải nghiệm giúp giờ để tạo lập phông nền văn hóa rộng lớn và học sôi nổi, học sinh học tập tích cực, tự kiến thức thực tế bổ ích, đặc biệt chưa có tin, chủ động khám phá, chiếm lĩnh, vận định hướng đọc hiểu văn bản trong sự trải dụng tri thức liên môn và tri thức thực nghiệm tích cực, giờ học còn trầm, học sinh tiễn. Từ đó giúp các em mở rộng kiến thức học tập thụ động. Học sinh cũng chưa tham phong phú từ thực tế đời sống, tạo lập gia vào các hoạt động trải nghiệm sáng tạo phông nền văn hóa cho các em, bồi dưỡng như sân khấu tương tác, viết bài cảm nhận, ở học sinh tình yêu vơi cái đẹp và niềm tự vẽ tranh, tập làm giám khảo để phát huy hào với vẻ đẹp văn hóa của quê hương đất sở trường, năng lực, cá tính của mình. nước, thái độ sống tích cực và sự tự tin, tự chủ trong cuộc sống. IV, KẾT LUẬN: Việc dạy học văn bản văn xuôi theo hướng tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo đã đem lại những kết quả tích cực: học sinh chủ động tham gia vào bài học, nắm vững kiến thức, lĩnh hội thấu đáo giá trị nội dung tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm, biết cách đọc hiểu các văn bản cùng thể loại từ dấu ấn phong cách tác giả, học sinh được trao quyền, được tham gia các hoạt động trải nghiệm như kiến tạo tình huống, sân khấu tương tác, vẽ tranh, thuyết trình, làm giám khảo nên học tập hứng thú, tự tin, biết liên hệ thực tiễn để rút ra nhiều bài học bổ ích cho bản thân, từ bài học, học sinh hiểu sâu sắc hơn về giá trị của cái đẹp, của việc xây dựng con người đẹp trong cuộc sống, biết trân trọng di sản văn hóa dân tộc, sống tự tin, tự chủ và thêm yêu mến bộ môn Ngữ Văn hơn.
9. Đặc biệt, việc tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong từng giờ học Ngữ Văn nhằm trả tác phẩm về đời sống và đưa học sinh bước chân vào từng trang sách thực sự là giải pháp đúng hướng nhằm tăng cường hiệu quả việc dạy học môn Ngữ Văn trong tình hình thực tế hiện nay.