Báo cáo Biện pháp Phát triển năng lực tự học và sáng tạo thông qua ứng dụng CNTT trong dạy học môn Âm nhạc

Nội dung tài liệu: Báo cáo Biện pháp Phát triển năng lực tự học và sáng tạo thông qua ứng dụng CNTT trong dạy học môn Âm nhạc

1. 3 vận dụng công nghệ thông tin vào dạy học được thực hiện ở hầu hết các môn học và trong các nhà trường thì môn học Âm nhạc cũng không là ngoại lệ. Đặc biệt với sự phát triển của công nghệ thông tin như hiện nay thì việc vận dụng công nghệ thông tin vào dạy âm nhạc sẽ mang lại hứng thú học tập, đồng thời cũng góp phần giúp các em được tiếp cận với âm nhạc đương thời một cách tốt nhất, dù có ở nơi đâu và đồng thời cũng giúp giáo viên có thể vận dụng hay thay đổi không khí giờ học một cách hiệu quả hơn rất nhiều. Công nghệ thông tin tạo cơ hội cho học sinh được trải nghiệm và phát triển năng lực âm nhạc-biểu hiện của năng lực thẩm mĩ với các thành phần sau: thể hiện âm nhạc, cảm thụ và hiểu biết âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc; góp phần phát hiện, bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu âm nhạc. Đồng thời, thông qua nội dung các bài hát, các hoạt động âm nhạc và phương pháp giáo dục của nhà sư phạm, giáo dục âm nhạc góp phần phát triển ở học sinh các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, cùng các năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo để trở thành những công dân phát triển toàn diện về nhân cách, hài hoà về thể chất và tinh thần. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Học sinh Trường Tiểu học ... 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp quan sát. - Phương pháp vấn đáp. - Phương pháp thực hành. II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1.Cơ sở lý luận Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc UNESCO dự báo: Công nghệ thông tin sẽ làm thay đổi nền giáo dục một cách cơ bản và toàn diện, có hệ thống mang tính hội nhập cao vào đầu thế kỷ XXI. Sự bùng nổ và phát triển về công nghệ giáo dục sẽ tạo ra những phương thức giáo dục
2. 4 phi truyền thống, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của nền giáo dục mang tính chuyển đổi sâu sắc vì con người. Nhận thức được điều đó, qua việc giảng dạy môn Âm nhạc nhiều năm, thực tế đã chứng minh là chất lượng các giờ học Âm nhạc có sử dụng công nghệ thông tin đều đem lại hiệu quả rất cao. Sự hứng thú trong học tập của học sinh thể hiện rất rõ nét, người giáo viên có nhiều cơ hội để nâng cao và mở rộng lượng kiến thức cần cung cấp cho học sinh... Các dẫn chứng, minh họa chính xác và hiệu quả hơn, cuối tiết học bên cạnh việc dạy và học môn Âm nhạc thì một việc quan trọng hơn đó là học sinh cũng đã một phần nào được giáo dục về thẩm mỹ, thái độ cảm thụ và thưởng thức âm nhạc. Mặt khác năm học này, cả nước đang triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với lớp 1,2, việc ứng dụng công nghệ thông tin là một trong những hướng tích cực và hiệu quả nhất trong việc đổi mới phương pháp day học, giúp học sinh phát huy được năng lực, đạt được mục tiêu của chương trình mới. Đối với môn Âm nhạc, ngoài việc sử dụng sách điện tử, phần mềm Power Point, tôi còn áp dụng phần mềm Violet để soạn giáo án điện tử, tích hợp công nghệ E-Learning vào phần tập đọc nhạc hay trò chơi. Trong quá trình giảng dạy tôi thấy học sinh hứng thú học tập hơn. Đó chính là lý do tôi lựa chọn biện pháp: “Phát triển năng lực tự học và sáng tạo thông qua ứng dụng CNTT trong dạy học môn Âm nhạc theo Chương trình GDPT 2018”. 2.Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng Phương pháp thường sử dụng khi lên lớp là giáo viên đưa những đồ dùng cũ không còn đẹp hay những bức tranh minh họa tĩnh lặng với tính minh họa không cao, hay những bản nhạc với chất lượng thu thanh kém cho học sinh nghe... Ví dụ trong các tiết học Âm nhạc thường thức như: Giới thiệu nhạc sĩ nổi tiếng thế giới, giáo viên chỉ có thể trưng cho học sinh xem một bức ảnh chân dung nhạc sĩ sau đó mở băng đĩa bản nhạc cố định của nhạc sĩ đó; với phần Nghe nhạc, giáo viên chỉ có thể mở nhạc qua băng đĩa cho học
3. 5 sinh nghe; Giới thiệu nhạc cụ dân tộc hay Giới thiệu nhạc cụ nước ngoài, giáo viên chỉ trưng ảnh đã được phóng to hoặc cho nhìn sách rồi đọc phần giới thiệu và nhận biết qua hình ảnh; với phần Tập đọc nhạc, giáo viên trưng bài nhạc đã phóng to lên bảng rồi hướng dẫn học sinh đọc theo đàn. Phương pháp này không gây được hứng thú cho học sinh đặc biệt là với tiết học Âm nhạc. 2.2. Nội dung nghiên cứu 2.2.1. Phân môn dạy hát Với phân môn dạy hát, giáo viên thường sử dụng tranh ảnh để minh họa cho nội dung và phần nhạc và lời của bài hát được photo to ra, tô màu rồi treo lên bảng, cách làm này đến nay đã trở nên nhàm chán đối với học sinh. Nay với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin phần giới thiệu bài vẫn là tranh ảnh minh họa nhưng chất lượng những bức ảnh rất cao có thể là ảnh động thì tác dụng của nó đã vượt trội so với cách làm cũ. Ví dụ: Giới thiệu học hát bài: “Khăn quàng thắm mãi vai em”. Nhạc và lời: Ngô Ngọc Báu (Âm nhạc lớp 4 –Tiết 10)
4. 6 Thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm Powerpoint, các bức ảnh này có thể chuyển động theo ý đồ của giáo viên với phần giai điệu của bài hát được lồng ghép trực tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình người giáo viên giới thiệu bài. Với phần dạy hát, giáo viên có thể đưa toàn bộ phần nhạc và lời bài hát hoặc đưa riêng phần lời ca để hướng dẫn học sinh các cách gõ đệm.
5. 7 Với phần rèn luyện các kỹ năng như vận động phụ họa hoặc tập biểu diễn, tùy thuộc vào nội dung từng bài hát cụ thể mà người giáo viên có thể lồng ghép các Video clip vào cho học sinh xem và tự tìm cách vận động phụ họa hay biểu diễn một cách hoàn toàn chủ động và sáng tạo. Ví dụ: Tập biểu diễn bài “Em yêu trường em” - Lớp 3
6. 9 Học sinh thích thú tập biểu diễn bài hát
7. 10 Học sinh biểu diễn văn nghệ trong hoạt động ngoại khóa 2.2.2. Phân môn Tập đọc nhạc Ở lớp 4 và lớp 5 chương trình dạy tập đọc nhạc đòi hỏi giáo viên phải lần lượt rèn cho học sinh các kỹ năng cần thiết như: Luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu, tập đọc nhạc, ghép lời ca. Nếu chỉ đơn thuần treo tranh bài tập đọc nhạc lên bảng rồi với một cây đàn và giáo viên lần lượt thực hiện các thao tác trên thì học sinh sẽ tiếp thu bài một cách mơ hồ, thậm chí dẫn đến tình trạng học sinh học vẹt (Nghe bạn đọc rồi bắt chước đọc theo). Vậy thì với phần thiết kế bài giảng trên máy vi tính một cách trực quan, cụ thể các kỹ năng cần thực hiện học sinh sẽ dễ dàng tiếp thu bài một cách chủ động tích cực bởi nếu bài giảng giáo viên thiết kế tốt đã gây sự tò mò của học sinh ngay từ đầu tiết học. Ví dụ: Sử dụng phần Encore 4.5 để soạn giảng bài tập đọc nhạc TĐN số 6 “Múa vui” trang 31 (sách Âm nhạc 4)
8. 11 Với các hiệu ứng của phần mềm, các nốt nhạc trong phần luyện tập cao độ có thể đưa ra lần lượt khi luyện tập kèm cao độ chuẩn của nốt ấy khiến học sinh dễ dàng thẩm âm một cách chuẩn xác. Ở phần luyện tập cũng vậy, giáo viên có thể tạo trường độ của các nốt bằng cách dùng các âm sắc của bộ gõ điện tử minh họa cho hình tiết tấu cần thực hiện. Trong phần tập đọc nhạc và ghép lời ca, phần nhạc và lời có thể xuất hiện theo chủ ý của giáo viên, kết hợp với hệ thống câu hỏi cùng các hiệu ứng về âm thanh cũng như hình ảnh, tạo hiệu quả rất đặc biệt hỗ trợ tốt cho việc truyền đạt kiến thức cho học sinh. Ví dụ: Tập đọc nhạc số 4 “Con chim ri” sách Âm nhạc lớp 4
9. 12 Tập đọc nhạc số 5 “Năm cánh sao vui” sách Âm nhạc lớp 5 Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát bản nhạc, nhận biết hình nốt, kí hiệu có trong bài. Sau khi học sinh tự quan sát và chia sẻ với bạn theo sự nhận biết của bản thân lúc này tự bản thân mỗi học sinh đã bắt đầu nắm được các kỹ năng cơ bản và các yêu cầu của bài tập đọc nhạc. Học sinh có thể chia sẻ những thắc mắc về kí hiệu mới có trong bài với bạn và giáo viên để tiếp nhận kiến thức mới. Sau đó học sinh có thể tự vỡ bài thông qua sự hướng dẫn, hỗ trợ của giáo viên. Khi đã nhận biết hình nốt, cao độ, tiết tấu của bản nhạc xong, học sinh đọc nhạc tốt, lúc này giáo viên mới cho ghép lời ca.
10. 13 2.2.3. Phân môn Thường thức âm nhạc Trong chương trình Âm nhạc ngoài việc học hát, tập đọc nhạc học sinh còn được giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam và nhạc cụ nước ngoài, được nghe kể về một số nhạc sĩ nổi tiếng trong nước và trên thế giới Với dạng bài dạy này nếu giáo viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, học sinh sẽ có ấn tượng mờ nhạt sau tiết học và không nhớ được nội dung bài học. Ngược lại nếu khai thác tốt thì đây là một dạng bài học sinh rất hứng thú bởi tính tò mò, muốn tìm hiểu thế giới xung quanh là đặc điểm của lứa tuổi này. Thực tế đã chứng minh rằng trong các tiết học mà mọi thông tin cũng như các kiến thức liên quan mà giáo viên biết khai thác trên mạng Internet sẽ đem đến hiệu quả rất cao trong việc tạo ấn tượng và gây được sự hứng thú cao trong học tập của học sinh. Với bài giới thiệu một vài nhạc cụ dân tộc Việt Nam (Lớp 4-Tiết 6), hay giới thiệu về các nhạc cụ nước ngoài (Lớp 5-Tiết 10) ngoài hình ảnh của các nhạc cụ sẽ có hình ảnh minh họa tư thế chơi đàn và âm thanh thực minh họa thông qua các Video clip biểu diễn, tuy nhiên tất cả những vấn đề trên người giáo viên chỉ dạy học sinh ở mức độ mang tính giới thiệu vì với học sinh tiểu